[[Fayl:Qing_Dynasty_Mandarin.jpg|thumb|[[Tzin sülaləsi]] dövründə mandarin]]▼
'''Mandarin''' ({{Dil-pt|mandarim}} – nazir, məmur, sanskr. – ''{{dil-sa|mantrin''}} – məsləhətçi) –— portuqaliyalılarınportuqalların [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] imperiyasında, daha sonradan həm də Koreya və [[Vyetnam|Vyetnamdakı]] məmurlara verdiyi ad. Ad ("nazir" mənasını verən ''mandarim)'' portuqal dili vasitəsilə [[sanskrit]]<nowiki/>dən (''mandari'' – rəhbər, komandir) gəlib və müvafiq Çin dilindəki '''quan''' (官) sözünə uyğundur. Məşhur yanlış düşüncənin əksinə olaraq bu söz yalnız [[Tzin sülaləsi|Mançjur sülaləsinin]] məmurlarını nəzərdə tutmurdu. Çində 1300 il ərzində sərt təhsil senzi mövcud olmuşdur. Mandarin təyin olunmaq üçün ağır [[Ketszüy|imtahan prosedurundan]] keçmək tələb olunurdu.▼
▲[[Fayl:Qing_Dynasty_Mandarin.jpg|thumb| [[Tzin sülaləsi]] dövründə mandarin]]
▲'''Mandarin''' ( {{Dil-pt|mandarim}} – nazir, məmur, sanskr. – ''mantrin'' – məsləhətçi) – portuqaliyalıların [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] imperiyasında, daha sonradan həm də Koreya və [[Vyetnam|Vyetnamdakı]] məmurlara verdiyi ad. Ad ("nazir" mənasını verən ''mandarim)'' portuqal dili vasitəsilə [[sanskrit]]<nowiki/>dən (''mandari'' – rəhbər, komandir) gəlib və müvafiq Çin dilindəki '''quan''' (官) sözünə uyğundur. Məşhur yanlış düşüncənin əksinə olaraq bu söz yalnız [[Tzin sülaləsi|Mançjur sülaləsinin]] məmurlarını nəzərdə tutmurdu. Çində 1300 il ərzində sərt təhsil senzi mövcud olmuşdur. Mandarin təyin olunmaq üçün ağır [[Ketszüy|imtahan prosedurundan]] keçmək tələb olunurdu.
== Tarixi ==
Sətir 11 ⟶ 10:
== Mandarin dərəcələri ==
Tzin sülaləsi (1644-1912) dövründə hər biri 2 alt dərəcəyə malik olan 9 dərəcəyə bölünən hərbi və dövlət qulluqçuları var idi. Mülki təyinatlar [[Yasaq şəhər]]<nowiki/>dəki ali katibdən (ən yüksək) ən aşağı dərəcə olan prefektura vergiyığanı, həbsxana gözətçisinin köməkçisi, polis komissarının müavini və vergi mütəxəssisinədək dəyişirdi. Hərbi təyinatlar isə feldmarşaldan və ya imperator mühafizəsinin [[kamerger]]<nowiki/>indən üçüncü sinif çavuşa, onbaşıya və ya birinci və ya ikinci sinif sıravi əsgərədək dəyişirdi.<ref>{{Kitab3|автор=Beverly Jackson and David Hugus|заглавие=Ladder to the Clouds: Intrigue and Tradition in Chinese Rank|ответственный=|издание=|место=|издательство=Ten Speed Press|год=1999|страницы=134—135|isbn=}}</ref>
Tzin sülaləsi dövründə əyalət qubernatorları papaqlarının üstündə [[yaqut]] daş olan sancaq taxırdılar. Aşağı rütbəli məmurlar yaqut əvəzinə mərcan, [[sapfir]], [[lazurit]], ağ [[yəşim]], [[qızıl]] və [[Gümüş|gümüşdən istifadə edirdilər.]]<ref>{{Kitab3|автор=Bonavia, David|заглавие=Great Cities of the World series|ответственный=|издание=|место=|издательство=|год=|страницы=157|isbn=}}</ref>
Sətir 17 ⟶ 16:
== Maraqlı faktlar ==
* [[Ölüm cəzası|Ölüm cəzasına]] şərəfli bir alternativ olaraq ölümlə mükafatlandırmaq adəti var idi<ref>[https://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/China/X/900-920/Pinhua_5_din/primtext1.phtml Комментарии перводчика «ЗАНОВО СОСТАВЛЕННЫХ ПИНХУА ПО ИСТОРИИ ПЯТИ ДИНАСТИЙ» Сноска 64]</ref> – ölümə məhkum edilmiş yüksək vəzifəli mandarinin xidmətləri nəzərə alınaraq [[İmperator|imperatorunimperator]]un xüsusi bir lütfü olaraq [[Intiharİntihar|intihar]] etməsinə icazə verilirdi. Lakin, çox vaxt məmurlar günahlarını düzəltmək və üzlərini itirməmək üçün öz təşəbbüsləri ilə intihar edirdilər.<ref>{{Kitab3|ссылка=https://books.google.com/books?id=We3NAAAAMAAJ&dq=Social%20Life%20Of%20The%20Chinese&hl=ru&pg=PA313#v=onepage&q&f=false|заглавие=Social Life Of The Chinese|год=1865|isbn=9780710307538|автор=Justus Doolittle}}</ref><ref>{{Kitab3|ссылка=https://books.google.com/books?id=DJfxOac2AOIC&pg=PA522&lpg=PA522&dq&source=bl&ots=3PdAczlNah&sig=ACfU3U1qfFOZBUrnYHYodUCN7aQwc69oOg&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwipv47T2-PgAhUp8KYKHYCEB-gQ6AEwBXoECAUQAQ#v=onepage&q&f=false|заглавие=Law and Order in Sung China|год=1992|isbn=9780511529030|автор=Brian E. McKnight, Henrika Kuklick}}</ref><ref>[http://www.ethnonet.ru/etnografiya/samoubijstvo-kak-obychaj-i-ritual-v-tradicionnom Самоубийство, как обычай и ритуал в традиционном Китае]</ref>
