Azərbaycan (tarixi ərazi): Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 431:
 
==== Mirzə Fəzlullah Xavəri Şirazinin "Tarix-i Zülqərneyn" əsəri ====
"Tarix-i Zülqərneyn" əsəri Mirzə Fəzlullah Xavəri Şirazi (1776-1849) tərəfindən 1830-cu illərdə, [[Fətəli şah Qacar]]ın hökmranlığının son illərində və [[Türkmənçay müqaviləsi|Türkmənçay müqaviləsinin]] bağlanılmasından bir neçə il sonra, şahın əmriylə yazılmışdır. Bu əsər 2002-ci il Tehranda yenidən buraxılmışdır. Bu əsərin bir neçə yerində Azərbaycan sərhədlərindən danışılır:
 
{{Sitatın əvvəli}}شهرهای مشهور این شانزده ایالت از آذربایجان، تبریز و اردبیل و خلخال و مراغه و خوی و ارومی و ایروان و شوش و گنجه و نخجوان است و از گرجستان، تفلیس و از شیروانات، شكی و شماخی و بنادر دربند و بادكوبه و قبه است كه در درجه چهل و دو واقع و در كنار دریای خزر اتفاق افتاده است.
Sətir 463:
''Zabulistandan ki, ona [[Sistan]] deyirlər, [[:en:Bast, Afghanistan|Bəst]] şəhəridir, və Sicistandan ki, [[Bəlucistan (tarixi ərazi)|Bəluçistandan]] ibarət olub, [[Zərənc]]dir ki, Zərənd adlanır.''
 
''(səh. 14-15)''</blockquote>{{Sitatın əvvəli}}اهلش جمیعا داخل طبقه اسلام، مگر ارامنه گرجستان و آذربایجان و قلیلی از طوایف مجوس یزد و كرمان.<ref name="موسوی" /><ref>میرزا افضل‌ا… شیرازی، تاریخ ذوالقرنین، تصحیح و تحقیق: نصر افشار فر، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات: كتابخانه موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی 1380 جلد 1، ص 16</ref>{{Sitatın sonu}}Tərcüməsi:<blockquote>''(İran) əhlinin cümləsi (hamısı) islam təbəqəsinə daxildir, Gürcüstan və Azərbaycan erməniləri və az sayda [[Yəzd]] və [[Kirman]] ətrafında yaşayan [[Məcusi|məcus]] tayfaları istisna olmaqla.'' ''(səh. 16)''</blockquote>{{Sitatın əvvəli}}و در ازای آن همه زحمات، یك وسیع‌المساحت آذربایجان را از قاپلان كوه تا دربند، به عهده اهتمام ولیعهد دوران محول و احكام قضا به امضای صاحبقران قضا امضا، مسجل آمد<ref name="موسوی" /><ref>میرزا افضل‌ا… شیرازی، تاریخ ذوالقرنین، تصحیح و تحقیق: نصر افشار فر، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات: كتابخانه موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی 1380 جلد 1، ص 230</ref>{{Sitatın sonu}}Tərcüməsi:<blockquote>''... və o qədər çəkildiyi zəhmətlər əvəzində, '''[[Qaflankuh|Qaflantı dağından]] [[Dərbənd]]əcən geniş vüsətliərazili Azərbaycanı''' dövran vəliəhdinə tapşırdı və qəza əhkamı qəza sahibqıranının imzasına yetişdi ... (səh. 230)''</blockquote>{{Sitatın əvvəli}}این معنی محقق است كه جماعت بد عاقبت روسیه از روزی كه پای به خاك گرجستان و حدود آذربایجان نهادند، هیچ یك از ولایات را به ضرب و زور نگشادند. شهر تفلیس را گرگین خان والی –از قراری كه ذكر شد- درگشود و ایشپخدر ولایت گنجه را به سبب حرام‌زادگی نصیب بیگ شمس‌الدینلو و ارامنه آنجا مفتوح نمود. قلعه شوشی را به سبب خرافت ابراهیم خلیل خان جوانشیر تصرف كردند و هریك از ولایات آن طرف رود ارس را به نهجی كه ایراد می‌گردد و به حیله و تزویر به دست آور{د}ند.<ref name="موسوی" /><ref name="ReferenceB">میرزا افضل‌ا… شیرازی، تاریخ ذوالقرنین، تصحیح و تحقیق: نصر افشار فر، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات: كتابخانه موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی 1380 جلد 1، ص 257</ref>{{Sitatın sonu}}Tərcüməsi:<blockquote>''Bu söz düzdür ki, Rusiyanın bədaqibət camaatı Gürcüstan və Azərbaycana girəndən, vilayətlərin heç birisini zorla almadılar. [[Tbilisi|Tiflis şəhəri]]<nowiki/>ni [[XII Georgi|Gürgin]] xan-i vali dediyimiz kimi açdı və İşpəxdər Gəncə vilayətini Nəsib bəy Şəmsəddinli və ermənilərin haramzadəlikləriylə açdı. [[Şuşa qalası]] [[İbrahimxəlil xan|İbrahimxəlil xan Cavanşir]]<nowiki/>in alçaqlıqlarıyla təsərrüf etdi və [[Araz|Araz çayı]]<nowiki/>nın o tayındakı vilayətləri dediklərimiz kimi və hiylə və təzvirlə ələ aldılar. (səh. 257)''</blockquote>{{Sitatın əvvəli}}ذكر تسلط جماعت روسیه از روی تغلب به ولایت مغصوبه از آذربایجان و سرداری و …<ref name="موسوی" /><ref name="ReferenceC">میرزا افضل‌ا… شیرازی، تاریخ ذوالقرنین، تصحیح و تحقیق: نصر افشار فر، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات: كتابخانه موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی 1380 جلد 1، ص 270</ref>{{Sitatın sonu}}Tərcüməsi:<blockquote>''Rusiya camaatının təqəllüb üzüylə Azərbaycanın qəsb olunmuş vilayətlərinə təsəllütünün zikri və sərdarı və ... (səh. 270)''</blockquote>{{Sitatın əvvəli}}مختصر فصول عهدنامه یازده‌گانه این كه: ناپلیون ایمپراطور فرانسه، جنود روسیه را از تفلیس و سایر محالات گرجستانات و ولایات آذربایجان متصرفی ایشان به هرنوع تواند یا به جنگ یا به صلح اخراج نماید<ref name="موسوی" /><ref name="ReferenceC"/>{{Sitatın sonu}}Tərcüməsi:<blockquote>''On bir fəsilli əhdnaməmin xülasəsi budur ki: Fransa imperatoru Napoelon, Rusiya ordusunun Tiflis və Gürcüstanın digər mahalları və Azərbaycanın təsərrüf olmuş vilayətlərindən hər model ki baсarır cəng ya sülh yolu ilə ixrac etsin. (səh. 270)''</blockquote>{{Sitatın əvvəli}}تخلیه ولایات گرجستان و آذربایجان،<ref name="موسوی" /><ref name="ReferenceB"/>{{Sitatın sonu}}Tərcüməsi:<blockquote>''Gürcüstanın və Azərbaycanın vilayətlərini təxliyə ... (səh. 257)''</blockquote>{{Sitatın əvvəli}}چون رای عالم آرا بر آن تعلق یافت كه در جمیع سرحد و شغور مملكت قلاع رزینه به جهت محافظت از دستبرد روسیه بسته گردد، لهذا حكم رفت كه جناب میرزا بزرگ فراهانی از آذربایجان به دربار سپهر مبانی شتابند. پس از ورود، مبلغ دویست هزار تومان زر نقد از خزانه عامره به جهت مصارف این كار عنایت رفت و حكم شد كه به دستیاری مهندسین انگریزی در حدود قارباغ و نخجوان و خوی و اردبیل و سرحد طوالش قلعه جات رفیع و خنادیق عمیق مهیا داشته ….<ref name="موسوی" /><ref>میرزا افضل‌ا… شیرازی، تاریخ ذوالقرنین، تصحیح و تحقیق: نصر افشار فر، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات: كتابخانه موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی 1380 جلد 1، ص 309–310</ref>{{Sitatın sonu}}Tərcüməsi:<blockquote>''Çün aləm-aranın rəyi buna oldu ki, bütün məmləkət sərhədlərində Rusiyanın təcavüzü qabağında qalalar tikilsin, ona əsasən cənabi Mirzə Bozorg Fərahani Azərbaycandan dərbara istənildi. Girişdən sonra, iki yüz min tümən nəğd qızıl xəzinədən bu işləri görmək üçün nəzərdə tutuldu, və hökm verildi ki, ingilis mühəndislərin köməyilə Qarabağ və Naxçıvan və Xoy və Ərdəbil hüdudlarında və Təvaliş hüdudlarında böyük qalalar və dərin xəndəklər hazır ola ... (səh. 309–310)''</blockquote>
 
==== Əbdülvahab Şahşani İsfahaninin “Bəhr əl-cəvahir fi elm əd-dəfatir” əsəri ====