Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə |
k clean up using AWB |
||
Sətir 7:
== Təşkilatın yaradılması ==
[[
AEBA, 29 iyul 1957-ci ildə müstəqil bir təşkilat kimi yaradılmışdır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatından öz beynəlxalq müqaviləsi ilə qurulmuş olsa da, statusuna görə həm Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasına, həm də Təhlükəsizlik Şurasına məlumat verir.
Sətir 15:
Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi dünyanın nüvə texnologiyası və nüvə enerjisindən səmərəli istifadəsində elmi və texniki əməkdaşlıq üçün hökumətlərarası forum kimi çıxış edir. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin proqramları nüvə enerjisinin, elm və texnologiyanın sülh yolu ilə tətbiq olunmasını, nüvə texnologiyalarının və nüvə materiallarının istifadəsinə qarşı beynəlxalq təminatların təmin edilməsinə və nüvə təhlükəsizliyi (radiasiya mühafizəsi daxil olmaqla) və nüvə təhlükəsizliyi standartlarını və onların həyata keçirilməsini təşviq edir.
1953-cü ildə Birləşmiş Ştatlar prezidenti Duart
Birləşmiş Ştatlar,iştirakçıları həmçinin nüvə enerjisinin bütün sülh aspektləri üzrə beynəlxalq elmi konfransa dəvət etdi. 1954-cü ilin noyabrına qədər, Sovet İttifaqı əvvəlcə silahsızlanmağa razı olmadıqda, nüvə əməliyyatları üçün klirinq evinin mümkün ola biləcəyi təqdirdə, hər hansı bir beynəlxalq daşıyıcıdan imtina etməyini rədd etdi.
8 -20 Avqust 1955-ci il tarixləri arasında İsveçrənin Cenevrə şəhərində BMT-in Atom Enerjisinin Sülh İstifadəsi üzrə Beynəlxalq Konfransı keçirildi. 1957-ci ilin oktyabrında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahında 1955-1957-ci illərdə on iki ölkənin bir qrupu tərəfindən müzakirə edilmiş AEBA-nın təsis sənədini təsdiq etmək üçün AEBA Nizamnaməsinə dair Konfrans keçirildi. 23 Oktyabr 1956 AEBA Nizamnaməsi təsdiq edildi və 29 İyul 1957-ci ildə qüvvəyə mindi.
ABŞ Konqresi üzvü U. Sterlinq Koul 1957-ci ildən 1961-ci ilədək AEBA-nın ilk baş direktoru vəzifəsində çalışdı. Koul yalnız bir müddətə vəzifə icra etmişdir. Bundan sonra AEBA-ya təxminən 40 il iki İsveçrəli rəhbərlik etmişdir: alim Siquard Eklund 1961-ci ildən 1981-ci ilə qədər və 1981-1997-ci illərdə vəzifə yerinə yetirən keçmiş İsveç Xarici İşlər Naziri Hans Blix.
1986-cı ildən başlayaraq, Ukrayna, Çernobıl yaxınlığında nüvə reaktorunun partlaması və fəlakətinə cavab olaraq, AEBA nüvə təhlükəsizliyi sahəsində səylərini artırdı.Yaponiyanın Fukusima şəhərində 2011-ci il Fukusima fəlakətindən sonra da bu təkrarlandı.
Sətir 43:
== Müasir dövrdə ==
2004-cü ildə Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi Xərçəng xəstəliyinin müalicəsi (PACT) üçün Fəaliyyət Planı hazırladı. PACT, inkişaf etməkdə olan ölkələrin radioterapiya müalicəsi proqramlarının qurulması,inkişaf etdirilməsi və genişləndirilməsi ehtiyaclarına cavab verir.Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi üzv dövlətlərin həyatlarını xilas etmək və xərçəng qurbanlarının əziyyətini azaltmaq üçün səylərini artırmaq üçün pul yığır.
Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi İndoneziya, İordaniya, Tayland və Vyetnamda İnteqrasiya edilmiş Nüvə İnfrastrukturunun araşdırılması missiyalarını həyata keçirmiş və İnteqrasiya edilmiş Nüvə İnfrastruktur Qrupu da daxil olmaqla, nüvə enerjisi proqramını idarə etmək qabiliyyətini sistemli şəkildə qurmağı planlaşdırmaqla, inkişaf etməkdə olan ölkələrə yardım etmək üçün proqramlar hazırlayıb. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi hesab edir ki, təxminən 60 ölkə öz enerji planlarına nüvə enerjisini necə daxil etməyi nəzərdən keçirir.
Sətir 52:
İdarə Heyəti, AEBA-nın iki siyasət qurumlarından biridir. İdarə Heyəti Baş Konfrans tərəfindən seçilmiş 22 üzv dövlətdən və Şuranın irəli sürdüyü ən azı 10 üzv dövlətindən ibarətdir. Gedən heyət atom enerjisi texnologiyasında ən qabaqcıl olan on üzvləri, ilk onluqda təmsil olunmayan aşağıdakı sahələrin ən qabaqcıl üzvlərini təsvir edir: Şimali Amerika, Latın Amerikası, Qərbi Avropa, Şərqi Avropa, Afrika ,Yaxın Şərq ,Cənubi Asiya, Cənub-şərq Şərqi Asiya, Sakit okean və Uzaq Şərq. Bu üzvlər bir il müddətinə təyin olunur. Baş Konfrans qalan ölkələrdən 22 üzvünü iki il müddətinə seçir. Hər il 11 nəfər seçilir. 22 seçilmiş üzv də nəzərdə tutulmuş coğrafi müxtəlifliyi təmsil etməlidir. 2018-2019-cu illər üçün 35 üzvün üzvləri aşağıdakılardır: Argentina, Ermənistan, Avstraliya, Azərbaycan, Belçika, Braziliya, Kanada, Çili, Çin, Ekvador, Misir, Fransa, Almaniya, Hindistan, İndoneziya, İtaliya, Yaponiya, İordaniya, Keniya, Cənubi Koreya, Sudan, İsveç, Tayland, Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı, Amerika Birləşmiş Ştatları, Uruqvay və ABŞ, Cənubi Koreya, Koreya Respublikası, Mərakeş, Hollandiya, Niger, Pakistan, Portuqaliya, Bolivar Venesuela Respublikası.
İdarə Heyəti, beş illik iclaslarında, AEBA siyasətinin ən çoxunu yerinə yetirməkdən məsuldur. İdarə Heyəti AEBA-nın fəaliyyəti və büdcəsi üzrə Baş Konfransa tövsiyələr verir, AEBA standartlarını dərc etdirmək üçün məsuliyyət daşıyır və Baş Konfransın təsdiqinə əsasən Baş direktor təyin edir. İdarə heyətinin üzvləri hər birinə bir səs verirlər. Büdcə məsələləri üçdə iki səs çoxluğu tələb edir. Bütün digər məsələlər yalnız sadə bir çoxluq tələb edir. Sadə səs çoxluğu, bundan sonra üçdə iki səs çoxluğu tələb edən məsələləri nəzərdə tutur. Bütün Şuranın üzvlərinin üçdə ikisi səs vermək üçün iştirak etməlidirlər. İdarə Heyəti öz sədrini seçir.
Baş Konfrans 170 üzv dövlətdən ibarətdir. Qərargahlar Şurasından keçən fəaliyyət və büdcələri təsdiq etmək üçün, ildə bir dəfə, sentyabrda keçirilir. Baş Konfrans da Baş direktor namizədini təsdiqləyir və məsələlər üzrə Şuradan (Statut) məlumatlar verir. Hər bir üzv bir səs alır. Büdcə məsələləri, nizamnamə dəyişikliyi və üzv imtiyazlarının dayandırılması üçdə iki səs çoxluğu tələb edir və bütün digər məsələlər sadə bir çoxluq tələb edir. İdarə Heyətinə bənzər olaraq, Baş Konfrans sadə səs çoxluğu ilə məsələləri üçdə iki səslə tələb edə bilər. Ümumi Konfrans, hər il keçirilən iclasda səmərəli görüşlərin keçirilməsini asanlaşdırmaq üçün bir prezident seçir. Baş Konfransın əsas funksiyası mövcud məsələlər və siyasətlər barədə müzakirələr üçün forumdur. Başqa AEBA orqanlarından, Baş direktordan, İdarə Heyətindən və üzv dövlətlərindən hər hansı biri Baş Konfrans (IAEA Primer) tərəfindən müzakirə olunacaq məsələləri müzakirə edə bilər. Baş Konfransın bu funksiyası Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası ilə eyni deməkdir.
Sətir 82:
{{Nobel sülh 2001-2025}}
{{Birləşmiş Millətlər Təşkilatı}}
[[Kateqoriya:Beynəlxalq təşkilatlar]]
[[Kateqoriya:1957-ci ildə yarananlar]]
| |||