Şuşada erməni üsyanının yatırılması: Redaktələr arasındakı fərq

 

== Qiyam ==

 

Baş vermiş hadisələr nəticəsində dəqiq necə nəfərin həlak olduğu məlum deyil. Bu baxımdan Qafqaz təqvimi daha etibarlı mənbə kimi çıxış etməkdədir. Bu təqvimin məlumatlarına əsasən [[Rusiya inqilabı]]ndan əvvəl [[Şuşa şəhəri]] [[Dağlıq Qarabağ]]ın əsas siyasi-ictimai mərkəzi olaraq qəbul edilmişdir və şəhərdə 43.869 nəfər sakin yaşamaqda idi. Bu şəxslərdən 23.396 nəfəri etnik [[ermənilər]]dən (53%) , 19.121 nəfəri isə [[azərbaycan türkləri]] (44%) təşkil olunmuşdur. Qətliam nəticəsində həlak olanlarla bağlı rəqəmlər arasında ciddi fərqlər mövcuddur. Ən aşağı rəqəm kimi 500<ref name="ReferenceB"/><ref name="ReferenceA"/><ref>«Кавказский календарь» на 1917 год. Тифлис, 1916, p. 190–196</ref> nəfərin öldürüldüyü, ən yüksək rəqəm kimi isə 20-30 min şəxsin həlak olduğu göstərilmişdir.<ref name="guaita">{{Cite book| title = 1700 Years of Faithfulness: History of Armenia and its Churches | publisher = FAM | location = Moscow | year = 2001 | isbn = 5-89831-013-4 | chapter = Armenia between the Bolshevik hammer and Kemalist anvil | author = [[Giovanni Guaita]] | chapterurl = http://www.grazhdanin.com/grazhdanin.phtml?var=Vipuski/2004/4/statya17&number=%B94 }}</ref><ref name="nesl">{{Cite web| title = The Nagorno-Karabagh Crisis:A Blueprint for Resolution | work = [[Public International Law & Policy Group]] and the [[New England School of Law|New England]] [http://www.nesl.edu/center/RESEARCH.cfm Center for International Law & Policy] |date=June 2000 | page = 3 | url = http://www.nesl.edu/center/pubs/nagorno.pdf |format=PDF| quote = In August 1919, the Karabagh National Council entered into a provisional treaty agreement with the Azerbaijani government. Despite signing the Agreement, the Azerbaijani government continuously violated the terms of the treaty. This culminated in March 1920 with the Azerbaijanis' massacre of Armenians in Karabagh's former capital, Shushi, in which it is estimated that more than 20,000 Armenians were killed.}}</ref><ref>Why IDPs Matter in the Nagorno-Karabakh Conflict by Seepan V. Parseghian, p.5</ref><ref>Historic Maps of Armenia: The Cartographic Heritage&nbsp;– Page 7 by [[Rouben Galichian]]</ref><ref>Russian analysts [[Igor Babanov]] and [[Konstantin Voevodsky]] write that "On March, 1920, during the occupation of Shusha town, 30 thousand Armenians were massacred". / Игорь Бабанов, Константин Воеводский, Карабахский кризис, Санкт-Петербург, 1992</ref> Əsas məlum olan faktlardan biri odur ki, hadisələrdən sonra [[Şuşa şəhəri]]nin daxili [[infrastruktur]] sistemi tamamilə dağıdılmışdır.

 

[[1920]]-ci ilin [[mart]] ayında baş vermiş Şuşa qətliamı həmin tarixdən etibarən müxtəlif səviyyələrdə və platformalarda bir necə dəfə xatırlanmışdır. Bu xatırlanmalar əsasən hadisənin şahidi olmuş və ya şahidi olmuş şəxslərin dillərindən eşitmiş müxtəlif peşə sahiblərinin qeydlərindən və çıxışlarından ibarətdir. Həmin xatırlamaların biri məşhur rus şairi, akmeist cərəyanın banilərindən olan [[Osip Mandelştam]]a məxsusdur. Şair tərəfindən [[1931]]-ci ildə yazılmış ''Fayton sür

 

{{cquote|[[1920]]-ci ildə rusların bölgəni tərk etməsindən sonra [[Dağlıq Qarabağ]]a nəzarət uğrunda iki etnik qrup arasında mübarizə başladı. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin ordusu [[Şuşa şəhəri]]ndə ermənilərin yaşadığı məhəllə və səmtlərə hücumlar təşkil etdi və bu hücumların nəticəsində şəhərdə yaşayan yüzlərlə etnik erməni öldürüldü. Ruslar geri gəldikdən sonra, bolşevik sifəti ilə [[Dağlıq Qarabağ]]ın yenidən qurulması ilə məşğul oldular. Bu səfər bölgənin yeni adminstrativ mərkəzi kimi [[Xankəndi|Stepanakert]] şəhəri seçildi və siyasi mərkəz [[Şuşa şəhəri]]ndən bura köçürüldü. 1920-ci ildə baş vermiş qətliamdan sonra dağıdılmış binalar və evlər, 40 il müddətində bərpa olunmadan olduğu kimi saxlanılmışdır.<ref>{{cite book|last=Tomas|first= de Vaal|title=[[Qarabağ: Ermənistan və Azərbaycan sülh və savaş yollarında]]|year=[[2003]]|publisher=Nyu-York Universitetinin Nəşriyyatı|location=[[Nyu-York (şəhər)|Nyu-York]]|isbn=9780814719459|authorlink=|pages=51–25}}</ref>}}

 

[[Kateqoriya:Qarabağ tarixi]]