Marketinq: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Yeni ideya, məlumat əlavəsi Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə |
Redaktənin izahı yoxdur Teq: Geri qaytarıldı |
||
Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
'''Marketinq''' – [[ingilis dili]]<nowiki>ndə</nowiki> "market" sözündən götürülüb, bazar mənasını verir. [[Azərbaycan
Marketinq – mübadilə fəaliyyətini həyata keçirmək üçün bazarda aparılan məqsədyönlü fəaliyyətdir. Mübadilə prosesini effektiv həyata keçirmək üçün istehlakçıların təlabatlarının müəyyən edilməsi
Başqa sözlə, bu, buraxılan məhsulun satışı üçün əlverişli şərait yaratmaq, onun keyfiyyətini, çeşidini və istehsal həcmini [[istehlakçı]]<nowiki>ların</nowiki> tələbatına uyğunlaşdırmaq məqsədi ilə bazar şəraitinin təhlili və [[proqnoz]]<nowiki>laşdırılmasıdır</nowiki>. Marketinqin fəlsəfəsi çox sadədir: "elə məhsul istehsal et ki, onun satışı təmin edilmiş olsun". Yalnız belə olduqda, [[müəssisə]] bazarda özünə möhkəm yer tuta bilər və onun gəliri də yüksək olar.
Bəzi [[mütəxəssis]]<nowiki>lərin</nowiki> fikrincə, marketinq müasir müəssisələrdə, firmalarda əmtəələrin təkrar istehsalı prosesində fəaliyyətin təşkili sistemidir. Bir zaman təsərrüfat fəaliyyəti üzrə olan qərarların əsasını bazarın tələbləri, alıcıların real ehtiyacları, onların əmtəələrə və xidmətlərə olan tələbatı, həmin müəssisələrin, firmaların istehsal-satış imkanları təşkil edir.
Marketinq sahəsində aparıcı mütəxəsislərdən hesab edilən [[P. Drüker]]<nowiki>in</nowiki> fikrincə: "Marketinqin məqsədi, satış üzrə qüvvə sərfini lüzümsuz etməkdir". Onun məqsədi, müştərini elə dərk etmək və başa düşməkdir ki, əmtəə və ya xidmət sonuncuya tamamilə münasib olsun, yəni məhsulu özü-özünü satsın".
Marketinq [[XX əsr]]<nowiki>in</nowiki> əvvəllərində [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]<nowiki>-nda</nowiki> meydana gəlmiş, məhsulların satışında olan problemlərlə əlaqədar olaraq son beşilliklərdə bir çox inkişaf etmiş [[kapitalist
Marketinq mürəkkəb və dinamik sistem olub müəssisə (firma, şirkət və s.) fəaliyyətinin idarə olunmasını, bazara istiqamətləndirilməsini təmin edir. O, təşkilati-texniki, iqtisadi, [[sosial]] və s. sahələri özündə birləşdirən idarəetmənin aparıcı və həlledici funksiyasıdır.
Sətir 17:
Ümumilikdə bir çox xarici ölkə iqtisadçılarının fikrincə '''marketinq sözü'''nün açıqlanması üçün muasir dövrdə [[2000]] çox [[tərif]] verilmişdir. Bu təriflərin hər biri bu və ya digər formada marketinqin mahiyətinin açıqlanmasına yönəlmişdir. Bütün bunlar bir daha sübüt edir ki, marketinq iqtisadi kateqoriya kimi təsərüfat fəaliyyətinə elə böyük təsir dairəsinə malikdir ki, onun bütün elementlərini bir tərifdə cəmləmək çox çətindir. Marketinqə səlis [[tərif]] vermək üçün ilk növbədə ona hansı prizmada baxıldığını təyin etmək lazımdır.
Hal hazırda '''I [[qrup]]''' mütəxəsislər hesab edirlər ki, marketinq dedikdə: "
'''II qrup''' marketoloqlor hesab edilərlər ki: "marketinq bazarda xüsusi tədbirlər vasitəsi ilə müəssisənin istehsal etdiyi məhsul və xidmətlərin rəqabət qabiliyyətini artırmaq üçün aparılan tədbirlər toplusudur" (marketinq – vasitə kimi)
'''III qrup''' belə hesab edir ki, "marketinq müəssisənin təsərüfat fəaliyyətində düzgün qərarların verilməsi üçün sistematik araşdırma prosesinin aparılmasıdır" (marketinq – metod kimi).
Sadalanan təriflərlə qismən razılaşsaqda hesab edirik ki, marketinq məfhumunu bütün elementləri bu təriflərdə öz əksini tapmırlar.
Fikrimizcə, marketinq – cəmiyyətin təlabatlarını ödəmək vasitəsi ilə mənfəət qazanmaq üçün istehsal və satış (mübadilə) prosesinin kompleks təşkilidir. Bu tərif marketinq fəaliyyətinin əsas istiqaməti olan, firmanın istehsal və satış prosesinin bazarda baş verən proseslərə uyğun təşkil edilməsinin vacibliyini özündə əks etdirir. Başqa sözlə desək marketinq müəssisənin daxili mühitinin bazar təlabatlarına uyğunlaşdırılması prosesidir.
== Marketinqin növləri ==
* '''Ekoloji marketinq''' (Green marketing) - ekoloji təmiz məhsulun təbliği; ətraf mühitə zərər vurmayan və yaxud təbii resursların qorunmasına kömək edən məhsulların marketinqi;
* '''Qlobal marketinq''' (Global marketing) - Qlobal marketinq “qlobal əməliyyat fərqlərini, oxşarlıqlarını və qlobal hədəflərə çatmaq üçün imkanları uzlaşdıran və ya dəyərləndirən dünya miqyaslı marketinq” olaraq təyin edilir.Qlobal marketinq eyni zamanda yerli, milli və beynəlxalq müştərilərə məhsullar, həll yolları və xidmətləri bazara çıxaran ümumi iş menecmentində bir tədqiqat sahəsidir.
* '''Təsir marketinqi''' (Influencer marketing) - "İnfluencer" marketinqi (təsir marketinqi kimi də bilinir) məhsul yerləşdirmə və təsir sahələri, fərdlər və öz sahələrində mütəxəssis olmaq üçün iddia edilən bir bilik və ya sosial təsir sahibi təşkilatlar tərəfindən təsdiqlənmələri əhatə edən bir formadır<ref>{{cite web |url=https://entrepreneurship.babson.edu/what-is-influencer-marketing/ |title=What Is Influencer Marketing? An Industry on the Rise |author= Bryan Lipiner |date=Sentyabr 16, 2020 |website= |publisher=babson.edu |language=en |access-date= 9 iyun 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>.Təsirləndirənlər, "Instagram", "YouTube", "Snapchat" və ya digər onlayn kanallar kimi bir növ orijinal (tez-tez sponsorluq edilən) bir məzmun yükləyərək başqalarının alışma vərdişlərini və ya ölçülə bilən hərəkətlərini təsir etmək gücünə sahib birisidir<ref>{{cite web |url=https://www.wired.com/story/what-is-an-influencer/ |title=The WIRED Guide to Influencers |author=PARIS MARTINEAU |date=12.06.2019 10:00 AM |website= |publisher=wired.com |language=en |access-date= 9 iyun 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>."İnfluencer" məzmunu ifadəsi reklam kimi çərçivəyə salına bilər.
* '''Əlaqələr marketinqi''' (Relationship marketing) - Əlaqələr marketinqi, satış əməliyyatlarından çox müştərinin saxlanmasını və məmnunluğunu vurğulayan birbaşa marketinq kampaniyalarından inkişaf etdirilən bir marketinq formasıdır.
* '''Xidmətlər marketinqi''' (Services marketing) - Xidmət marketinqi marketinqin xüsusi bir sahəsidir.Xidmətlərin marketinqi ümumiyyətlə həm biznesdən istehlakçıya (B2C) həm də biznesdən biznesə (B2B) xidmətlərə aiddir və telekommunikasiya xidmətləri, maliyyə xidmətləri, hər növ qonaqpərvərlik, turizm istirahəti və əyləncə xidmətləri, avtomobil kimi xidmətlərin marketinqini əhatə edir.
* '''Sosial marketinq''' (Social marketing) - Sosial marketinqin əsas məqsədi "ümumi yaxşılığa" nail olmaqdır. Ənənəvi ticari marketinq məqsədləri müsbət sosial təsirləri olsa da, ilk növbədə maliyyə məqsədidir. Bir ictimai sağlamlıq kontekstində sosial marketinq ümumi sağlamlığı təşviq edəcək, məlumatlılığı artıracaq və davranış dəyişikliklərinə səbəb olacaqdır.
* '''Hədəf marketinq''' (Destination marketing) - Hədəf marketinq təşkilatı (DMO) bir yeri cəlbedici bir səyahət yeri olaraq tanıdan bir təşkilatdır.
* '''Ticarət marketinqi və sənaye marketinqi''' (Business marketing and industrial marketing) - ''Ticarət marketinqi'', fərdlərin və ya təşkilatların (ticarət müəssisələri, hökumətlər və qurumlar daxil olmaqla) marketinq təcrübəsidir.''Sənaye marketinqi'' (və ya işdən biznesə marketinq) malların və xidmətlərin bir işdən digərinə marketinqidir. Sənaye malları, bir və ya daha çox xammaldan son məhsul istehsal etmək üçün istifadə olunan bir sənaye sahəsidir. Sənaye marketinqi termini böyük ölçüdə B2B marketinq termini ilə əvəz edilmişdir (yəni biznesdən marketinqə).
* '''Kənd təsərrüfatı marketinqi''' (Agricultural marketing) - Kənd təsərrüfatı marketinqi kənd təsərrüfatı məhsulunun təsərrüfatdan istehlakçıya daşınması ilə əlaqəli xidmətləri əhatə edir.
== Marketinqdə işlənən bəzi termin və anlayışlar ==
Sətir 42 ⟶ 50:
*'''"Viruslu" marketinq''' (viral marketing) - onu maraqlandıran reklam təklifi almış şəxs həmin bildirişi öz dostlarına və tanışlarına göndərərkən reklam informasiyasının "dostdan-dosta" yollanması və yayılması üsulu;
*'''Kontra marketinq (ing. contra marketing)''' - Kontra marketinq tərəfin məruz qaldığı hücuma qarşı cavab vermə səyidir. Normal olaraq hər bir şirkət qarşı tərəfin hədəfi olduqda öz markasının dəyərini qorumaq məcburiyyətində olur. Bu bir növ marka mübarizəsinə çevrilir. Buna ən yaxşı nümunə olaraq; "Coca - Cola" - "Pepsi"ni göstərmək olar.
* '''[[4P]]''' - İstehlakçı tələbinə təsir göstərmək üçün atılacaq addımların və yaxud imkanların dörd qrup dəyişənlərə görə qruplaşdırılması: ''məhsul'' (product), ''qiymət'' (price), ''yer'' (place) və ''həvəsləndirmə'' (promotion).
* '''4C''' - marketinq kompleksinin elementlərinə (4 P - yə) qarşı alıcı baxışlarını əks etdirən elementlər;''Müştəri təlabatının həlli''(Customer solution);''Müştərinin xərci''(Customer cost);''Rahatlıq''(Convenience);''Əlaqə''(Communication).
== Marketinqin planlaşdırılması ==
Marketinqin planlaşdırılması dedikdə məhsullar səviyyəsində planlaşdırma başa düşülür və bu planların yerinə yetirilmə müddəti bir ilə qədər olur.. H.Armstronq və F.Kotler marketinq planının aşağıdakı bölmələrini qeyd edirlər:
# '''Xülasə''' - Bu bölmədə planın məzmununun yüksək səviyyəli menecment üçün qısa xülasəsi verilir.
# '''Mövcud marketinq vəziyyəti''' - Bu bölmədə hədəf bazarı və həmin bazarda müəssisənin yeri müəyyənləşdirilir, eyni zamanda məhsulun bazardakı mövqeyi, onun paylanma kanalları, qiyməti təsvir edilir, rəqiblərin fəaliyyətinə aydınlıq gətirilir.
# '''Təhlükə və imkanların təhlili''' - Bu bölmədə müəssisənin marketinq strategiyasına təsir göstərə biləcək müsbət və mənfi xarakterli amillər şərh edilir.
# '''Vəzifələr və problemlər''' - Planın yerinə yetirilmə müddəti ərzində izlənilən məqsədlər və həmin məqsədlərə nail olma üçün hansı vəzifələrin icra oluncağı bu bölmədə əks etdirilir.
# '''Marketinq strategiyası''' - Strateji biznes vahidinin marketinq kompleksinin hər bir elementi üzrə reallaşdırılması nəzərdə tutulan strategiyaları planın bu bölməsində aydınlaşdırılır.
# '''Fəaliyyət proqramaları''' - Marketinq strategiyalarında nəzərdə tutulan tədbirlərin kimlər tərəfindən, nə vaxt və necə yerinə yetiriləcəyi marketinq planının bu bölməsində işıqlandırılır.
# '''Büdcə''' - Marketinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə çəkiləcək xərclər marketinq kompleksinin elementləri üzrə bu bölmədə işıqlandırılır.
# '''Nəzarət''' - İllik marketinq planlarında nail olunması nəzərdə tutulan göstəricilərin səviyyəsinə necə nəzarət edilməsi məsələləri planın bu bölməsində aydınlaşdırılır
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
== Həmçinin bax ==
| |||