Vyana döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq

|nəticəsi = Müqəddəs İttifaq zəfəri <br/>Osmanlı-Müqəddəs İttifaq müharibələrinin başlanması

'''Vyana döyüşü''' — [[1683]]-cü il 12 sentyabr Osmanlı ordusu tərəfindən Avstriyanın paytaxtı Vyananın iki aylıq mühasirəsindən sonra baş verdi. XVII əsrdə [[Osmanlı İmperiyası]] ilə [[Avstriya hersoqluğu]] arasındakı müharibələrin ən uzun dövrü bu mühasirə ilə başladı.

Siyasi səbəblərə görə Osmanlı İmperatorluğu illərdir Macarıstanda və Avstriyada qeyri-katolik azlıqa kömək edirdi. Osmanlılar onsuz da Tökeli İmreyi Yuxarı Macarıstanın kralı olaraq tanıyırdılar. Mühasirədən əvvəl Osmanlı İmperiyası ilə Habsburqlar arasında əsasən iyirmi illik Vasvar müqaviləsi mövcud idi.<ref>{{Cite web|url=https://kijow.msz.gov.pl/resource/46f82522-5221-485d-b10c-634e49182390:JCR|title=Kozacy pod Wiedniem w 1683 r.|author=|website=|date=|publisher=}}</ref>.

[[1681]]-[[1682]]1681–1682-ci illərdə Tökeli İmre ilə [[Habsburqlar]] arasındakı sərhəd qarşıdurması şiddətləndi. Sultan [[IV Mehmed]], [[Mərzifonlu Qara Mustafa Paşa]]ya fəaliyyətə keçməsinə Raab və Komarom qalalarının (hər ikisi Macarıstanın şimal-qərbində yerləşir) mühasirəyə alınmasına icazə verdi. [[21 yanvar]] [[1682]]-ci ildə Osmanlı ordusu səfərbər edildi. [[6 avqust]] [[1682]]-ci ildə isə müharibə elan olundu.<ref>{{Cite web|url=https://docer.pl/doc/nn5v5x|title=Wimmer Jan. Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa, 1965.|author=|website=|date=|publisher=}}</ref>.

[[Logistika]] vaxtı [[1682]]-ci ilin avqust və sentyabr aylarında bir işğala başlamağın mümkün olmadığını ifadə etdi. Üç aylıq bir səfərə çıxan Osmanlılar qışı Vyanada olacaqlardı. Lakin səfərin başlaması və hazırlanması üçün 15 ay müddətində Habsburqlar hazırlaşaraq başqa Avropa krallıqlarına kömək üçün müraciət edəcəkdi. Əslində, qış dövründə Habsburqlar və [[Reç Pospolita]] ilə müqavilə bağladılar. Müqaviləyə görə, Osmanlılar Krakova hücum etsələr, Habsburq qüvvələri Reç Pospolitaya köməyə gələcək və bunun qarşılığında Vyanaya hücum olarsa Reç Pospolita ordusu köməyə gələcəkdi.

May ayının əvvəlində Osmanlı ordusu [[Belqrad|Belqrada]]a çatdı. Daha sonra Vyanaya doğru hərəkət etdi. [[7 iyul]]daiyulda 40.000 [[Tatar]] qoşunu Vyananın 40 km şərqinə çatdı. Mühasirə zamanı Habsburq imperatoru I Leopold 80 min Vyanalı ilə şəhərdən qaçdı və [[Linz]]ə yerləşdi. Reç Pospolita kralı Sobieski də [[1683]]-cü ilin yayında müqavilədəki öhdəliklərini yerinə yetirmək üçün yardım göndərməyə hazırlaşırdı.<ref>''Pavel Kuzençov.'' [http://www.vokrugsveta.ru/telegraph/history/736/ Лев Лехистана против Чёрного Мустафы] // 2008.</ref>.

Osmanlı ordusu [[14 iyul]]daiyulda Vyananı mühasirəyə aldı. Vyanalılar şəhərin ətrafındakı evləri və divarları məhv etdilər, dağıntıları təmizlədilər və boş ərazi buraxdılar. Kara Mustafa Paşa bu problemi qoşunlarına birbaşa şəhərə aparan xəndəklər qazmağı əmr edərək həll etdi.<ref>{{Kitab3 |müəllif=Ferqüson N. |başlıq=Sivilizasiya. Qərb dünyanın qalan hissəsindən nə ilə fərqlənir. |yer=М. |nəşriyyatı=АСТ-CORPUS |il=2014 |страниц=544 |isbn=978-5-17-083651-2 |страницы=99 }}</ref>.

Bu vaxtdakı səhvləri, müharibə elan edildikdən sonra ordularını birləşdirib irəliləməməkləri; köməkçi qüvvələrin çatmasına icazə verdi.

Vyana məğlubiyyətinə cavabdeh olan [[Mərzifonlu Qara Mustafa Paşa]] edam edildi. Sonradan Sultan müvəffəqiyyətli xidmətləri səbəbiylə Mərzifonlu Qara Mustafa Paşanı edam edilməsini əmrini geri almaq istədi və ikinci bir əmr ilə bağışlanmasını əmr etdi. Lakin ikinci əmr növbədə olan elçilərə çatana qədər paşanı edam etdilər.

Osmanlıların bu məğlubiyyəti Avropada böyük sevinclə qarşılandı. Osmanlıların artıq yenilməz olmadığını

görən Avropa hücumlara başladı. Psixoloji müharibə olaraq Osmanlı dövləti üçün böyük itki və avropalılar üçün böyük bir qazanc hesab edildi. Bu müharibə nəticəsində Osmanlı imperiyasının tənəzzül dövrünə girməsi qəbul edilirdi. Beləliklə, [[Sakarya döyüşü]]nə qədər geri çəkilmə prosesi başladı.