Şapurun Xosrovun rəsmini Şirinə göstərməsi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Şəkil→Fayl, File→Fayl using AWB |
|||
Sətir 12:
|saytı =
}}
'''Xosrovun çimən Şirini görməsi''' - [[I Şah Təhmasib]]in sifarişi ilə [[1539]]-[[1543]]-cü illərdə hazırlanmış və [[Təbriz miniatür məktəbi]]nin sənətkarları tərəfindən çəkilmiş rəsmlərlə bəzədilmiş [[Nizami Gəncəvi]]nin ''"[[Xəmsə]]"'' əlyazmasına daxil olan, [[Mirzə Əli]] tərəfindən çəkilmiş rəsm əsəridir. Tədqiqatçı N.Zamanovun fikrincə, ''"bu süjet bir çox Yaxın və Orta Şərq rəssamlarının fırçası ilə canlandırılsa da, o, Mirzə Əli Təbrizinin fırçasında özünün ən parlaq ifadəsini tapmışdır."''<ref name="Zamanov32">{{Harvnb|Zamanov|1981|p=32}}</ref> Miniatürün daxil olduğu əlyazma hazırda [[Britaniya Milli Kitabxanası]]nda <small>(MS Or. 2265)</small> saxlanılır.
== Mövzu ==
Nizaminin ''"[[Xosrov və Şirin (Nizami)|Xosrov və Şirin]]"'' poemasında, [[Şirin]]i öz sarayına dəvət etmək istəyən [[II Xosrov|Xosrov]] şah, yaxın dostu və saray rəssamı olan Şapuru onun sarayına göndərir. Şirinin hüzuruna gələn rəssam, öz hökmdarını nə qədər tərifləsə də, Şirində təəssürat yarada bilmir. Bundn sonra şahın portretini çəkərək Şirinə təqdim edir. Rəsmi görən qız aşiq olsa da, ismətini qoruyaraq Şapurla getməkdən imtina edir:
{{cquote|''O naxış çəkən də gəldi gülşənə,<br/>Xosrovun şəklini yaratdı yenə.<br/>Yenə şəkil gördü, həsrətlə baxdı,<br/>O surət könlünü yandırdı, yaxdı.''<ref>{{cite book|last=Gəncəvi|first=Nizami|title=Xosrov və Şirin|date=1962|location=Bakı|pages=49}}</ref>}}
== Təsvir ==
"Şapurun Xosrovun rəsmini Şirinə göstərməsi" miniatüründə Mirzə Əli bilərəkdən ədəbi mətndən yayınmışdır.
Kompozisiyanın mərkəzində yaşıla çalan sal daşlarla döşənmiş meydança dayanır. Şirin, zəngin bəzəkli taxt-rəvanda, onun qabağındakı dairəvi çarhovuzun yanında isə Şapur əyləşmişdir. Şapurun əlində Xosrovun portreti vardır. Onlar, Şirinin rəfiqələri və xidmətçiləri ilə əhatə olunmuşlar. Miniatürdə bir canlanma hökm sürür. Bütün personajlar bir-biri ilə söhbət əsnasındadır. Rəssam hadisə ilə əlaqədaq olan bu canlanmanı gözəl ifadə etmişdir. Yuxarıda, çəpərin o tayında görünən bağçada bağban işləyir. Ondan azca aralı, yastı qayalıq arasında Şapurun atını saxlamış gənc xidmətçi görünür.
== Tədqiqi ==
[[
Bu miniatürü özünün təzahür tapdığı Nizami mətni ilə müqayisə etdikdə aydın olur ki, oradakı bir çox fiqurlar, o cümlədən kişilər ədəbi süjetdə göstərilməmişdir. Bunlar, kompozisiyanı canlandırmaq naminə rəssamın fərdi yaradıcılıq təşəbbüsü kimi qiymətləndirilməlidir.
Mirzə Əlinin ədəbi mətnə yaradıcı yanaşması, sərbəst yolla getməsi, bu əsəri daha çox janr səhnəsi kimi xrakterizə edir.
Təsvir formalarındakı şərtiliyə baxmayaraq, buradakı təbiət mənzərəsi realist təsiri ilə fərqlənsə də, bir sıra personajlar statik səciyyə daşıyır, donmuş və şablon təsir bağışlayırlar. Onların üzləri fərdi cizgilərdən məhrum olduğundan bir-birlərinə oxşayırlar.<ref name="Zamanov34"/>
Sətir 35:
== Müəllif imzası ==
Miniatürün aşağı hissəsində iki quş silueti arasında rəssamın imazıs - ''"Ustad Mirzə Əlinin əməli"'' sözləri yazılmışdır. Bu miniatür I Şah Təhmasibin Xəmsə əlyazmasına daxil olan yeganə əsərdir ki, rəssamın adı səhifənin kənarında yazılmışdır.<ref name="Zamanov34"/> Bu, digər miniatürlərin, habelə səhifələrin kənarlarındakı müxtəlif bəzəklərin də Mirzə Əlinin fırçasına mənsub olduğunu güman etməyə əsas verir.
== İstinadlar ==
Sətir 43:
{{Xosrov və Şirin}}
{{Mirzə Əli}}
[[Kateqoriya:Təbriz miniatür məktəbi]]
[[Kateqoriya:Mirzə Əli Təbrizi]]
|