Cabir ibn Həyyan: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Geri qaytarıldı Vizual redaktor
Teqlər: Geri qaytarıldı Vizual redaktor
Sətir 3:
{{Şəxs
|adı = CABİR İBN HƏYYAN
|orijinal adı = Əbu Musa JabirCabir ibn Həyyan əl-Əzdi
|şəkil = Jabir_ibn_Hayyan.jpg
|şəklin ölçüsü =
|şəklin izahı =
|digər adı = Geber
|doğum tarixi =721
|doğum yeri = [[Tus]]
|vəfat tarixi =
Sətir 30:
}}
 
'''Əbu AbdullaAbdullah Cabir ibn Həyyan ədəl-Əzdi əs-Sufi''' ({{lang-fa|جابر بن حيان}}; [[Tus]], təx. [[721]], — [[Əl-Kufə]], təx. [[815]]) — tanınmış [[persian|Fars]] əlkimyaçı, [[həkim]], əczaçı, [[riyaziyyat]]çı, [[astronom]]. Əczaçı Həyyan əl-Əzdinin ailəsində dünyaya gəlib. Orta əsrlər Avropasında Geber adı ilə tanınıb.
 
== Həyatı ==
İbn Həyyan ilk dəfə kimyada (əlkimyada) eksperimental metodları tətbiq etmiş və müasir kimya elmində indi də geniş şəkildə istifadə olunan bir sıra mühüm kimyəvi proseslərı kəşf etmişdir. Bunlardan xlorid və nitrat turşularının sintezini, kimyəvi məhlulların distillə edilməsi və kristallizasiya kimi kimyəvi prosesləri misal göstərmək olar. Onun əsərlərinin orijinalı olduqca mürəkkəb və anlaşılmaz qaydada yazılmışdır və çox ehtimal ki şifrələnmişdir. Bu şifrələri açmaq isə müasir günümüzə qədər mümkün olmamışdır. İlk baxışdan İbn Həyyanın əsərləri kimyəvi maddələrin ərəbcə adlarından ibarət düşünülmüş, mürəkkəb kimyəvi numeraloji sistemə əsaslanır. Bundan əlavə ibn Həyyan təkvin- laboratoriya şəraitində canlıların süni yolla yaradılması kimi yüksək, mütərəqqi, o dövr üçün ağlasığmaz ideyanı da irəli sürmüş və üzərində çalışmışdır.
 
Cabir ibn Həyyanın bir alim kimi formalaşmasında müəllimi Cəfər ələs-Sadiqin misilsiz rolu olmuşdur. Onda kimyaya olan sonsuz marağı başlıca olaraq məhz [[Cəfər əs-Sadiq]] oyatmışdır.
 
== Elmi əsərləri ==
Sətir 41:
 
* 112 Kitab - xəlifə Harun ər-Rəşidin vəzirlərinə ithaf olunmuşdur. Bu qrup əsərlərinə "Zümrüd lövhə" əsəri aiddir. Bu əsər orta əsrlərdə latın dilinə tərcümə edilmiş (Tabula Smaragdina) və Avropa əlkimyaçılarının masaüstü kitabına çevrilmişdir.
* Yetmiş Kitab - bu kateqoriyaya daxil olan əsərlərinin əksəriyyəti latın dilinə tərcümə olunmuşdur. Buraya "Kitab ələz-Zöhrə" (Zöhrə ulduzuna dair kitab) və "Kitab əl-Əhcər" (Daşlar haqqında kitab) əsərləri daxildir.
* Kimyəvi distilləyə dair on kitab - bu əsərində antik yunan "əlkimyaçıları" - Pifaqor, Sokrat, Platon, Aristotel haqqında məlumat verir.
* Tarazlığa dair kitablar - bu qrupa ən məşhur əsəri - "Təbiətdə kimyəvi tarazlıq nəzəriyyəsi" daxildir.