Saxurlar: Redaktələr arasındakı fərq

'''Saxurlar''' ([[Saxur dili|sax.]] yixbı (''йихъбы'') / tsaxbı (''цIаIхбы'')) — [[Azərbaycan]]ın [[Qax rayonu|Qax]],<ref>Qax rayon İcra Hakimiyyəti: [http://www.qax-ih.gov.az/page/12.html Rayon haqqında: Əhalisi]</ref> [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]<ref>Zaqatala Rayon Məhkəməsi: [http://courts.gov.az/zaqatala/ Zaqatala rayonu haqqında qısa məlumat] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130525041250/http://courts.gov.az/zaqatala/ |date=2013-05-25 }}</ref> və [[Balakən rayonu|Balakən]]<ref>Balakən Rayon Məhkəməsi: [http://courts.gov.az/balakan/ Balakən rayonu haqqında qısa məlumat] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130525034438/http://courts.gov.az/balakan/ |date=2013-05-25 }}</ref> rayonlarında, eləcə də [[Dağıstan]]ın Şəki-Zaqatala bölgəsi ilə həmsərhəd olan [[Rutul rayonu]]<nowiki/>nda yaşayırlar. Sayları 30 mindən çoxdur.<ref name="ReferenceA">"Jurnalist Əhməd İsayev-Həyatda qalan izlər" kitabı. səh. 9</ref><ref name="ReferenceB">Цахурский язык - Гарун Ибрагимов 1990. страница 3</ref> Qafqaz dillərinin Dağıstan qolunun cənub-şərq qrupuna aid olan [[saxur dili]]<nowiki/>ndə, eləcə də [[Azərbaycan dili]]<nowiki/>ndə danışırlar.<ref name="mmm">Azərbaycan Respublikası Xarixi İşlər Nazirliyi: Milli Azlıqlar: [http://www.mfa.gov.az/?options=content&id=114 Azərbaycan Respublikasında mədəni müxtəliflik: Ümumi məlumat]</ref> Dini baxımdan [[Sünnilər|sünni müsəlman]]<nowiki/>dırlar.

Saxurların yaşadığı ərazi [[Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu]]<nowiki/>na daxildir. Son onillikdə orta illik əhali artımı 1.5 % olmuşdur ki, bu da orta respublika səviyyəsindən azdır.

Saxurların ən məşhur nümayəndələri arasında fizika-riyaziyyat elmləri doktoru [[Abdulla Muxtarov]]<nowiki/>u, professor [[Abdulla Qarayev]]<nowiki/>i, professor Oruc Əlizadəni, yazıçı-publisist [[Əhməd İsayev]]<nowiki/>i, filologiya elm doktoru-professor-sovet türkoloqu Səlim Cəfərovu və digərlərini göstərmək olar.

[[1967]]-cı ilin məlumatlarına görə saxurlar [[Dağıstan]]ın 13 kəndində: Saxur, Gelmets, Kurdul (Lek), Mikik, [[Mişleş (Rutul)|Mişleş]], Xiyax, Suqyut, Muslax, Attal, Korş, Cınıx, Baş-Kələl, Baş-Muxax; [[Azərbaycan]]ın isə 16 kəndində yaşayırdılar: [[Muxax]] (7,2 min), [[Suvagil|Suvagil (Yeni Suvagil)]] (5,5 - 6 min), [[Qarqay]], Kələl, [[Dağlı (Zaqatala)|Dağlı (keçmiş Əli Bayramlı kəndi)]] (3 min), [[Mamrux]] (2,1 min), [[Sabunçu (Zaqatala)|Sabunçu]] (2 min), [[Qum (Qax)|Qum]] (1,5 - 2 min), [[Gözbarax]] (2 min), [[Mişleş (Zaqatala)|Mişleş (Çinçar)]] (7 - 7,5 min), [[Çinarlı (Qax)|Çinarlı]] (1,2 min), [[Ləkit Kötüklü]] (1,2 min), Ağdam-Kələl, Qas, [[Ələsgər (Zaqatala)|Ələsgər]], [[Ağyazı (Qax)|Ağyazı (Üzümlü)]] (1 - 1,5 min).<ref>Талибов Б. Б. Цахурский язык // Языки народов СССР: в 5-ти томах. Иберийско-кавказские языки. — М.: Наука, 1967. — Т. 4. — С. 591</ref><ref>"Saxurların gözü Suvagil"(Bakı 2008)-Əhməd İsayev. səh.23</ref> Əsasda [[Şəki rayonu|Şəki]]<nowiki/>də məskunlaşıblar.

Ulu tarixçi [[Strabon]] öz məşhur "Coğrafiya"-sında [[Qafqaz Albaniyası|Alban ərazisi]]<nowiki/>ndəki [[Qanıxçay|Qanıx]] çayı barədə bilgi verir və "xьan" adının saxur dilindəki su (çay) sözündən yarandığını söyləyir.<ref name="ReferenceC" /><ref>"Saxurların gözü Suvagil"(Bakı 2008)-Əhməd İsayev. səh. 14</ref> Strabonun məlumatına əsaslanan [[Qiyasəddin Qeybullayev|Q. Qeybullayev]] "Azərbaycanlıların etnogenizminə dair" adlı kitabında (Bakı 1991) belə bir qənaətə gəlir ki, "saxurların əcdadı Alazan ([[Qanıxçay|Qanıx]]) çayının, adı onların dilində olan qolunun (yəni Qanıxın) vadisində yaşayırdılar".<ref>"Saxurların gözü Suvagil"(Bakı 2008)-Əhməd İsayev. səh. 14</ref>

Tədqiqatçı Elvira Lətifova yazır ki, saxurların hər hansı dövrdə [[Qafqaz Albaniyası]]<nowiki/>nın şimal-qərb ərazisinə kütləvi köçü, yaxud basqını haqqında heç bir mənbə yoxdur.<ref>"Saxurların gözü Suvagil"(Bakı 2008)-Əhməd İsayev. səh. 15</ref> Bu da, saxurların həmin ərazilərdə daha öncədən yaşamasını göstərir.