Vikipediya

Asteroid: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
k →‎top: clean up, replaced: [[Şəkil: → [[Fayl: (2) using AWB
Sətir 1:
{{Mənbə azlığı}}
 
'''Asteroid''' - (qədim yunan sözü ἀστεροειδής - «ulduza bənzər») (və ya kiçik planet) [[Günəş sistemi|Günəş sisteminin]]nin kiçik cisimlərindən biri olub bərk nüvəyə malikdir. İndiyə kimi Günəş sistemində on minlərlə asteroid aşkar olunmuşdur. Asteroidlərin xüsusi orbiti üzrə hərəkət edir.
[[ŞəkilFayl:Asteroids(CeresVestaEros).jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Asteroids(CeresVestaEros).jpg|thumb|Asteroids(Ceres, Vesta, Eros)]]
Asteroidlərin ölçüləri adi planetlərə nisbətən çox-çox kiçikdir. Ona görə də onlara asteroid və ya kiçik planet adı verilir. yunanca "aster"-ulduzvari, "Yeidos"- görkəm deməkdir. Günəşdən məsafəsi 2.06 a.v.-dən 4.30 a.v. aralığında olan planetlərarası fəza asteroidlər qurşağı və ya halqası adlanır. Bu zonada olan asteroidlər Günəş ətrafında 2.96 ildən 8.92 ilə qədər müddətdə dolanırlar. ''Əsas məqalə''-[[Asteroid qurşağı]]
 
Sətir 10:
 
Yalnız bir asteroid, nisbətən əks etdirici səthə malik olan Vesta,adi gözlə müşahidə oluna bilir ki, bunun üçün asreroid Yerə yaxın olmalı və həmçinin qaranlıq möbqedə olmalıdır. Nadir hallarda, dünyanın yaxınlığında kiçik asteroidlər qısa müddət ərzində adi gözlə görülə bilər.
[[ŞəkilFayl:Asteroid_Belt.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Asteroid_Belt.jpg|thumb|Asteroid Belt]]
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, 30 İyun Asteroid Günü elan edərək, asteroid haqqında ictimaiyyətə məlumat verməyə hazırlaşır. Beynəlxalq Asteroid Günü 30 iyun 1908-ci ildə Rusiya Federasiyasının Sibirdə Tunguskada asteroid ildönümü qeyd edilir.
 
Maraqlıdır ki, Yupiter Günəş sisteminin 5-ci planetidir. Lakin o Tisius -Bode düsturundan təyin olunmuş məsafəsinə görə 5 -ci yox, 6görə isə n=5 olduqda rn=2.8 a.v. alırıq. Onda belə fikir mey-dana çıxmışdır ki, Günəş sistemində heliosentrik məsafəsi təx-minən 2.8 a.v. olan və hələ məlum olmayan bir planet də ol-malıdır.Belə bir planet yalnız 1801-ci ildə Piassi tərəfindən kəşf olundu və ona [[Serera (cırtdan planet)|Serera]] adı verildi. Daha sonra Marsla Yupiter orbitləri arasında minlərlə belə kiçik planetlər kəşf olundu. Onlar çox kiçik olduqlarından ulduza bənzəyir. Elə ona görə də onlara asteroid (ulduzabənzər) adı verildi. Kiçik planetlər - asteroidlər Marsla Yupiter orbitləri arasında eni təxminən 40 000 000  km olan bir halqa əmələ gətirirlər. Asteroidlər də Günəş ətrafında Kepler qanunları üzrə planetlərin dolanma istiqamətində (qərbdən şərqə doğru) dolanırlar. Bəzi asteroidlərin orbitlərinin eksentrisiteti çox böyükdür. Onların bəziləri perihelidə Merkurinin də orbitinin daxilinə girirlər. 1949 -cu ildə Baadenin kəşf etdiyi İkar orbiti­nin perihelisində Merkuri orbitinin daxilinə girir, afelisində isə Mars orbitindən də kənara çıxır. Onun orbitinin eksentri­siteti e=0.83. Şəkil 14.5 -də İkarın orbiti göstərilmişdir. Müşahidələrlə müəyyən olunmuşdur ki, asteroidlərin parlaqlığı dəyişir. Bu o deməkdir ki, asteroidlər düzgün formaya malik olmayan qəlpələrdir. Ən böyük asteroid olan Sereranın diametri 960  km, kütləsi isə 0.9-1021 kq. Ən kiçik asteroidin diametri isə 50 m, kütləsi isə 109 kq-dır . Orta asteroid qurşağındakı asteroidlərin diametri təxminən 100  km -dir. Asteroidlərin orta heliosent­rik məsafəsi 2.8 a.v., Günəş ətrafında orta dolanma dövrü isə 4.7 ildir.
 
Asteroidlərə misal olaraq [[(3) Yunona]], [[Pallada (asteroid)|Pallada]] və [[(4) Vesta|(4) Vestan]]ını göstərmək olar.
 
NASA ehtimal bir asteroid toqquşmasını əvvəlcədən təsbit edib, onun orbitini dəyişdirməyi hədəfləyir.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Asteroid"