Ceytun mədəniyyəti: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{digər məna|Ceytun}}
{{Qədim yaşayış məntəqəsi
| yer = [[Kopetdağ]]
| mədəniyyətlər = Ceytun mədəniyyəti
}}
'''Ceytun''' — [[Aşqabad]]dan ([[Türkmənistan]]) 25 km. şimal-qərbdə [[Neolit]] dövrünə aid məskən (e.ə. VI minilliyin əvvəlləri)<ref>Harris, 1997, p29</ref> və onun materialları əsasında Cənubi [[Türkmənistan]] və şimal-şərqi [[İran]]da müəyyənləşdirilmiş erkən [[əkinçilik]] [[mədəniyyət]]i (e.ə. VI minillik). Ceytun yaşayış məskəni 1940-cı illərdə A.A.Maruşşenko tərəfindən aşkar edilmiş, qazıntılar V.A.Kuftin (1952), V.M.Masson (1955–1959), (1962–1963), sovet-ingilis arxeoloji ekspedisiyası (V.M.Masson, D.Harris; 1989–1992) tərəfindən aparılmışdır. Ərazidə 150–200 nəfərin yaşaya biləcəyi 30 ev yeri aşkar edilmişdi.<ref>Harris, 1997, pp. 29–30</ref>
== Antropologiyası ==
Türkmənistanın cənubundakı Ceytun mədəniyyətinə aid ilk əkinçilər irqi nöqteyi-nəzərdən Ön Asiya və Şərqi Aralıq dənizi əhalisinə yaxındır.<ref>[http://bayar.ws/index.php?option=com_content&view=article&id=26&Itemid=51 Антропология славян]{{Dead link
| date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot
}}</ref>
== Səciyyəvi xüsusiyyətləri və əsas mərhələləri ==
Ceytun arxeoloji abidəsi təqribən 1 [[hektar]] ərazini əhatə edir və 5 inşaat təbəqəsindən (3,5 metr) ibarətdir. Samanlı [[kərpic]]dən tikilmiş birotaqlı evlər səciyyəvidir; [[ev]]lərin interyeri standartdır: təsərrüfat bölməsi evə girişin sağ tərəfində, böyük "buxarı" sağ divarın ortasında, çıxıntılı taxça isə qarşı tərəfdə yerləşir, döşəmə ağ gəclə suvanır və çox vaxt qırmızı boya ilə rənglənir, yaxud həsirlə örtülürdü. Evlərin ətrafında yardımçı binalar və bir neçə paralel divardan ibarət tikililərin (ehtimal ki, [[taxıl]] anbarları) olduğu həyətlər yerləşirdi. Pessecik-Təpədə (Ceytun mədəniyyətinin orta mərhələsi) daxili sütunları və pilyastrları olan məbəd tədqiq edilmişdir; ocağın qarşısındakı suvanmış ağ divar qara və qırmızı boya ilə naxışlanmışdır (həndəsi ornamentlər, heyvan təsvirləri). Məskənlərin təbəqəsində fərdi dəfn yerləri var.
Qazıntılar zamanı çaxmaqdaşıdan nukleuslar, lövhəciklər, qaşovlar, matqablar, çoxsaylı mikrolitlər və s. aşkar olunmuşdur. Çopan-Təpədən mikrolit içlikləri olan sümükdən düzəldilmiş biçin bıçağı tapılmışdır.<ref>Jack Cassin (2000), [http://www.weavingartmuseum.org/ex3_prehist.htm A Brief Outline to the Archaeological Pre-History of Turkmenistan.] {{Vebarxiv
| url = https://web.archive.org/web/20190915005330/http://www.weavingartmuseum.org/ex3_prehist.htm | date = 2019-09-15 }} weavingartmuseum.org</ref> Cilalanmış kərki-baltalar, sıxaclar və s. də var. Səhənglər, silindrik xörək kasaları və yastı oturacaqlı qədəhlər, [[gil]]dən düzəldilmiş dördkünc qablar; qabın üzərindəki açıq cəhrayı, yaxud darçını anqob qəhvəyi naxışlarla bəzədilirdi; erkən mərhələdə şaquli dalğavari xətlər və qövs qrupları; orta mərhələdə şaquli xətlər və ziqzaqlar, son mərhələdə fərqli çalarlı üçbucaqlar, üfiqi dalğavari xətlər, ağac təsvirləri üstünlük təşkil edirdi. [[Sümük]]dən, daşdan, balıqqulağından olan muncuqlara və cilalanmış daş asmalara (müxtəlif heyvan formasında da var) təsadüf olunur.<ref>{{Cite web | title = Усачёва И. В. «Утюжки» в культурах Евразии | url = http://www.ipdn.ru/rics/doc0/DA/a6/1-usa.htm | access-date = 2017-11-18 | archive-date = 2008-04-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080427021308/http://www.ipdn.ru/rics/doc0/DA/a6/1-usa.htm | }}</ref> Daş və gildən kəsik-konusvari "fişkalar", terrakotadan antropomorf və zoomorf fiqurlar da aşkar edilmişdir.
== Təsərrüfatı ==
Sətir 19 ⟶ 34:
== Mənbə ==
* Массон, Вадим Михайлович, Пугаченкова Г. А. Поселение Джейтун (Проблема становления производящей экономики) // Материалы и исследования по археологии СССР. — №
* Шишкин И. Б. У стен великой Намазги. — М.: Наука, Главная редакция восточной литературы, 1981. — 2-е изд., доп. — 208 с.: ил. — Серия "По следам исчезнувших культур Востока".
== Xarici keçidlər ==
* [https://sites.google.com/site/civilizacium/home/arheologia/dzejtunskaa-kultura Джейтунская культура]
* [http://www.studmed.ru/docs/document17858/content Технические и социальные достижения эпохи Неолит] {{Vebarxiv
| url = https://web.archive.org/web/20171029175111/http://www.studmed.ru/docs/document17858/content | date = 2017-10-29 }} == İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
| |||