'''Artrit''' ({{Dil-la|arthrītis}} – «ağrı oynaqları») — [[oynaq]]lar<nowiki/>dalarda yaranan [[xəstəlik]]lər<nowiki/>inlərin kollektiv adı.<ref name=NIH2014>{{cite web|title=Arthritis and Rheumatic Diseases|url=http://www.niams.nih.gov/Health_Info/Arthritis/arthritis_rheumatic.asp|website=NIAMS|accessdate=June 15, 2020 |language=en |date=October 2014|url-status = live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161004183408/http://www.niams.nih.gov/Health_Info/Arthritis/arthritis_rheumatic.asp|archivedate=4 October 2016}}</ref> Simptomlara adətən oynaq ağrısı və hərəkətsizliyi aiddir. Digər simptomlara yoluxmuş oynaqlarda qızartı, [[qızdırma]], şişmə və hərəkətlilik intervalının azalması aiddir.<ref name=CDC2016>{{cite web|title=Arthritis Types|url=https://www.cdc.gov/arthritis/basics/types.html|website=CDC|accessdate=June 15, 2020 |language=en|date=June 22, 2016|urlstatus = live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160914024651/http://www.cdc.gov/arthritis/basics/types.html|archivedate=September 14, 2016}}</ref> Bəzi artrit növlərində digər orqanlar da təsir görür.<ref name=NIH2014Liv>{{cite web|title=Living With Arthritis: Health Information Basics for You and Your Family|url=http://www.niams.nih.gov/Health_Info/Arthritis/default.asp|website=NIAMS|accessdate=June 15, 2020 |language=endate=July 2014|url-status = live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161004182949/http://www.niams.nih.gov/Health_Info/Arthritis/default.asp|archivedate=October 4, 2016}}</ref><ref name=CDC2016Bas>{{cite web|title=Arthritis Basics|url=https://www.cdc.gov/arthritis/basics/index.html|website=CDC|accessdate=June 15, 2020 |language=en|date=May 9, 2016|urlstatus = live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160917131226/http://www.cdc.gov/arthritis/basics/index.html|archivedate=September 17, 2016}}</ref>
Təxminən 100 növ artrit mövcuddur.<ref name=CDC2016Bas/><ref name=Ath2013>{{cite book|last1=Athanasiou|first1=Kyriacos A.|last2=Darling|first2=Eric M.|last3=Hu|first3=Jerry C.|last4=DuRaine|first4=Grayson D.|last5=Reddi|first5=A. Hari|title=Articular Cartilage|date=2013|publisher=CRC Press|isbn=9781439853252|page=105|url=https://books.google.com/books?id=Bn_RBQAAQBAJ&pg=PA105|urlstatus = live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220150711/https://books.google.com/books?id=Bn_RBQAAQBAJ&pg=PA105|archivedate=2016-12-20|accessdate=June 15, 2020 |language=en}}</ref> Onlardan ən yayılmışı [[osteoartrit]] (degenerativ oynaq xəstəliyi) və [[revmatik artrit]]<nowiki/>dir. Osteoartrit adətən yaşlılıqla əlaqələndirilir və [[barmaq]], diz və [[bud]]lar<nowiki/>alara təsir göstərir. Revmatik artrit adətən əl və ayaqlara təsir göstərən avtoimmun pozğunluqdur. Digər növlərə [[podaqra]], [[qırmızı qurd eşənəyi]], [[fibromialgiya]] və [[septik artrit]] aiddir.<ref name=NIH2014Liv/><ref name=CDC2015>{{cite web|title=Arthritis|url=https://www.cdc.gov/chronicdisease/resources/publications/aag/arthritis.htm|website=CDC|date=July 22, 2015|urlstatus = live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160922021640/http://www.cdc.gov/chronicdisease/resources/publications/aag/arthritis.htm|archivedate=September 22, 2016|accessdate=June 15, 2020 |language=en}}</ref> Onların hamısı [[Revmatizm|revmatik xəstəlik]]<nowiki/>dir.<ref name=NIH2014/>
== Etiologiya ==
Revmatik artritin səbəbi naməlumdur. Hal-hazırda revmatik artrit haqqında ən çox yayılmış immunogenetik nəzəriyyəyə görə, xəstəlik [[İmmunitet|immunitet sistemi]]<nowiki/>ndə yaranmış genetik qüsur səbəbilə yaranır.<ref name=ref2>Справочник практического врача, Москва, «Медицина»</ref>
[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] həkimi Donald Unger 1998-ci ildə oynaqları şaqqıldatmağın artritə səbəb olmadığı sübut edən bir araşdırma nəşr etmişdir.<ref>{{Cite journal |first=Donald |last=L. Unger |title=Does knuckle cracking lead to arthritis of the fingers? |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/1529-0131%28199805%2941%3A5%3C949%3A%3AAID-ART36%3E3.0.CO%3B2-3 |language=en |journal=Arthritis & Rheumatism |year=1998 |issue=41 |number=5 |page=949—950 |doi=10.1002/1529-0131(199805)41:5<949::AID-ART36>3.0.CO;2-3 }}</ref> O, 2009-cu ildə bu araşdırmasına görə tibb sahəsində [[Şnobel mükafatı]]<nowiki/>na layiq görülmüşdür.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.improbable.com/ig-about/winners/ |title=The Ig Nobel Prize Winners |language=en |publisher=Improbable Research |accessdate=June 15, 2020 }}</ref>
