Ankara müqaviləsi (1921): Redaktələr arasındakı fərq

'''Ankara müqaviləsi''' ([[20 oktyabr]] [[1921]]) — [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] və [[Fransızlar|fransız]] hökuməti arasında [[türk]]-[[Fransızlar|fransız]] cəbhəsindəki fəaliyyətləri dayandırmışdır. [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] idarəçiliyindəki bölgənin [[cənub]] sərhədinin ayırıcı xətt olaraq qəbul edilməsi qərara alınmışdır, lakin əsas qərarların verilməsi [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna müqaviləsimüqaviləsin]]nəə buraxılmışdır.<ref name=Brit>"Ankara, Treaty of" in ''Encyclopædia Britannica|The New Encyclopædia Britannica''. Chicago: Encyclopædia Britannica Inc., XV edn., 1992, c. 1, səh. 423.</ref>

Şərq problemində [[Böyük Britaniya|Birləşmiş Krallıq]], [[Yunanıstan]] və [[İtaliya]] ilə milli mənfəətləri uyğun gəlməyən [[Fransa]], [[Sevr müqaviləsi (1920)|Sevr müqaviləsimüqaviləsinin]]nin imzalanmasından 3 ay əvvəl [[türk]]-[[Fransızlar|fransız]] cəbhəsində müvəqqəti saziş imzalayaraq, [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] ilə ikili münasibətlərə başlamışdı.<ref>''League of Nations Treaty Series'', C. 54, Səh. 178-193178–193.</ref>

[[Sakarya meydan döyüşü]]nün [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] tərəfindən qazanılması və [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SovetlərSovetlərl]]ləə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|Ankara hökuməti]] arasında imzalanan [[Moskva müqaviləsi (1921)|Moskva müqaviləsi]], [[türk]]-[[Fransızlar|fransız]] münasibətlərinə də müsbət təsir etdi.ref name=HRI/> [[Fransa]] hökuməti, köhnə nazirlərindən Henry Franklin-Bouillonu qeyri-rəsmi olaraq [[Ankara]]ya göndərdi. [[9 iyun]], [[1921]]-ci ildə [[Ankara]]ya gələn Henry, [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal paşa]], Xarici İşlər naziri Yusif Kamal bəy və Ümumqoşun Qərərgahı Komandanı [[Fevzi Çaxmaq|Fevzi paşa]] ilə iki həftə davam edən görüşmələrdə oldu. Xüsusilə, [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal paşa]] ilə Henry Franklin arasında edilən görüşmələrdə əsas olaraq "[[Misak-i Milli]]" mövzusu və yeni [[Türk]] dövlətinin mövcudiyyəti müzakirə edildi. [[Fransa]] nümayəndəsi dolayı yolla izah etdi ki, [[Fransa]] tərəfi [[Sakarya meydan döyüşü]]nün nəticəsini görmədən [[TBMM]] hökuməti ilə rəsmi danışıqlara getməyə çəkinir. [[Sakarya ili|SakaryaSakaryada]]da [[TBMM]] hökumətinin qələbəsi [[fransızlar]]ın tərəddütlərini aradan qaldırdı və iki ölkə arasında Ankara müqaviləsi imzalandı.

Ankara müqaviləsi ilə [[Antanta]] dövlətlərinin siyasi birliyi pozulmuş və yeni [[türk]] dövləti [[Fransa]] tərəfindən tanınmışdır. Bu müqavilə nəticəsində [[Cənub]] cəbhəsindəki müharibə rəsmən sona çatmış və [[Türkiyə]]nin cənub sərhədi müəyyənləşmişdir. İsgəndərun sancaqlığı [[Suriya]]nın tərkibində qalırdı, lakin bu sancaqlığa xüsusi imtiyazlar və muxtariyyət verilirdi. [[Türklər]] ən böyük etnik qrup olduqlarından vilayətin idarə olunmasında üstün qəbul edilirdilər. [[Osmanlı]]nın qurucusu [[I Osman]]ın atası [[Süleyman Şah|Süleyman şah]]ın [[Suriya]]da olan məzar-türbəsi [[Türkiyə]] torpağı hesab edildi.<ref name=HRI>{{cite web |title=Franco-Turkish agreement of Ankara |url=http://www.hri.org/docs/FT1921/Franco-Turkish_Pact_1921.pdf |accessdate=8 August 2014 |language=French, English}}</ref>

* [http://www.indiana.edu/~league/1921.htm Xronologiya 1921]

* [http://www.hri.org/docs/FT1921/Franco-Turkish_Pact_1921.pdf Fransız-türk razılaşmasının tam mətni]