Süd vəzi xərçəngi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 239:
Süd vəzi xərçənginin müalicəsi erkən mərhələlərdə sağalmanı, metastaz vermiş karsinomada həyat müddətinin uzadılmasını, gec mərhələlərdə xəstəlik simptomlarının yüngülləşməsini təmin etməlidir. Spesifik bir terapiya seçilərkən həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsi birinci planda durur.<ref name="richtlinie" /><ref name="s3-leitlinie" /> Buna görə tumorun yuxarıda qeyd edilən təsnifatı ilə yanaşı xəstənin fiziki, psixososial və emosional vəziyyəti də nəzərə alınır. Standart müalicə yoxdur, bütün bu faktorların nəzərə alınması müalicənin individual olaraq xəstəliyə və pasientə uyğunlaşmasına gətirib çıxarır.<ref name="richtlinie" /><ref name="s3-leitlinie" />
Süd vəzi xərçəngi orqanizmdə çox sürətlə yayıla bildiyindən artıq erkən stadiyalarda ''sistemik'' (bütün orqanizmə təsiri olan) terapiya aparılır. Amerikalı cərrah [[Bernard Fişer]]in adını daşıyan "Fisher-Doktirin"i kimyəvi və hormonal terapiyanın təməlidir.<ref name="PMID16288112">K. Travis: [https://academic.oup.com/jnci/article/97/22/1636/2521527 ''Bernard Fisher reflects on a half-century’s worth of breast cancer research.''] In: ''Journal of the National Cancer Institute.'' Band 97, Nummer 22, November 2005, S. 1636–1637, [[doi:10.1093/jnci/dji419]]. PMID 16288112.</ref> Bugün demək olar ki həmışə müalicə müxtəlif terapiya formalarının kombinasiyasından ibarət olur. Əməliyyatdan əvvəl əlavə tədbirlər həyata keçirilərsə ''neoadyuvant'', əməliyyatdan sonra aparılarsa ''adyuvant'' adlanır.
=== Neoadyuvant terapiya ===
Bir sıra hallarda kimyəvi və antihormonal terapiya şişin cərrahi uzaqlaşdırılmasından əvvəl həyata keçirilir.<ref name="cmedab">{{Literatur |Autor=Wolfgang Janni, Bernd Gerber, Harald Sommer, Michael Untch, Annette Krause, Darius Dian, [[Ingo B. Runnebaum|Ingo Runnebaum]], Brigitte Rack, Klaus Friese |Titel=[http://www.aerzteblatt.de/archiv/48722/Zertifizierte-medizinische-Fortbildung-Therapie-des-primaeren-invasiven-Mammakarzinoms Zertifizierte medizinische Fortbildung: Therapie des primären, invasiven Mammakarzinoms] |Sammelwerk=[[Deutsches Ärzteblatt]] |Band=102 |Nummer=41 |Verlag=[[Deutscher Ärzte-Verlag]] |Datum=2005-10-14 |Seiten=A-2795 / B-2360 / C-2226}}</ref> ''Birincili'' və ya ''[[neoadyuvant]]'' terapiyada məqsəd bir tərəfdən şişi tam xaric etmək, hətta süd vəzi saxlayıcı əməliyyatı həyata keçirmək üçün şişin ölçüsünü kiçiltməkdir. Digər yandan neoadyuvant metodlarla nail olunan dəyişikliklərdən adyuvant müalicənin nəticəsini təxmin etmək mümkündür. Neoadyuvant terapiya iltihablı karsinomalarda və inoperabel tumorlarda standartdır. Kimyəvi terapiya rejimləri postoperativ müalicədə olduğu kimidir(aşağıya bax).
=== Əməliyyat ===
Süd vəzi xərçəngi əməliyyatı 2 məqsəd daşıyır: Bir yandan degenerasiya olmuş hüceyrələrin mümkün qədər tam uzaqlaşdırılması ilə şiş hüceyrələrinin hələ baş vermədiyi təqdirdə başqa bədən hissələrinə yayılması ([[metastaz]]) əngəllənməlidir. Digər yandan xəstəlik əlamətlərinin yenidən yaranmasının ([[residiv]]) qarşısı alınmalıdır.
==== Süd vəzi saxlayıcı əməliyyat və mastektomiya ====
Süd vəzi saxlayıcı terapiya şişin ölçüsü ilə döş həcmi arasındakı münasibət uyğun olduqda və şiş hələ əzələ və dəriyə [[invaziya]] etmədikdə xəstələrin 60-70-%-ində mümkündür.<ref name="cmedab" /> Bu əməliyyatda ya şiş ətrafındakı toxuma ilə ([[lampektomiya]]), böyük bir seqment ya da süd vəzinin bütöv bir kvadrantı ([[kvadrantektomiya]]) götürülür. Toxuma kənarlaşdırıldıqda kosmetik olaraq yaxşı nəticə almaq üçün hər iki alt kvadrantdan ''süd vəzi daxili yerdəyişmə plastikası'' həyata keçirilir. Bunun üçün süd vəzisi tam və ya hissəvi dəri və əzələdən azad edilir və elə yerdəyişmə edilir ki, əməliyyatdan sonra toxuma itkisinə baxmayaraq balanslı döş forması qalsın. Yerdəyişmə plastikası mümkün olmadıqda süd vəzisi birbaşa şişin xaric edilməsindən sonra və ya müalicə tamamilə bitdikdən sonra [[rekonstruksiya]] oluna bilər.
Süd vəzinin saxlanması mümkün olmadığı hallarda süd vəzisi tamamilə və üzərində yerəşən dərinin bir hissəsi kənarlaşdırılır (''[[ablasiya]]'', ''[[mastektomiya]]''). Mastektomiya məsləhət görülür:
** şiş çox böyük (3 sm-dən böyük) olduqda və ya döş əzlələri prosesə qoşulduqda,
** ''iltihablaşmış karsinoma'' diaqnozu qoyulduqda,
** süd vəzi limfa düyünlərinin böyük ölçüdə prosesə qoşulması isbat edildikdə,
** süd vəzisində mammoqrafiya ilə isbatlanan mikrokalsifikasiyalar olduqda,
** təkrar əməliyyata baxmayaraq şişi sağlam toxuma ilə kifayət təhlükəsizlik məsafəsində kənarlaşdırmaq mümkün olmadıqda,
** pasient bunu istədikdə. Bəzi pasientlər daha təhlükəsiz hiss etmək və ya gərəkli şüalanma terapiyasından imtina etmək üçün süd vəzi saxlama əməliyyatı fürsətinin əleyhinə qərar verirlər.
Mastektomiya həmçinin ''multisentrik'' (bir neçə kvadrantda şiş düyünləri) və ya ''multifokal'' (eyni kvadrantda bir neçə şiş düyünü) karsinoma diaqnozu qoyulduqda tövsiyə edilir. Bu tövsiyə bəzən cərrah bütün şişləri sağlam toxumaya kifayət təhlükəsizlik məsafəsində kənarlaşdıra bildiyi hallarda müzakirə edilə bilər.<ref>W. F. Hartsell u. a.: ''Should multicentric disease be an absolute contraindication to the use of breast-conserving therapy?'' In: ''[[Int J Radiat Oncol Biol Phys]]'' 30, 1994, S. 49–53. PMID 8083128.</ref><ref name="PMID18330695">O. Gentilini, E. Botteri u. a.: ''Conservative surgery in patients with multifocal/multicentric breast cancer.'' In: ''Breast cancer research and treatment.'' Band 113, Nummer 3, Februar 2009, S. 577–583, [[doi:10.1007/s10549-008-9959-7]]. PMID 18330695.</ref>
Xərçəng xəstəliyi artıq digər orqanlara metastaz vermiş olsa belə radikal cərrahi proses heç bir üstünlük gətirməyəcəksə əsas şiş diqqətlə əməliyyat edilə bilər.
Həm mastektomiyadan, həm süd vəzi saxlayıcı əməliyyatdan, həm də qeyri-kafi nəticəsi olan rekonstruksiyadan sonra qadınların baxımı üçün silikondan süd vəzi kompensasiya hissələri və süd vəzi protezləri istifadə edilir.
== İstinadlar ==
| |||