Sel: Redaktələr arasındakı fərq

Selin əsas kütləsini iri həcmli, müxtəlif ölçülü süxur qırıntıları, dağ yamaclarında toplanmış çöküntülər, fiziki-mexaniki və kimyəvi aşınmanın məhsulları təşkil edir. Dağ yamaclarında gündəlik, aylıq və illik hava temperaturunun kəskin dəyişmə amplitudu, süxurlarda və torpağın səthində temperaturun dəyişməsinə səbəb olur. Bu fiziki hadisə süxurların aşınmasına, onların xırda qırıntılara parçalanmasına və son nəticədə yüksək meylli yamaclarda müxtəlif qalınlıqda çöküntü qatının əmələ gəlməsinə səbəb olur. Bundan əlavə dağlıq ərazilərdə baş verən geoloji-tektonik proseslər nəticəsində süxurların blokvari parçalanması da baş verir. Bütün bu proseslərin məcmuu denudasiya adlanıb, məkan və zaman daxilində təbii mühiti təşkil edən bütün amillərin birgə fəaliyyəti nəticəsində inkişaf edir. Aşınma prosesinin intensivliyi yamacların səmtindən, meylliyindən, onu təşkil edən ana süxurların denudasiyaya davamlılığından, torpaq-bitki örtüyündən və nəhayət dağ yamaclarının dinamikasına təsir edən insanın təsərrüfat fəaliyyətindən asılıdır.<ref>1.Azərbaycan respublikasının coğrafiyası. I cild “Azərbaycanın fiziki coğrafiyası”.Baki, 2015, s.109 (E.K.Əlizadə, S.Ə.Tarixazər, X.K.Tanrıverdiyev, H.A.Xəlilov, A.S.Səfərov, V.A.Guluzadə, T.R.Qurbanov, Z.Ə.Həmidova).</ref>

 

Gur axan sel növüdür. Bu zaman selin elementləri nizamsız hərəkət edərək axım qatlarının intensiv qarışmasına səbəb olur. Turbulent sellərdə gətirmə materiallarının təxminən 30%-ni bərk maddələr təşkil edir. Dağıdıcı qüvvəsinə görə turbulent sellər, digər sellərdən zəif olur.