Gəmiqaya petroqlifləri: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
|||
Sətir 32:
|plan_izah =
}}
'''Gəmiqaya petroqlifləri''' – [[Kiçik Qafqaz dağları|Kiçik Qafqaz]]ın [[Ordubad]] dağlarında, [[Qapıcıq dağı]]nın cənub və şərq yamaclarındakı Nəbi yurdunda, Qaranquş yaylaqlarında yerləşən qayalarda çəkilmiş [[petroqlif]]-piktoqramlar, [[Azərbaycan mədəniyyəti]]nin ən qədim nümunələrindən biri.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər nazirliyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasındakı idarəsi |url=http://dmfa.nakhchivan.az/page.php?lang=az&page=000109 |access-date=2010-06-17 |archive-date=2012-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120105082332/http://dmfa.nakhchivan.az/page.php?lang=az&page=000109 |url-status=dead }}</ref> Gəmiqaya rəsmləri
Arxeoloqlar Qaranquş yaylağında qayaüstü rəsmlərin həkk olunduğu ərazidə [[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycan]]ın qədim sakinlərinə aid yurd yerlərinin qalıqlarını aşkara çıxarmış, müəyyənləşdirmişlər ki, [[Alp çəmənlikləri]] ilə zəngin olan Gəmiqaya
== Tarixi ==
Gəmiqaya təsvirlərinin və oradakı qədim yurd yerlərinin azı 8–7 min il yaşı var. Tədqiqatlar nəticəsində orada yaşamış əhalinin həyat tərzini və mədəni inkişaf yollarını izləmək mümkün olmuşdur. Gəmiqaya rəsmləri
[[Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi]] ''"Ordubad rayonundakı Gəmiqaya abidəsinin tədqiq olunması barədə"''
▲Gəmiqaya təsvirlərinin və oradakı qədim yurd yerlərinin azı 8–7 min il yaşı var. Tədqiqatlar nəticəsində orada yaşamış əhalinin həyat tərzini və mədəni inkişaf yollarını izləmək mümkün olmuşdur. Gəmiqaya rəsmləri [[1968]]-ci ildən öyrənilir.<ref name="Əliyev"/>
▲[[Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi]] ''"Ordubad rayonundakı Gəmiqaya abidəsinin tədqiq olunması barədə"'' [[2001]] il 26 aprel tarixli sərəncam qəbul etmişdir. Həmin sərəncamdan sonra [[2001]]-[[2005]]-ci illərdə Gəmiqayada arxeoloji ekspedisiyaların fəaliyyəti canlanmış, hərtərəfli tədqiqatlar aparılmağa başlanılmış, müxtəlif təsvirlər aşkar edilmişdir.
Tədqiqatlar nəticəsində Naxçıvanın qədim memarlığı üçün səciyyəvi olan dairəvi planlı yurd yerləri (tikililərin divarlarının diametri 5–12 m olub, iri və orta həcmli qaya parçalarından qurulmuşdur) və qayaüstü təsvirlər (həmin yurd yerlərinin ətrafındakı qayalar üzərindədir) aşkara çıxarılmışdır.<ref name="Əliyev"/> Bu qədim təsviri sənət əsərlərinin böyük əksəriyyətini heyvan rəsmləri–[[keçi]], [[öküz]], [[maral]], [[it]], [[bəbir]], [[canavar]] və s. təşkil edir. Heyvan rəsmləri bir qayda olaraq, tək-tək, qoşa və sürü halında təsvir olunmuşdur. Onların çoxu [[keçi]] rəsmləridir.<ref>[http://gemiqaya.nakhchivan.az/gemienglish/ Nakhchivan has made valuable gifts to world world civilization]</ref>
== Tədqiqi ==
Gəmiqaya rəsmləri
▲Gəmiqaya rəsmləri [[1968]] – ci ildən tədqiq edilməkdədir. Tədqiqatlar nəticəsində Naxçıvanın qədim memarlığı üçün səciyyəvi olan, eyni zamanda Gəmiqaya abidələri ilə həmdövr olan digər Yaxşın Şərq abidələrində də müşahidə olunan dairəvi planlı yurd yerləri və qayaüstü rəsmlər aşkara çıxarılmışdır.<ref name="Əliyev"/> Yaşayış yerlərində tikililərin divarlarının diametri 5 – 12 m olub, iri və orta həcmli qaya parçalarndan qurulmuşdur. Gəmiqaya yaşayış yerindən aşkarlanmış qədim təsviri sənət əsərlərinin böyük əksəriyyətini heyvan rəsmləri – keçi, maral, öküz, it, bəbir, canavar və s. təşkil edir. Heyvan rəsmləri bir qayda olaraq, tək – tək, qoşa və sürü halına təsvir olunmuşdur. Gəmiqaya rəsmləri kompozisiyalarının sadə və mürəkkəbliyinə, eləcə də, süjetlərinə görə bir – birindən seçilir. Öküz rəsmləri realist üslubda, buynuzları uzun və qövsvari əyilmiş şəkildədir. Öküz qoşulmuş araba təsvirləri də vardır.<ref>N. Müseyibov – Qobustan və Gəmiqaya işarələrindəki bir qrup işarələr haqqında, “Azərbaycanın qədim və orta əsrlər tarixinin problemləri” kitabında, Bakı, 1992</ref>
İnsan rəsmləri tək halda və kompozisiyalı səhnələrdə verilmişdir. Bəzi insan rəsmləri zoomorfik əlamətlərlə fantastik şəkildə təsvir edilmişdir. Aşkar olunmuş rəsmlər arasında ovçuların [[ox]] və kamanla, kəməndlə və s. ilə silahlandığı ov səhnələri. [[Rəqs]] səhnələri diqqəti cəlb edir.<ref>[http://irs-az.com/pdf/090621154956.pdf Наскальная живопись Гямигая".] İRS jurnalı</ref>
Sətir 55 ⟶ 53:
== Təsvirlər və onların interpretasiyası ==
Gəmiqaya rəsmləri kompozisiyalarının sadə və mürəkkəbliyinə, eləcə də, süjetlərinə görə bir-birindən seçilir. [[Heyvan]] rəsmləri tək, qrup halında və astral işarələrlə birgə təsvir edilmişdir.<ref name="Əliyev"/> Bu təsvirlər arasında heyvanların mübarizəsi səhnəsi xüsusilə diqqətəlayiqdir. [[Öküz]] rəsmləri realist üslubda, buynuzları uzun və qövsvarı əyilmiş şəkildədir. Öküz qoşulmuş araba təsvirləri də vardır.
{{Şəkillər sırası|Gemigaya 1.JPG|Gemigaya 2.JPG|Gemigaya 5.JPG|e1=260|e2=260|e3=265|m1=Astral rəsmlər|m2=Zoomorf təsvirlər|m3=Zoomorf təsvirlər}}
''[[Astral rəsmlər]]'' [[Günəş]], [[Ay]], [[Venera]] və digər Göy cisimlərini simvolizə edir. Bu təsvirlər Naxçıvanda məskunlaşan əkinçi
''[[İnsan]] rəsmləri'' tək halda və kompozisiyalı səhnələrdə verilmişdir. Bəzi insan rəsmləri zoomorfik əlamətlərlə fantastik şəkildə təsvir edilmişdir. Aşkar olunmuş rəsmlər arasında ovçuların ox və kamanla, kəməndlə və s. ilə silahlandığı ov və rəqs səhnələri diqqəti cəlb edir.
Gəmiqaya təsvirlərinin öyrənilməsi Naxçıvanın qədim sakinləri ilə [[türk xalqları]]nın ideologiyası arasında geneti bağlılıq olduğunu təsdiq edir.<ref>N. Müseyibov – Gəmiqayada aşkar edilmiş yeni qayaüstü rəsmlər,
== İstinadlar ==
| |||