VIII Mixail Paleoloq: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →‎1261-1273: Şəkil→Fayl, File→Fayl using AWB
Sətir 16:
|sülalə = Paleoloq
|həyat yoldaşı = Teodora Doukaina Vatatzina
|uşağı = Manuel Paleoloq <br /> II Andronik Paleoloq <br /> Kostantin Paleoloq <br /> Eyrn Paleoloqina <br /> Anna Paleloqina <br /> Teodora Paleoloqina <br /> Eurofisin Paleoloqina <br /> Mariya Paleoloqina
|atası = Andronik Douk Komnen Paleoloq
|anası = Teodora Angelina Paleoloq
Sətir 22:
}}
 
'''Mixail VIII Paleoloq''' ({{Dil-el|Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος}}; [[1223]]-[[111223–11 dekabr]] [[1282]]) — [[1259]]-[[1282]]1259–1282-ci illərdə hakimiyyətdə olmuş Bizans imperatoru. VIII Mixayil [[1453]]-cü ildə [[Konstantinopol]]un [[Osmanlı İmperiyası]] tərəfindən fəthinə qədər mövcud olmuş Paleoloq sülaləsinin banisidir. [[1261]]-ci ildə VIII Mixayil [[Konstantinopol]] şəhərinin Dördüncü səlib yürüşü zamanı yaranmış Latın İmperatorluğunun əlində alaraq Bizans İmperatorluğunu yenidən qurmuşdur.
 
== Həyatı ==
 
=== 1223-12581223–1258 ===
VIII Mixayil domestik (Bizans ordusu generalı) olan Andronik Douk Kamnen Paleoloqun və Teodora Angelina Paleoloqinanın oğlu kimi anadan olmuşdur. Ana tərəfdən keçmiş Bizans imperatoru III Aleksey Angelin nəvəsidir. Onun ailəsi imperator nəslindən gəlirdi və ailəsinin Dükilər, Angellər, Komnenlər kimi sülalələrlə əlaqəsi vardı.
 
Gənc yaşlarda tanınmağa və Nikeya İmperatorluğu içərisində sürətlə yüksəlməyə başlamışdır. III Iohannın qohumu olan Teodora Dukayna Vtatzina ilə evlənmişdir. [[1256]]-cı ildə Mixayil Anadolu Səlcuqlu Dövləti imperatoru olan II İzəddinin təmsilçiləri ilə bir üsyan planlamaqla ittiham olunmuşdur. Konyada yerləşən II İzəddinin sarayına ya öz istəyi ilə getmişdir, ya da sürgün edilmişdir. [[1258]]-ci ildə təmiz çıxınca geri çağırılmış və frank əsilli muzdlu əsgərlərdən ibarət orduya rəhbərlik etməyə başlamışdır.
 
=== 1258-12611258–1261 ===
[[1258]]-ci ildə II Teodor Laskaris ölmüş və yerinə 8 yaşlı IV İohann Laskaris gəlmişdir. Geoq Mouzalon və I Patrik Arsenius naibləri olmuşdur. Lakin Mixayil Paleoloq hər ikisini öldürmüşdür. Mixayil taxtı əvvəl naib kimi əlinə keçirmiş, daha sonra [[1 yanvar]] [[1259]]-cu ildə Cenevrə Respublikasının köməyi ilə Nimpayonda imperator elan edilmişdir.
 
[[25 iyul]] [[1961]]-ci ildə Mixayil Paleoloq general Aleksey Stratiqopulun nəzarəti altında olan Konstantinopolu ələ keçirmiş və Latım imperatoru olan II Balduini qovmuşdur. VIII Mixayil Konstantinopola 15 avqustda girmişdir. Orada həm özü, həm də kiçik oğlu II Andrenik Paleoloq üçün tacgeymə mərasimi keçirmişdir. O, orada imperatorluk etməyə başlamış, ortaq imperator olan IV Yannis Laskarisi Nikeyada buraxmışdır. Dekabr ayında 11 yaşı olarkən Yannis Laskarisin gözlərini çıxararaq taxtdan salmış və bir monastıra keşiş kimi göndərmişdir.
 
== İmperator olması ==
=== 1261-1273 ===
 
=== 1261-12731261–1273 ===
[[Fayl:ShepherdByzempire1265.jpg|[[1265]]-ci ildə [[Bizans İmperiyası]]|thumb|]]
VIII Mixayil hökmdarlığı boyunca Latın İmperatorluğunu bərpa etmək istəyənlərlə mübarizə aparmalı olmuşdur. Latım imperatoru II Balduin evlilik və diplomatika yolu ilə [[Fransa]] kralı IX Luisin qardaşı I Karlo ilə ittifaq qurmuşdur. Karlo papanın göstərişi Cənubi İtaliyaya soxulmuşdur. [[Hohenştaufen sülaləsi]]nin nümayəndələri olan Manfredi və Konradi məğlub etmiş və [[Palermo]] və [[Neapol]]u ələ keçirmişdir. Karlo [[Balkan yarımadası]]na çataraq [[Konstantinopol]]u ələ keçirmək istəyirdi.
 
Amma Karlonun yürüşləri papa üçün əlverişli deyildi. Papa ilə VIII Mixayil arasında Karloya qarşı ittifaq üçün apardıqları danışıqlar 20 il davam etmişdir. Sonda alınan qərara görə papa Karlonun [[Konstantinopol]]a hücum etməsini əngəlləməli, Mixayil isə [[Şərq Ortodoks Kilsəsi]]ni [[Roma]]ya birləşdirməli idi. Mixayilin belə bir söz verməsi Bizans xalqında narazılıq yaratmışdır. Papanın dini üstünlüyünü qəbul etmək istəməyənlər Latın İmperatorluğunun belə bərpa olunacağını düşünürdülər.
=== 1274-1282 ===
[[1274]]-cü ildə İkinci Lion Məclisində birlik elan edilmişdir. Bizanslılar məclisə qarşı çıxdılar. Mixayil birliyin qorunması üçün səylər göstərmişdir. Amma [[1281]]-ci ildə IV Martinin papa olmasından sonra Mixayil birlikdən imtina etmişdir.
 
=== 1274-12821274–1282 ===
Karlo və Mixayil arasında siyasi gərginlik artarkən Karlo ordusunu gücləndirməyə başlamışdır. Fransız general Sallinin rəhbərliyi altında Berata ([[Albaniya]]) hücum olsa da Mixayil tərəfindən dəf olunmuşdur. Mixayil diplomatik yolla papanın inamını qazanmış və Siciliyadakı [[Hohenştaufen sülaləsi|Hohenştaufen]] nümayəndələri ilə birləşmiş, Cenoanın dəstəyini almış və Araqon kralı III Pedro ilə gizli ittifaq qurmuşdur. [[30 mart|30]]-[[31 mart]] [[1282]]-ci ildə Siciliyada Vesperum üsyanı baş vermişdir. Karlonun hakimiyyəti təhlükə altına düşmüş və fransızlar öldürülmüşdür. Beləliklə Bizans Latın işğalından qurtulmuşdur. Mixayil isə həmin il ölmüşdür. Mixayilin təkcə [[Avropa]]ya diqqət verməsi [[Anadolu]]nun türklər tərəfindən ələ keçirilməsi üçün zəmin yaratmışdır.
[[1274]]-cü ildə İkinci Lion Məclisində birlik elan edilmişdir. Bizanslılar məclisə qarşı çıxdılar. Mixayil birliyin qorunması üçün səylər göstərmişdir. Amma [[1281]]-ci ildə IV Martinin papa olmasından sonra Mixayil birlikdən imtina etmişdir.
 
Karlo və Mixayil arasında siyasi gərginlik artarkən Karlo ordusunu gücləndirməyə başlamışdır. Fransız general Sallinin rəhbərliyi altında Berata ([[Albaniya]]) hücum olsa da Mixayil tərəfindən dəf olunmuşdur. Mixayil diplomatik yolla papanın inamını qazanmış və Siciliyadakı [[Hohenştaufen sülaləsi|Hohenştaufen]] nümayəndələri ilə birləşmiş, Cenoanın dəstəyini almış və Araqon kralı III Pedro ilə gizli ittifaq qurmuşdur. [[30 mart|30]]-[[31 mart]] [[1282]]-ci ildə Siciliyada Vesperum üsyanı baş vermişdir. Karlonun hakimiyyəti təhlükə altına düşmüş və fransızlar öldürülmüşdür. Beləliklə Bizans Latın işğalından qurtulmuşdur. Mixayil isə həmin il ölmüşdür. Mixayilin təkcə [[Avropa]]ya diqqət verməsi [[Anadolu]]nun türklər tərəfindən ələ keçirilməsi üçün zəmin yaratmışdır.
 
== Ailəsi ==
* [[Dəspinə xatun (Abaqa xan)|Dəspinə xatun]] — Mixailin qeyri-qanuni qızı, [[Abaqa xan]]ın arvadı.
 
== Mənbələr ==
 
* Charanis, Peter. "The Jews in the Byzantine Empire under the First Palaeologi." ''Speculum'', '''22''' (1947), 75–77.
* Harris, Jonathan, ''Byzantium and the Crusades'' (Bloomsbury, 2nd ed., 2014). ISBN 978-1-78093-767-0