14:30, 13 yanvar 2019 tarixindəki versiya redaktə Eldarado (müzakirə \| töhfələr) Bürokratlar, İnzibatçılar 39.980 redaktə k Texniki düzəliş ← Əvvəlki redaktə		06:54, 15 iyun 2021 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar C Mirəli2001 (müzakirə \| töhfələr) Avtopatrullar, Təcrübəli istifadəçilər 20.971 redaktə vikiləşdirmə Sonrakı redaktə →
Sətir 18: MeshNumber = \| }} {{tb-azlat\|Gicgah sümüyü\|os temporale}} — kəllənin beyin şöbəsinə aid cüt sümüklərdəndir. Kələ əsasının və yan divarlarının təşkilində iştirak edir. Onda eşitmə mə müvazinət üzvüləri, [[daxili yuxu arteriyası]], "S"-bənzər cibin bir hissəsi, [[dəhliz-ilbiz siniri]] və [[üz siniri]], [[üçlü sinir]]in düyünü, [[azan sinir]]inin şaxələri və [[dil-udlaq siniri]] yerləşir. '''Gicgah sümüyü''' üç hissədən ibarətdir; bunlar xarici qulaq dəliyini — {{dil-la\|porus acusticus externus}} əhatə etmişdir. Bu dəlik öz növbəsində xarici qulaq keçəcəyinə — {{dil-la\|meatus acusticus externus}} açılır. Xarici qulaq dəliyindən yuxarı və ön tərəfə pullu hissə və ya gicgah pulu — {{dil-la\|pars squamosa (sqama temporalis — BNA)}}, ön və aşağı tərəfdə təbil hissə — {{dil-la\|pars tympanica}} və içəri tərəfdə daşlıq hissə — {{dil-la\|pars petrosa (pyramis — BNA)}} yerləşmişdir.▼ ▲'''Gicgah sümüyü''' üç hissədən ibarətdir; bunlar xarici qulaq dəliyini — {{dil-la\|porus acusticus externus}} əhatə etmişdir. Bu dəlik öz növbəsində xarici qulaq keçəcəyinə — {{dil-la\|meatus acusticus externus}} açılır. Xarici qulaq dəliyindən yuxarı və ön tərəfə pullu hissə və ya gicgah pulu — {{dil-la\|pars squamosa (sqama temporalis — BNA)}}, ön və aşağı tərəfdə təbil hissə — {{dil-la\|pars tympanica}} və içəri tərəfdə daşlıq hissə — {{dil-la\|pars petrosa (pyramis — BNA)}} yerləşmişdir. == Tikişləri == {{Şəkillər albomu Sətir 43 ⟶ 44: }} <br /> == Pullu hissə == Pullu hissənin daxili beyin səthi — {{dil-la\|facies cerebralis}} və xarici gicgah səthi — {{dil-la\|facies temporalis}} vardır. Beyin səthində — {{dil-la\|impressiones digitatae, juga cerebralia et sulci venosi et arteriasi}} adlı beyin səthinə müvafiq barmağabənzər basırıq və vena və arteriyalara məxsus sırım gözə çarpır. Gicgah səthi hamardır və arxasında şaquli istiqamətdə gedən orta gicgah arteriyasına məxsus şırım — {{dil-la\|silcus arteriae temporalis mediae}} vardır. Pullu hissədən önə doğru iki köklü almacıq çıxıntı — {{dil-la\|processus zygomaticus}} ayrılır. Bundan arxaya və yuxarıza doğru gicgah xətti — {{dil-la\|linae temporalis}} gedir və [[təpə sümüyü]]nün aşağı gicgah xətti ilə birləşir. Almacıq çıxıntı kökləri arasında çənə ilə calanmaya məxsus çuxur — {{dil-la\|fossa mandibularis}} vardır. Bu çuxurdan önə, almacıq çıxıntının ön kökü üzərində oynaq qabarcığı — {{dil-la\|tuberculum articulare}} olur. Sətir 66 ⟶ 68: == Daşlıq hissə == Daşlıq hissə üçüzlü piramidaya bənzəyir. Bunun zirvəsi — {{dil-la\|apex}} ön və içəri tərəfə baxır, əsası dal və bayır tərəfdə məməyəbənzər çıxıntı — {{dil-la\|processus mastoideus}} adlanan hissəyə keçir. Bu çıxıntının içəri səthində oyma — {{dil-la\|incisura mastoidea}} vardır. Bu oymadan içəri ənsə arteriyasına məxsus şərəm — {{dil-la\|sulcus arteriae occipitalis}} keçir. Məməyəbənzər çıxıntının daxili səthində venoz cibə məxsus "S"-ə bənzər cib şırımı — {{dil-la\|sulcus sinus sigmoidei (sulcus sigmoideus — BNA)}} vardır. Bu şırımım üzərinə müxtəlif böyüklükdə {{dil-la\|foramen mastoideum}} adlanan dəlik açılır. Çox vaxt həmin dəlik ənsə-məməyəbənzər tikiş — {{dil-la\|sutura accipitomastoidea}} üzərində yerləşir. Məməyəbənzər çıxıntı daxilində hava ilə dolu hüceyrələr — {{dil-la\|cellulae mastoideae}} vardır. Məməyəbənzər çıxıntının dal kənarı — {{dil-la\|margo occipitalis}} [[ənsə sümüyü]] ilə birləşərək yuxarıda qeyd olunan tikişi əmələ gətirir. Daşlıq hissənin üç səthi vardır: ön səthi — {{dil-la\|facies anterior}}, dal səthi — {{dil-la\|facies posterior}} və aşağı səthi — {{dil-la\|facies inferior}} və üç kənarı vardır: yuxarı kənarı — {{dil-la\|margo superior (angulus superior — BNA)}}, dal kənarı — {{dil-la\|margo posterior (angulus posterior — BNA)}} və ön kənarı — {{dil-la\|margo anterior (angulus anterior — BNA)}} vardır. === Ön səthi === Ön səthində zirvəyə yaxın [[üçlü sinir]]in qanqlionuna məxsus basıqlıq ({{dil-la\|impressio trigemini}}) və bundan dala və bayır tərəfə böyük daşlıq siniri kanalı deşiyi — {{dil-la\|hiatus kanalis nervi petrosi majoris (hiatus kanalis facialis — BNA)}} yerləşmişdir. Həmin deşikdən önə doğru böyük daşlıq siniri şırımı — {{dil-la\|sulcus nervi petrosi majoris (sulcus nervi petrosi superficialis majoris — BNA)}} gedir. Bu şırımdan bayır tərəfə kiçik daşlıq siniri şırımı — {{dil-la\|sulcus nervi petrosi minoris (sulcus nervi petrosi superficialis minoris — BNA)}} yerləşmişdir. Kiçik daşlıq siniri şırımının arxa ucu kiçik daşlıq siniri kanalı deşiyinə — {{dil-la\|hiatus canalis nervi petrosi minoris (apertura superior canaliculis tympanici - BNA)}} keçir. Daşlıq hissənin yuxarı səthinin ortasında hündürlük — {{dil-la\|eminentia arcuata}} vardır. Bu hündürlükdən bayır tərəfə nazik səfhə təbil boşluğunun ([[orta qulaq\|orta qulağın]]) damını — {{dil-la\|tegmen tympani}} təşkil edir. Pullu hissə ilə daşlıq hissə arasında {{dil-la\|canalis musculotubaris}} adlanan kanal keçir. Bu kanal bir arakəsmə {{dil-la\|septum canalis musculotubarii}} vasitəsilə iki yarım kanala bölünür: yuxarıda qulaq pərdəsini gərginləşdirən əzələ yarım kanalı — {{dil-la\|semikanalis musculi tensoris tympani}} və aşağıda eşitmə borusu yarım kanalı — {{dil-la\|semicanalis tubae auditivae}}. Daşlıq hissənin dal səthini ön səthindən ayıran yuxarı kənar üzərində yuxu daşlıq cib şırımı — {{dil-la\|sulcus sinus petrosi superioris (sulcus petrosus superior — BNA)}} və həmin səthi aşağı səthdən ayıran dal kənar üzərində aşağı daşlıq cib şırımı — {{dil-la\|sulcus sinus petrosi inferioris (sulcus petrosus inferior — BNA)}} vardır. === Arxa səthi === Arxa səthin ortasında [[daxili qulaq]] keçəcəyi — {{dil-la\|meatus acustucus internus}} ilə birləşən daxili qulaq dəliyi — {{dil-la\|porus acusticus internus}} vardı. Daxili qulaq keçəcəyinin dibindən uz kanalı — {{dil-la\|canalis fascialis}} başlanır. Daxili qulaq dəliyindən arxa və yuxarıda beynin sərt qişası çıxıntılarına məxsus {{dil-la\|fossa subarcuata}} adlanan çuxur yerləşmişdir. Uşaqlarda bu çuxur çox geniş olur. daxili qulaq dəliyindən arxa və aşağıda bir dəlik — dəhliz su kəmərinin xarici dəliyi — {{dil-la\|apertura externa aquaeductus vestibuli}} vardır. Bu dəliyin önündə daşlıq hissəsnin dal kənarında ilbiz kanalcığının xarici dəliyi — {{dil-la\|apertura externa canaliculi cochleae}} vardır. === Aşağı səthi === Aşağı səthi qabarıqlı olub arxa tərəfində biz çıxıntı — {{dil-la\|processus styloideus}} vardır. Həmin çıxıntı təbil hissənin biz çıxıntı yatağı — {{dil-la\|vagina processus syloidei}} adlanan səfhəsi ilə örtülü olur. Biz çıxıntıdan arxaya — {{dil-la\|foramen sylomastoideum}} adlanan dəlik vardır. Bu dəlikdən [[üz siniri]] xaric olur. Yuxarıda göstərilən dəlik və çıxıntıdan qabaq tərəfə vidaci çuxur — {{dil-la\|fossa jugularis}} vardır. Bunundibində məməyəbənzər kanalcıq — {{dil-la\|canaliculus mastoideus}} kiçik bir dəlik vasitəsilə başlayır.<br /> Daşlıq hissənindal kənarında vidaci oyma — {{dil-la\|incisura jugularis}} və vidacidaxili çıxıntı — {{dil-la\|processus intrajugularis}} vardır. Vidaci oyma [[ənsə sümüyü]]ndə olan eyni adlı oyma ilə birləşərək vidaci dəliyi — {{dil-la\|foramen jugulare}} əmələ gətirir. Vidaci çuxurdan bayır tərəfdə yuxu kanalının xarici dəliyi — {{dil-la\|fotamen caroticum externum}} yerləşmişdir. Daşlıq hissənin aşağı səthində yuxu kanalının xarici dəliyi, vidaci çuxur və ilbiz kanalcığının xarici dəliyi yerləşmişdir. Daşlıq hissənin zirvəsində yuxu kanalının daxili dəliyi — {{dil-la\|fotamen caroticum internum (BNA)}} olur. == Gicgah sümüyünün yarıqları == Gicgah sümüyün hissələri arasında yarıqlar vardır: pullu hissə ilə daşlıq hissə arasında daşlıq-pullu yarıq — {{dil-la\|fissura petrosquamosa}}, daşlıq hissə ilə təbil hissə arasında daşlıq-təbil yarığı — {{dil-la\|fissura petrotympanica (fissura petrotympanica Glaseri — BNA)}}, təbil hissə ilə məməyəbənzər hissə arasında təbil-məməyəbənzər yarıq — {{dil-la\|fissura tympanomastoidea}} və təbil hissə ilə pullu hissə arasında təbil-pullu yarıq — {{dil-la\|fissura tympanosquamosa}} vardır. == Gicgah sümüyü kanalları == Gicgah sümüyündə bir neçə kanallar vardır. === Üz kanalı === Daxili qulaq keçəcəyinin dibindən orada olan köndələn daraqdan yuxarı üz kanalı — {{dil-la\|canalis facialis (canalis facialis Falloppii — BNA)}} başlayır və daşlıq hissənin yuxarı səthinin altı ilə içəri tərəfdən bayıra doğru gedir, sonra geriyə dönür və üz kanalının dizini — {{dil-la\|geniculum canalis facialis}} əmələ gətirir. Bir qədər geriyə doğru gedərək, şaquli istiqamət alır və aşağıya doğru enir, burada ikinci diz təşkil edərək daşlıq hissənin aşağı səthində olan biz-məməyəbənzər dəlikdə qurtarır. Üz kanalının çıxacağından bir az yuxarı təbil telinə məxsus {{dil-la\|canaliculus chordae tympani}} adlanan kanalçıq başlanır. Bu kanalcıq təbil boşluğundan keçərək daşlı-təbil yarığında — {{dil-la\|fissura petrotympanica}} tamam olur. Təbil teli kanalcığından yuxarı üz kanalı məməyəbənzər kanalciq — {{dil-la\|canaliculus mastoideus}} ilə çarpazlaşır; məməyəbənzər kanalcıq daşlıq hissənin aşağı səthində olan vidaci çuxurdan başlayaraq təbil-məməyəbənzər yarığında qurtarır. === Təbil kanalcığı === Təbil kanalcığı — {{dil-la\|canaliculus tympanicus}} daşlıq hissənin aşağı səthində olan daşlıq çuxurcuğundan başlayıb təbil boşluğuna keçir və daşlıq hissənin yuxarı səthində tamam olur. === Yuxu kanalı === Yuxu kanalı — {{dil-la\|canalis caroticus}} ən geniş kanallardan olub, daşlıq hissənin aşağı səthində xarici yuxu dəliyi — {{dil-la\|foramen caroticum externum}} vasitəsilə başlayır, yuxarıya doğru gedir və daşlıq hissənin zirvəsində daxili yuxu dəliyi — {{dil-la\|foramen caroticum internum}} vasitəsilə kəllə boşluğuna açılır. Yuxu kanalının divarında yuxu-təbili kanalcıqları — {{dil-la\|canaliculi caroticotympanici}} başlayaraq, təbil boşluğuna açılır. <br /> Gicgah sümüyünün məməyəbənzər çıxıntısı yeni anadan olmuş uşaqlarda çox az inkişaf etmiş olur: xarici qulaq keçəcəyi əvəzində təbil pərdəsinə məxsus halqa — {{dil-la\|anulus tympanicus (annulus tympanicus — BNA)}} vardır. == Həmçinin bax == *[[Gicgah payı]]

Gicgah sümüyü: Redaktələr arasındakı fərq