|
|Qoruq =
|Göl =
|Yer xəritəsi qeydləri={{Yer xəritəsi+|Myanma|width=300|float=center|caption=[[İravadi çayı]] [[Myanma]]ın fiziki xəritəsində:<br />
[[ŞəkilFayl:Blue 0080ff pog.svg|7px|]] {{coord|25|42|N|97|03|E|name=İravadinin mənbəyi}}<br />
[[ŞəkilFayl:Blue pog.svg|7px|]] {{coord|15|46|N|95|06|E|name=Kürün mənsəbi}}|places=
{{Yer xəritəsi~|Myanma|lat_deg=25|lat_min=42|lon_deg=97|lon_min=03|mark=Blue 0080ff pog.svg|marksize=7|label_size=80|label=mənbəyi}}
{{Yer xəritəsi~|Myanma|lat_deg= 15|lat_min=46|lon_deg=95|lon_min=06|mark=Blue pog.svg|marksize=7||label_size=80|label=mənsəbi}}
}}
}}
'''İravadi'''<ref>Иравади // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 135.</ref>({{lang-my|ဧရာဝတီ}} — ''Eyavad''i<ref>Инструкция по русской передаче географических названий Бирмы. — М.: [[Наука (издательство)|Наука]], 1978. — С. 25.</ref>) — [[Myanma|Myanmada]]da [[Çay (coğrafiya)|çay]]. İravadi Myanmanın ən böyük çayıdır. Uzunluğu 2170 metrdir. Ölkənin vacib [[su nəqliyyatı]] arteriyasıdır. Çay hövzəsinin sahəsi 411 000 km²-dir. İravadi deltasında yaşayan bir çox xalqlar üçün çay müqəddəs hesab olunur. İravadi sözü ehtimal olunur ki, [[sanskrit]] mənşəlidir — ''airavati,'' yəni "filli çay" deməkdir.
== Ümumi məlumat ==
İravadi çayı öz mənbəyini Kaçin milli diyarından, Mali və Nmay çaylarının birləşdiyi yerdən götürür. Bu çaylar birləşənə qədər [[Himalay|Himalayın]]ın cənub-şərq bölgəsi boyu bir birinə paralel axırlar. İravadi ölkə ərazisini şimaldan cənuba doğru kəsib keçir. Yuxarı axarlarında çay və onun qolları dərin dərələrdən, [[Cəngəlliklər|cəngəlliklərdəncəngəlliklər]]dən keçir və çay dərələri ensiz olur. Miçina şəhərində İravadi çayının dərəsi genişlənir və 800 metrə çatır. Daha sonra çay Şan yaylasının qərb hissəsindən keçir. Bu zaman İravadi 3 dərə formalaşdırır. Dərələrin hər birinin eni 50-100 metrdir. Bu ərazilər gəmiçilik üçün təhlükəlidir. Çay orta və aşağı axırlarında İravadi düzənliyindən keçir və geniş [[Terras (relyef forması)|terraslı]] vadi formalaşdırır. Mənsəbdən 300 km şimaldan düz, [[Bataqlıq|bataqlaşmış]] [[Delta (çay)|delta]] əraziləri formalaşır. Bu ərazilərdə sıx cəngəllik örtüyü üstünlük təşkil edir. İravadi çayının deltasının sahəsi 30 min km²-dir (digər mənbələrdə 48 min km²). [[Andaman dənizi]] sahilləri boyu çay 240 km uzanır. Çayı dənizdən qum [[Dyun|dyunləridyun]]ləri ayırır. Çay deltası 9 qola parçalanır.
İravadinin aşağı axarlarında yüksək [[Qabarma və çəkilmə|qabarma]] müşahidə olunur. [[Yanqon]] şəhərində qabarmanın hündürlüyü 4-4,5 metr olur. Qabarma bütün delta ərazisini bürüyür və və dənizdən 120 km uzaqlıqda belə hiss olunur. Aşağı axarlarda çayın orta su sərfi 13-14 min m³/san-dir. Güclü yağışlar zamanı su həcmi 40 000 m³/saniyə olur. Bəzən [[Daşqın|daşqınlardaşqın]]lar ərazidə fəlakətlərə səbəb olur.
Müstəmləkə zamanında, dəmir və avtomobil yollarının çəkilmədiyi zamanda çay "[[Mandalay]] yolu" adlanırdı. Baxmayaraq ki, çay gəmiçilik üçün yararlıdır, ancaq çay boyu bir çox dayazlıqlara və adalara rast gəlinir. Miçina şəhərinə kimi, okeandan 1600 km məsafədə çay gəmiçiliyə yararlıdır. Uzun illər boyu İravadi çayı üzərində tikilmiş yeganə körpü - İnva idi. Son 20 ildə çay üzərində onlarca yeni körpü tikilmişdir.
İravadi çayında xüsusi delfin cinsi — [[İravadi delfinləri]] (''Orcaella brevirostris'') yaşayır. Delfin əslində çay yox dəniz-okean delfinidir. Bu cinsə daxil növlər əsasən [[Hind okeanı|Hind okeanında]]nda [[Benqal körfəzi|Benqal körfəzindən]]ndən [[Avstraliya|Avstraliyanın]]nın şimal sahillərinə qədər olan ərazilərdə yayılmışdır.
== İstinadlar ==
| 