Pestisid: Redaktələr arasındakı fərq

'''Pestisid''' ({{lang-lat|"pestis" - yoluxucu xəstəlik, "sido" - öldürürəm, məhv edirəm}}) –― bitki zərərverici və xəstəliklərinə, alağa, [[Taxıl|taxıla]] və taxıl məhsullarına, oduncağa, [[Pambıq (bitki)|pambıq]] məmulatları, [[yun]], [[dəri]], həmçinin [[insan]] və [[Heyvanlar|heyvanlarda]] təhlükəli xəstəlik yayanlara qarşı mübarizədə istifadə edilən kimyəvi maddədir.<ref>[http://www.pesticidy.ru/dictionary/pesticide ПЕСТИЦИДЫ]</ref><ref>[https://www.derev-grad.ru/himicheskaya-zaschita-rastenii/pesticidy.html ПЕСТИЦИДЫ]</ref>.

Kənd təsərrüfatının əsas ziyanvericilərindən biri də gəmiricilərdir. İnsanlar üçün təhlükəli xəstəliklər və epidemiyalar yayan ziyanverici həşəratlar və gənələrdir. Onlar malyariya, isitmə, ensefalit, vəba, taun kimi qorxulu xəstəliklərin yaranması və yayılmasında əsas rol oynayırlar. Bir sıra dərman preparatları vasitəsilə peyvəndlər aparılır, eyni zamanda kəşf olunan zəhərli kimyəvi maddələrin köməyi ilə epidemik xəstəlikləri yayan ziyanvericilər məhv edilir .<ref name=":0">[https://fertileland.ru/pesticidy/vidy-pesticidov/ Виды пестицидов и их влияние на организм человека]</ref>.

Pestisidlərin ilk tətbiq dövründə yalnız qeyri-üzvi maddələrdən istifadə olunurdu: qurğuşun 2-xlorid (PbCl₂), arsen3-oksid (As₂O₃), mis duzları, florid turşusunun duzları, kükürd, sulfat turşusunun törəmələri və s.<ref>[https://chem21.info/info/967810/ Неорганические пестициды.Справочник химика 21. ХИМИЯ И ХИМИЧЕСКАЯ ТЕХНОЛОГИЯ]</ref> Bütün qeyri-üzvi pestisidlər bir sıra xüsusiyyətlərinə görə effektli deyillər:

Pestisidlər istifadə məqsədinə görə aşağıdakı əsas qruplara bölünür:<ref>[https://agromage.com/stat_id.php?id=985 Классификация химических средств защиты растений (пестицидов)]</ref><ref>[https://www.regfile.ru/okved2/razdel-c/20/20.2/20.20.html Производство пестицидов и прочих агрохимических продуктов]</ref><ref>Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ensiklopedik ekoloji lüğət Bakı 2008</ref>:

Bitkilərin inkişafını sürətləndirən və ya ləngidən kimyəvi maddələr də pestisidlərə aid edilir. Bir sıra pestisidlər - defoliantlar və desikantlar, pambığın maşınla yığılması zamanı tətbiq edilir. Xalq təsərrüfatında herbisidlər, insektisidlər və funkisidlər daha çox istifadə edilir. Bu maddələrə tələbat ildən-ilə artdığından, yeni preparatlar kəşf edilir və onların istehsalı artıq zavodlar tərəfindən həyata keçirilir.<ref name=":0" />.

Pestisidlərlə işləyərkən fərdi mühafizə vasitələrindən (xüsusi geyim və ayaqqabılar, respirator, əleyhqaz, qoruyucu gözlüklər və s.- dən) istifadə edilməlidir. Pestisidlərdən düzgün istifadə etmədikdə o, insana, həmçinin arıya və bitkilərin tozlanmasına kömək edən başqa [[Cücülər|cücülərə]], [[Balıqlar|balıqlara]], [[Quşlar|quşlara]], vəhşi heyvanlara, həmçinin bütün təbiətə mənfi təsir göstərir.<ref name=":1" /><ref name=":2" />.

Mövcüd olan pestisidlərin sintez olunan [[zavod]]larda təhlükəsizlik qaydalarının pozulması (məs. tullantıların su hövzələrinə və atmosferə buraxılması), onların daşınması, saxlanılması qaydalarına əməl olunmaması, həmçinin səpələnməsi zamanı dozaların çox olması və s. nəticə etibarı ilə ekoploji mühitin korlanmasına gətirib çıxarır.<ref name=":1">[https://agroflora.ru/vliyanie-pesticidov-na-okruzhayushhuyu-sredu/ Влияние пестицидов на окружающую среду]</ref><ref name=":2">[https://moluch.ru/archive/211/51593/ Экологические последствия применения пестицидов в сельском хозяйстве]</ref><ref>[https://agromage.com/stat_id.php?id=982 Влияние пестицидов на окружающую среду]</ref>.