Vikipediya

COVID-19 pandemiyası: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k Undid edits by 213.156.137.12 (talk) to last version by Wikipediya M
Teqlər: Geri qaytarma SWViewer [1.4]
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 28:
|səbəbi = [[SARS-CoV-2]]
|yer = Qlobal; hazırkı episentri: [[ABŞ]]
|ilk qarşılaşma = [[Uhan]], [[Hubey]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<ref>{{cite web |title=Coronavirus Disease (COVID-19) |url=https://www.cdc.gov/media/dpk/diseases-and-conditions/coronavirus/coronavirus-2020.html |website=Centers for Disease Control and Prevention |accessdate=18 mart 2020 |language=en-us |date=12 mart 2020}}</ref><br />{{coord|30|37|11|N|114|15|28|E|type:adm2nd_region:CN-42}}
|tarix = 1 dekabr 2019–indiyə kimi<br />({{time interval|2019-12-01|show=ymw}})
|yoluxma sayı = 44,252,677 <ref>https://www.worldometers.info/coronavirus/?utm_campaign=homeAdUOA?Si</ref>
|aktiv = 10,633,693<ref>https://www.worldometers.info/coronavirus/?utm_campaign=homeAdUOA?Si</ref>
Sətir 38:
}}
 
'''Yeni tipli [[pnevmoniya]] COVID-19, [[2019-nCoV]] koronavirusu [[pandemiya]]sı''' — [[2019]]-cu ilin dekabr ayının ortalarında, [[Çin]]in mərkəzi [[Hubey]] əyalətinin [[Uhan]] şəhərində yerli Huanan ət və dəniz məhsulları bazarı ilə əlaqəli yerli sakinlərdə naməlum mənşəli [[pnevmoniya]] xəstəliyinin ilk aşkar olunması ilə başladı. 31 dekabr 2019-cu ildə Çin hakimiyyəti naməlum pnevmoniyanın başlaması barədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]]na məlumat verdi.
 
Sonradan, Çin alimləri yeni [[koronavirus]] — '''[[2019-nCoV]]''' ayırd edərək onun genomunun genetik ardıcıllığını təyin etdilər. Virus, şiddətli kəskin tənəffüs sindromuna səbəb olan SARS-CoV virusuna (''atipik pnevmoniya'' kimi də tanınır) ən azı 70% genetik ardıcıllıqla bənzəyir<ref name="promedmail">{{Cite web|title=Undiagnosed pneumonia -– China (HU) (01): wildlife sales, market closed, RFI Archive Number: 20200102.6866757|url=https://promedmail.org/promed-post/?id=6866757|website=Pro-MED-mail|publisher=International Society for Infectious Diseases|accessdate=2020-01-13}}</ref><ref name="Pinghui15Jan2020">{{Cite web|url=https://www.scmp.com/news/china/society/article/3046233/wuhan-pneumonia-how-search-source-mystery-illness-unfolded|title=Wuhan pneumonia: how search for source unfolded|last=Pinghui|first=Zhuang|date=2020-01-15|website=South China Morning Post|language=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200115165740/https://www.scmp.com/news/china/society/article/3046233/wuhan-pneumonia-how-search-source-mystery-illness-unfolded|archivedate=2020-01-15|accessdate=2020-01-16}}</ref><ref>{{Cite web|title=Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/MN908947|website=NCBI Genbank|publisher=National Center for Biotechnology Information|accessdate=2020-01-20}}</ref>. Yeni koronavirusun inkubasiya dövrü 2 gündən 10 günə qədər davam edir<ref>[https://bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/3000165?q=Coronavirus,%202019%20novel&c=suggested Overview of novel coronavirus (2019-nCoV) — Summary of relevant conditions | BMJ Best Practice] bestpractice.bmj.com.</ref> və son məlumatlara görə, xəstəlik simptomların başlamazdan əvvəl yoluxucu olur.
 
22 yanvar tarixindən etibarən Uhanda [[karantin]] rejimi tətbiq edilməyə başlandı. 24 yanvar tarixindən etibarən Uhana bitişik olan Huanqan, Eçjou, Çibi və Çjitsyan şəhər rayonlarına da karantin tətbiq edildi<ref>{{Cite web|url=http://www.hkcna.hk/content/2020/0123/805512.shtml|title=湖北黃岡：城鐵站、火車站離開黃岡市區通道暫時關閉|publisher=www.hkcna.hk|accessdate=2020-01-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/china-locks-down-two-more-cities-huanggang-and-ezhou-after-wuhan|title=Wuhan virus: China locks down Huanggang, imposes tough travel restrictions in 3 other cities, after Wuhan lockdown|author=hermesauto|date=2020-01-23|publisher=The Straits Times|lang=en|accessdate=2020-01-23}}</ref>. Ümumilikdə 14 şəhərdən gediş məhduddur<ref>[https://www.telegraph.co.uk/news/2020/01/24/china-locks-eight-cities-pledges-new-hospital-within-six-days/ China locks down 14 cities as Wuhan coronavirus spreads]</ref>. Virus Çindəki bütün əyalət səviyyəsində inzibati vahidlərdə qeydə alınıb.
Sətir 49:
{{Əsas|2019-nCoV koronavirusunun yayılması xronologiyası}}
 
[[ŞəkilFayl:COVID-19-outbreak-timeline.gif|thumb|2019-nCoV koronavirusunun yayılması 12 yanvar — 29 fevral tarixləri arasında.]]
 
== Araşdırılması ==
Rəsmi olaraq, [[SARS-CoV-2]] adlandırılan Covid-19-a səbəb olan virus təzə olduğundan onun haqqında hər hansı etibarlı məlumat yoxdur. Covid-19-a yoluxma hallarının baş verdiyi dünyanın 500 bölgəsində hava şəraitini müqayisə edən dərc olunmamış bir analiz virusun yayılma sürətinin temperatur, külək sürəti və nisbi rütubət ilə əlaqəli olmasını ehtimal etməyə əsas verir. Covid-19-un mövsümi xarakter daşıma ehtimalına işarə edən bəzi məlumatlar da var. Yeni xəstəliyin dünyada yayılmasından görünür ki, virus soyuq və quru hava şəraitinə üstünlük verir. Digər bir dərc olunmamış tədqiqat işində də yüksək temperaturlu iqlimlə Covid-19 hallarının aşağı düşməsi arasında bir əlaqəyə diqqət yetirilib, amma bu da qeyd olunub ki, təkcə yüksək hava temperaturu xəstəliyin qlobal miqyasda dəyişgənliyinə həlledici təsir göstərə bilməz. Tədqiqatçılara görə, Covid-19 üçün ən az uyğun gələn iqlim şəraiti dünyanın tropik bölgələrində ola bilər.
 
Bu pandemiya bir çox hallarda daha adi sayıla bilən virusların mövsümi yayılma qaydalarına uyğun yayılmır. Məsələn, qripə yoluxma hallarının əksəriyyəti qış dövründə baş versə də, [[ispan qripi]] yay aylarında ən yüksək həddə çatır. Koronaviruslar "zərfləşmiş viruslar " ailəsinə aiddir. Onlar qoşa lipid örtüyündən ibarət olan yağlı bir [[membran]]a bükülmüş haldadır və həmin membrana tacabənzər [[zülal]]lar taxılmış vəziyyətdədir. Latınca tac "corona" olduğundan, bu növ viruslara koronavirus adı verilib. Digər zərfli viruslar üzərində aparılan tədqiqatlar göstərib ki, bu cür yağlı örtüyə malik viruslar belə örtüyü olmayanlarla müqayisədə istiyə daha çox həssasdır. Soyuqda həmin yağlı örtük rezinə bənzər bir hala gəlir, bişmiş ətin yağı kimi, soyuduqca daha çox bərkiyir və beləliklə, virusun bədən xaricində daha uzun müddət qalmasına imkan verir. Zərərli virusların əksəriyyəti bunun nəticəsində güclü mövsümi asılılığa malikdir. Tədqiqatlar artıq göstərib ki, Sars-Cov-2 virusu 21-2321–23 °C temperatur dərəcələrində və 40% nisbi rütubətdə plastik və polad kimi sərt səthlərdə 72 saata qədər qala bilər.
 
Lakin tropik bölgələrdə də xeyli sayda yoluxma halları olub. Bu yaxınlarda [[Harvard Tibb Məktəbi]]nin tədqiqatçıları tərəfindən aparılmış virusun Asiyada yayılmasının təhlili göstərib ki, bu pandemik koronavirusun hava şəraitindən asılılığı bir çoxlarının ümid etdiyindən daha az olacaq. Onlar Çinin müxtəlif iqlim zonalarına aid bölgələrində koronavirusun yayılma sürətini təhlil edərək belə qənaətə gəliblər ki, yaz və yayda temperatur və rütubətin artması bu infeksiyaya yoluxma hallarının azalmasına gətirib çıxarmayacaq. Onlar xəstəliyin nəzarətdən çıxmaması üçün ictimai səhiyyənin işə qarışmasının vacib olduğunu vurğulayırlar.<ref>[https://virtualaz.org/aktual/159267 İsti hava həqiqətən Covid-19-u öldürəcəkmi?] Virtual Azərbaycan</ref>
Sətir 67:
 
=== Molekulyar quruluş ===
Viruslar çox kiçik və az miqdarda atomlardan ibarət olduğu və unikal RNT protein molekulu olduğu üçün bu gün canlı və ya cansız bir qavrayışın olub olmadığı bilinmir. Buna görə onların dərsləri patrikul olaraq adlanır. Heç bir maddələr mübadiləsi olmur, hüceyrənin xaricində kristallaşaraq və cansız yaşayır, hüceyrə içərisindəki RNT-ni tərk edərək hüceyrə içərisinə çıxaraq hüceyrələrin nüsxələrini çıxarır, hüceyrə partlayır, yeni istehsal edilən viruslar digər hüceyrələrə təsir göstərir. 1 COVID-19 diametri 100 &nbsp;mm, diametri 1500 atom, cəmi 200 milyon atomlardan ibarətdir. Viruslar o qədər kiçikdir ki, çox az sayda atomdan ibarətdir. Bİr şəxs asqırarkən onun kiçik bir damlasının içərisində trilyonlarla virus vardır.
 
=== Göstəriciləri ===
Xəstəlik yüksək atəş, öskürək və 2-272–27 günlük bir inkubasiya dövründən sonra qəfil başlayan nəfəs darlığı ilə xarakterizə olunur. Bəzi xəstələrdə boğaz ağrısı və axan burun da var idi. Xəstəlik ümumiyyətlə orta və ağır bir klinik gedişat göstərir. Xəstəliyin ağırlaşmaları ağır [[sətəlcəm]], septik şok, kəskin tənəffüs çətinliyi sindromu (ARDS), çoxsaylı orqan çatışmazlığı və ölüm kimi bildirilmişdir.
 
== Statistika ==
Sətir 76:
 
== Qarşısının alınması ==
[[ŞəkilFayl:Mikrobların yayılmasının qarşısını alın!.png|thumb|Pandemiyaya qarşı [[Azərbaycanca]] afişa|312x312px]]
 
=== Şəxsi ehtiyat tədbirləri ===
Hal-hazırda, COVID-19 üçün effektiv dərman terapiyası və ya [[peyvənd]]i yoxdur, lakin onun inkişafı üçün səylər davam edir. Bu, "qrip kimi" [[qızdırma]], nəfəs darlığı, öskürək və digər simptomları var.<ref>{{cite web |title=China confirms deadly Wuhan coronavirus can be transmitted by humans {{!}} World News {{!}} Sky News |url=https://web.archive.org/web/20200122124625/https://news.sky.com/story/china-confirms-deadly-wuhan-coronavirus-can-be-transmitted-by-humans-11913560 |website=web.archive.org |accessdate=4 aprel 2020 |date=22 yanvar 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Wuhan novel coronavirus (WN-CoV) infection prevention and control guidance -– GOV.UK |url=https://web.archive.org/web/20200122124632/https://www.gov.uk/government/publications/wuhan-novel-coronavirus-infection-prevention-and-control/wuhan-novel-coronavirus-wn-cov-infection-prevention-and-control-guidance |website=Government of United Kingdom |accessdate=4 aprel 2020 |date=22 yanvar 2020}}</ref> İnfeksiyanın qarşısını almaq üçün əlləri sıx-sıx yumaq, öskürək və asqırma zamanı ağız və burunu bağlamaq və öskürək asqıraq kimi xəstəlik simptomları müşahidə olunan hər kəs ilə sıx əlaqə qarşısını almaq tövsiyə edilir. Yoluxmuş bir insana qrip dərmanı qəbul etmək, maye içmək və dincəlməklə simptomlarını yüngülləşdirə biləcəkləri barədə ümumi bir məlumat vardır.<ref>{{cite web |title=Coronavirus {{!}} About {{!}} Prevention and Treatment {{!}} CDC |url=https://web.archive.org/web/20191215193934/https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html |website=CDC |accessdate=4 aprel 2020 |date=15 dekabr 2019}}</ref> Bəzi ölkələr insanlardan qripə bənzər simptomları, xüsusən də [[Çin]]ə səfər etdikləri təqdirdə həkimlərinə bildirmələrini xahiş edirlər.<ref>{{cite web |title=Wuhan pneumonia: Hong Kong widens net for suspected cases but medical workers fear already overstretched hospitals will suffer {{!}} South China Morning Post |url=https://web.archive.org/web/20200121085124/https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3046634/wuhan-pneumonia-hong-kong-widens-net-suspected |website=scmp.com |accessdate=4 aprel 2020 |date=21 yanvar 2020}}</ref>
 
[[Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi]] tərəfindən bildirilən riskli bölgələrə gedəcək şəxslərin fərdi olaraq ala biləcəyi tədbirlər:<ref>{{cite web |title=Əhalini məlumatlandırmaq məqsədi ilə hazırlanan www.koronavirus.az saytı növbəti həftə istifadəyə veriləcək |url=http://sehiyye.gov.az/xeberler/2812-halini-mlumatlandrmaq-mqsdi-il-hazrlanan-wwwkoronavirusaz-sayt-nvbti-hft-istifady-verilck.html |website=sehiyye.gov.az |accessdate=4 aprel 2020}}</ref>
 
* Xəstə insanlarla təmasdan qaçınmaq lazımdır (mümkünsə ən azı 2 metr məsafədə).
* Xəstələrin olması səbəbi ilə sağlamlıq mərkəzlərinə baş çəkilməməli və sağlamlıq müəssisəsinə getmək lazım olduğu hallarda digər xəstələrlə əlaqə minimuma endirilməlidir.
* Yaşlılar və xroniki xəstəliyi olanlar həkimləri və səhiyyə işçiləri ilə məsləhətləşərək riskli bölgəyə səyahətlərini planlaşdırmalıdırlar.
* Qida təhlükəsizliyi tövsiyələrinə (məsələn, xam süd və heyvan məhsullarını istehlak etməmək, xam tərəvəz və meyvələri yaxşıca yuyulmaq kimi) diqqət yetirilməlidir.
* Vəhşi və ev heyvanları ilə təmasdan qaçınmaq lazımdır.
* Əl gigiyenasına diqqət yetirilməlidir. Əllər sabun və su ilə ən azı 20 saniyə yuyulmalı, sabun və su olmadıqda spirt əsaslı əl dezinfeksiyaedici maddələrdən istifadə edilməlidir.
 
=== Çində alınan ehtiyat tədbirləri ===
[[ŞəkilFayl:Wuhan citizens rush to buy vegetables during Wuhan coronavirus outbreak.jpg|thumb|245x245px|Uhan sakinləri, yoluxmadan qorunmaq məqsədilə tərəvəz almağa tələsərkən]]
[[22 yanvar]] [[2020]]-ci ildə AFC, koronavirus epidemiyası ilə əlaqədar olaraq, əvvəllər [[Uhan]]da oynanılması planlaşdırılan Qadın Olimpiya Təsnifat Turnirinin A qrupu matçlarını ([[Avstraliya]], [[Çin Xalq Respublikası]], [[Tayvan]] və [[Tayland]]dan olan müvafiq komandalar da daxil olmaqla) [[Nankin]]ə aparacağını bildirdi. Uhana gediş-gəliş üçün təsirli bir karantin [[23 yanvar]] [[2020]]-ci ildə, saat 10-da tətbiq olunmağa başlandı. Uçuş və qatarlar, ictimai avtobuslar, metro sistemi və Uhana gedən və uzun məsafəli avtobuslar növbəti elana qədər dayandırıldı. Çinin Sinhua Xəbər Agentliyinə görə, bu təşəbbüs Uhandan virusun yayılmasını dayandırmaq və insanların sağlamlığı və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün göstərilmiş mühüm bir səydir.<ref>{{cite web |title=China halts flights and trains out of Wuhan as WHO extends talks |url=https://www.channelnewsasia.com/news/asia/wuhan-virus-quarantine-city-flights-trains-china-12306684 |website=CNA |accessdate=4 aprel 2020 |language=en}}</ref>
[[ŞəkilFayl:Last train of Wuhan metro before authorities lock down the city for the Wuhan coronavirus outbreak.jpg|left|thumb|243x243px|Sosial izolyasiya tədbirlərindən öncə Uhandaki son metro qatarı]]
Genişmiqyaslı iclasların və qrup turlarının təxirə salınması tapşırıqları da həmçinin verildi. Karantindən sonra ərzaq məhsullarının qiymətinin artması və xəstəxanaya gedən səhiyyə işçilərinin çətinliyi də daxil olmaqla, müxtəlif logistika problemləri meydana çıxdı.<ref>{{cite web |title=武汉一线 {{!}} 菜价上涨，市民称白菜35一颗_七环视频_澎湃新闻-The Paper |url=https://web.archive.org/web/20200123101757/https://www.thepaper.cn/newsDetail_forward_5609817 |website=The Paper |accessdate=4 aprel 2020 |date=23 yanvar 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=China's coronavirus ground zero at Wuhan the destination for Matildas' Olympic qualifiers -– ABC News (Australian Broadcasting Corporation) |url=https://web.archive.org/web/20200122124628/https://www.abc.net.au/news/2020-01-22/coronavirus-wuhan-in-china-site-of-matildas-olympics-qualifiers/11888578 |website=ABC News |accessdate=4 aprel 2020 |date=22 yanvar 2020}}</ref>
 
Sonradan [[Hubey]] əyalətində ən az 15 şəhərdə nəqliyyat məhdudlaşdırıldı.<ref>The British cruise ship Diamond Princess was in Japanese waters, and Japanese administration was asked to manage its quarantine, with the passengers having not entered Japan. Therefore, this case is neither included in the Japanese government's official count nor in United Kingdom's one. The World Health Organization classifies the cases as being located "on an international conveyance".</ref> [[Pekin]]dəki [[Yasaq şəhər]], ənənəvi məbəd yarmarkaları və digər təntənəli yığıncaqlar da daxil olmaqla bir çox Yeni il tədbirləri yoluxma qorxusundan ləğv edildi. [[Honkonq]]da da yoluxucu xəstəliklərə qarşı tədbirlərin səviyyələri artırılmış və fövqəladə hal elan edilmiş, fevralın ortalarına qədər məktəbləri bağlanmış və hər il təntənəli şəkildə qeyd edilən [[Çin Yeni ili|Yeni il]] ləğv edildi.<ref>{{cite web |title=China coronavirus: Hong Kong leader hits back at criticisms of being slow |url=https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3047645/china-coronavirus-hong-kong-students-get-two-more |website=South China Morning Post |accessdate=4 aprel 2020 |language=en |date=25 yanvar 2020}}</ref>
Sətir 100:
Çin yoluxmuş insanları müalicə etmək üçün 10 gün ərzində tamamlanması planlaşdırılan 1000 çarpayılıq bir xəstəxana inşasına başladı. Yalnız Uhanda xəstəlikdən əziyyət çəkənlərin bu xəstəxanada müalicə olunması planlaşdırıldı.<ref>{{cite web |title=Koronavirusa görə, Vuhanda 1000 çarpayılıq xəstəxana səkkiz günə tamamlandı » Dəyərlər AİN |url=http://deyerler.org/467888-koronovirusa-ggrj-vuhanda-1000-garpaydldq-xjstjxana-sjkkiz-ggnj-tamamlandd.html |website=deyerler.org |accessdate=4 aprel 2020 |language=ru}}</ref>
 
Çinin Maliyyə Nazirliyi verdiyi açıqlamada, [[29 yanvar]] tarixindən etibarən yeni növ koronavirusun yayılması ilə mübarizə üçün 3,94 milyard [[dollar]]lıq əlavə büdcə ayrıldığını söylədi.<ref>{{cite web |title=Çin daha bir ilki bacardı -– 2 günə ərsəyə gətirildi -– VİDEO |url=http://www.xezerxeber.az/%C9%99n_%C3%A7ox_oxunan/277465.html |website=www.xezerxeber.az |accessdate=4 aprel 2020 |language=az}}</ref>
 
[[30 yanvar|Yanvarın 30]]-da [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı]] xəstəliyin digər ölkələrə və [[Çin]]in bütün əyalətlərinə yayıldığı üçün beynəlxalq fövqəladə hal elan etdi.<ref>{{cite web |title=Koronavirus: Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı fövqəladə hal elan edib |url=https://www.bbc.com/azeri/international-51279455 |website=BBC News Azərbaycanca |accessdate=4 aprel 2020 |language=az |date=31 yanvar 2020}}</ref>
Sətir 107:
 
=== İqtisadi ===
[[FileFayl:Stock-indices-2020crash.svg|thumb|upright=1.3|Fond birjasının çökməsi]]▼
 
▲[[File:Stock-indices-2020crash.svg|thumb|upright=1.3|Fond birjasının çökməsi]]
 
Bu pandemiya qlobal iqtisadiyyatı üçün sabitliyi pozan təhlükədir. [[Sent-Luis Vaşinqton Universiteti]]nin bir eksperti verdiyi hesabatında deyilir ki, COVID-19 dünya təchizat zəncirinə 300 milliard ABŞ dollarıdan böyük təsir edəcək və belə vəziyyət daha iki il davam edə bilər.<ref name="AutoDW-268">{{cite web |url=https://source.wustl.edu/2020/02/washu-expert-coronavirus-far-greater-threat-than-sars-to-global-supply-chain/ |title=WashU Expert: Coronavirus far greater threat than SARS to global supply chain |date=2020-02-07 |work=The Source |last1=Miller |first1=Jill Young |name-list-format=vanc |access-date=2020-02-13}}</ref> Fevralın 24-də Çindən kənarda yoluxma halların sayının əhəmiyyətli artımına görə, qlonal fond birjaları düşüb.<ref name="AutoDW-270">{{cite news |url=https://www.cnn.com/2020/02/23/business/stock-futures-coronavirus/index.html |title=Dow plunges 1,000 points as coronavirus cases surge in South Korea and Italy |date=2020-02-24 |first1=Rob |last1=McLean |first2=Laura |last2=He |first3=Anneken |last3=Tappe |name-list-format=vanc |publisher=[[CNN.com|CNN]]}}</ref><ref name="AutoDW-271">{{cite web |url=https://www.cityam.com/ftse-100-plunges-2-per-cent-as-coronavirus-takes-hold-in-italy/ |title=FTSE 100 plunges 3.7 per cent as Italy confirms sixth coronavirus death |date=2020-02-24 |work=City A.M. |location=London}}</ref> Həmin ayın 27-də isə, ABŞ-da baş verən fond birjasının düşməsi 2008-ci ildən bəri ən kəskin çökmə olmuş.<ref name="S6DVx">{{cite news |url=https://www.cnn.com/2020/02/27/investing/dow-stock-market-selloff/index.html |title=Dow falls 1,191 points—the most in history |last1=Tappe |first1=Anneken |name-list-format=vanc |publisher=[[CNN.com|CNN]] |access-date=2020-02-28}}</ref>
 
=== Siyasi ===
 
[[Çin Kommunist Partiyası]]nın (ÇKP) mərkəzi Çindəki bölgə icra hakimiyyətilərin bir sıra nümayəndələri vəzifələrindən azad edilib. Bəzilərin fikrinə görə, bunun məqsədi ÇKP-nın başçılığını ictimai qəzəbindən qorumaq idi.<ref name="AutoDW-264">{{cite web |url= https://www.businessinsider.com/analysis-china-hubei-officials-sacked-xi-jinping-protected-2020-2 |title=China sacked a brace of top officials in Hubei province, likely in a move to protect Xi Jinping from people's anger over the coronavirus outbreak |last=Bostock |first=Bill |work=Business Insider |access-date=26 February 2020 |date=13 February 2020}}</ref>
Sətir 127 ⟶ 126:
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
 
== Həmçinin bax ==
* [[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası 2020]]
Sətir 132:
 
== Xarici keçidlər ==
* [https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 WHO: Coronavirus disease (COVID-19)] by [[World Health Organization]]
* [https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-nCoV/index.html CDC: Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)] by [[Centers for Disease Control and Prevention]]
* [https://www.ecdc.europa.eu/en/novel-coronavirus-china ECDC: COVID-19] by [[European Centre for Disease Prevention and Control]]
* [https://www.gov.uk/guidance/wuhan-novel-coronavirus-information-for-the-public NHS: Coronavirus (COVID-19)] by NH
 
{{Xarici istinadlar}}
{{Naviqasiya cədvəli
|name = Epidemiyalar
|başlıq = Epidemiyalar və pandemiyalar
| başlığın stili = <!-- background: ; -->
| siyahıların stili = hlist hlist-items-nowrap
| state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly>
 
|qrup1 = Epidemiyalar
|list1 = [[Afina vəba epidemiyası]] (e.ə.429—427/426) • [[Rusiyada taun epidemiyası]] (1654—16551654–1655) • [[Böyük London vəbası]] (1665-16661665–1666) • [[Vyanada Böyük taun epidemiyası]] (1679) • [[Marsel taunu]] (1720-17221720–1722) • [[Vetlyanski qəsəbəsində taun epidemiyası]] (1878-18791878–1879) • [[Ebola virusunun yayılması ]](2014)
 
|qrup2 = Pandemiyalar
|list2 = [[Antonin vəbası]] (165–180) • [[Yustinian taunu]] (541—750) • [[Qara ölüm]] (1346-13531346–1353) • [[Birinci vəba pandemiyası]] (1816–1826) • [[İkinci vəba pandemiyası]] (1829–1837) • [[Üçuncü vəba pandemiyası]] (1846–1860) • [[Üçüncü pandemiya]] (1855—19591855–1959) • [[Dördüncü vəba pandemiyası]] (1863–1879) • [[Beşinci vəba pandemiyası]] (1881–1896) • [[Altıncı vəba pandemiyası]] (1899–1923) • [[İspan qripi]] (1918–1920) • [[H1N1 qripinin 2009-cu ildə pandemiyası|Donuz qripi pandemiyası]] (2009-20102009–2010) • [[COVID-19 koronavirus pandemiyası]] (2019-bugünə qədər)
}}
[[Kateqoriya:Aktual hadisələr]]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/COVID-19_pandemiyası"