|
== Həyatı ==
[[1592]]-ci ildə [[Bursa]]<nowiki/>da məşhur Qaraçələbizadə ailəsində dünyaya gəlmişdir. Atası Rumeli [[Qazı|başqazı]]<nowiki/>sı olaraq çalışmış Hüsaməddin Əfəndidir. [[1598]]-ci ildə atası vəfat etmiş, bu səbəbdən uşaqlıq illərini [[Anadolu]] [[Qazı|başqazı]]<nowiki/>sı<nowiki/> olan böyük qardaşı Mehmed Əfəndinin yanında keçirdi. Ardından [[Xoca Sadəttin Əfəndi]]<nowiki/>nin nəvəsi ilə evləndi və [[Şeyxülislam]] [[Hacı Mustafa Sunullah Əfəndi|Sunullah Əfəndi]]<nowiki/>nin xidmətinə girdi. Daha sonra Xeyrəddin Paşa ([[iyul]] [[1612]]), Əli Paşa ([[aprel]] [[1615]]), Piri Paşa ([[aprel]] [[1616]]), Qələndərxana ([[aprel]] [[1617]]) və [[Sahn-ı Səman mədrəsələri|Sahn-ı Səman]] ([[dekabr]] [[1619]]) [[mədrəsə]]<nowiki/>lərində [[müdərris]] olaraq çalışdı.<ref name=":0" />
[[I Mustafa]]<nowiki/>nın ikinci dəfə taxta çıxarılması və [[II Osman]]ın qətli ilə nəticələnən [[Fateh məscidi (İstanbul)|Fateh məscidi]] hadisələrinə ([[1623]]) qarışmış, ardından [[Bursa]]<nowiki/>dakı Molla Hüsrəv [[mədrəsə]]<nowiki/>sinə təyin olundu və [[İstanbul]]<nowiki/>dan uzaqlaşdırıldı. Ancaq [[IV Murad]]ın [[taxt]]<nowiki/>a keçməsinin ardından bağışlandı və [[İstanbul]]<nowiki/>a gələrək [[Süleymaniyyə məscidi]]<nowiki/>nə [[müdərris]] seçildi.
[[1624]]-cü ilin [[aprel]] ayında Yenişəhər, [[1626]]-cı ildə [[Məkkə]], ardından [[Ədirnə]] və [[İstanbul]] ([[yanvar]] [[1634]]) [[qazı]]<nowiki/>sı seçildi. Bu vəzifədə ikən [[İstanbul]]<nowiki/>da yaranan yağ qıtlığında təqsirkar görüldü və bu səbəblə [[IV Murad]] Əbdüləziz Əfəndinin dənizdə boğdurulması haqda fərman yazdı. Ancaq [[sədrəzəm]] [[Bayram Paşa]]<nowiki/>nın müdaxiləsi ilə xilas olan Əbdüləziz Əfəndi [[Kipr adası]]<nowiki/>na sürgün edildi.
[[1636]]-cı ilin [[fevral]] ayında bağışlandı və [[İstanbul]]<nowiki/>a geri döndü. Ancaq [[IV Murad]]ın vəfatına qədər heç bir vəzifəyə təyin olunmadı. Qaynı [[Əbu Səid Mehmed Əfəndi]]<nowiki/>nin [[şeyxülislam]]<nowiki/>lığı dönəmiində [[Kiçik Asiya|Anadolu]] [[Qazı|başqazı]]<nowiki/>sı<nowiki/>, [[17 sentyabr]] [[1644]]-cü ildən sonra isə [[Rumeli]] [[Qazı|başqazı]]<nowiki/>sı<nowiki/> kimi fəaliyyət göstərdi.
[[I İbrahim (sultan)|I İbrahim]]<nowiki/>in taxtdan endirilməsində önəmli rol oynadı. Şahzadə Mehmedin ([[IV Mehmed]]) sağ qoltuğundan tutaraq taxtın yanına qədər gətirən Əbdüləziz Əfəndi [[I İbrahim (sultan)|I İbrahim]]<nowiki/>in etirazlarına sərt cavablar vermiş, hətta bəzi mənbələrə görə onu təhqir etmişdir. Ancaq [[I İbrahim]]<nowiki/>in qətlə yetirilməsində xəbərdar olmadığını deyərək özünü müdafiə etdi. Bu səbəblə [[Validə sultan|Validə]] [[Kösəm Sultan]]<nowiki/>la münasibətləri korlandı.<ref name=":0" />
[[IV Mehmed]]<nowiki/>in [[Cülus|cülus mərasimi]]<nowiki/>nin ardından [[9 avqust]] [[1648]]-ci ildə [[Rumeli]] [[Qazı|başqazı]]<nowiki/>sı <nowiki/>seçildi. [[Şeyxülislam]] [[Əbdürrəhim Əfəndi]]<nowiki/>nin vəfatının ardından münasibətləri pis olan [[Validə sultan|Validə]] [[Kösəm Sultan]]ın təsiriylə [[şeyxülislam]]<nowiki/>lıqdan uzaqlaşdırıldı. Bu hadisədən sonra [[15 oktyabr]] [[1649]]-cu ildə [[Rumeli]] [[Qazı|başqazı]]<nowiki/>lığından azad edildi. [[Şeyxülislam]] [[Bahai Mehmed Əfəndi]]<nowiki/>nin vəfatından sonra [[Yeniçərilər|yeniçəri ağaları]]<nowiki/>nın da yardımıyla [[2 may]] [[1651]]-ci ildə [[şeyxülislam]] seçildi.
4 aylıq [[şeyxülislam]]<nowiki/>lıq illərində qədim adətlərə önəm vermiş, [[müdərris]]<nowiki/>lərin təyinatı ilə məşğul olmuşdur. Ancaq baş verən siyasi hadisələr səbəbilə vəzifədə çox qala bilməmişdir. [[Validə sultan|Validə]] [[Kösəm Sultan]]ın da qətli ilə nəticələnən [[1651]] tarixli [[saray]] çevrilişi əsnasında [[Yeniçərilər|yeniçəri ağaları]]<nowiki/>nı dəstəkləyən Əbdüləziz Əfəndi [[saray]] çevrilişinin ardından [[3 sentyabr]] [[1651]]-ci ildə vəzifədən alındı və [[Xios|Saqqız adası]]<nowiki/>na sürgün edildi.
Bu illərdə [[saray]]<nowiki/>a məktublar yazaraq bağışlanmaq istəsə də, heç bir nəticə vermədi. Ancaq [[Egey dənizi]]<nowiki/>ndə yaranan siyasi gərginlik və baş verə biləcək müharibə səbəbilə [[Bursa]]<nowiki/>ya köçürülmüş, ömrünün son 6 ilini burada keçirmişdir. [[11 yanvar]] [[1658]]-ci ildə [[Bursa]]<nowiki/>da vəfat etmiş və burada da dəfn olunmuşdur.<ref name=":0" />
== Həmçinin bax ==
<references{{İstinad />siyahısı}}{{Osmanlı şeyxülislamları}}
[[Kateqoriya:Osmanlı şeyxülislamları]]
| 