|
== Həyat və fəaliyyəti ==
Edvard Snouden [[Şimali Karolina]] ştatında [[1983]]-cü ilin 21 iyun tarixində dünyaya gəlib. Uşaq vaxtı Snoudenin ailəsi [[Milli Təhlükəsizlik Agentliyi]]nin (NSA) əsas binasının yaxınlığına köçür. O, orta məktəbin son illərində təhsilini yarımçıq qoyur. Daha sonra kollecdə müxtəlif dərslər alsa da heç vaxt məzun ola bilmir. [[2004]]-cü ildə Ordunun Xüsusi Təyinatlı dəstəsində xidmətə cəlb edilsə də 4 ay sonra uzaqlaşdırılır.
[[2005]]-ci ildə bir araşdırma mərkəzində mühafizəçi kimi çalışan Edvardın kompüter bilikləri işçilərin diqqətini çəkir və o, [[2006]]-cı ildə işə götürülür. Burada bir çox gizli əməliyyatlar həyata keçirən Edvard [[2009]]-cu ildə [[NSA]]-yə keçid edir<ref name="a">.[https://modern.az/az/news/206193 ABŞ-ın sirlərini dünyaya yayan haker]</ref>
[[2013]]-cü ildə xəstəliklə bağlı icazə alıb Honkonqa yola düşən Edvard sonrakı ayda [[The Guardian]] və [[The Washington Post]] qəzetlərinə MTA-nın məxfi məlumatlarını, o cümlədən, ABŞ xüsusi xidmət orqanları tərəfindən [[PRISM]], [[X-Keyscore]] və [[Tempora]] informasiya və əlaqə şəbəkələri vasitəsilə bir çox dünya ölkələrinin vətəndaşlarının informasiya mübadiləsinə total nəzarət həyata keçirilməsinə dair məlumatları ötürdü.<ref name="wash1">{{cite news |first1=Barton |last1=Gellman |first2=Jerry| last2=Markon |url= http://www.washingtonpost.com/politics/edward-snowden-says-motive-behind-leaks-was-to-expose-surveillance-state/2013/06/09/aa3f0804-d13b-11e2-a73e-826d299ff459_story.html?tid=pm_politics_pop |date=June 9, 2013 |accessdate=June 10, 2013 |work=The Washington Post |title= Edward Snowden says motive behind leaks was to expose 'surveillance state'}}</ref> Snoudenin yaydığı məlumatlarda “Verizon”"Verizon" operator şirkətinin milyonlarca istifadəçilərinin zəng məlumatlarını dövlətə verməsi ilə bağlı gizli materiallar yer alırdı. Edvard daha sonra “NSA”"NSA", “Google”"Google", “Facebook”"Facebook" və “Apple”"Apple" serverlərinə birbaşa giriş əldə edir.<ref name="a"/><ref name="wash2">{{cite news |url= http://www.washingtonpost.com/politics/intelligence-leaders-push-back-on-leakers-media/2013/06/09/fff80160-d122-11e2-a73e-826d299ff459_story.html |title= Edward Snowden comes forward as source of NSA leaks |first1=Barton |last1=Gellman |first2=Aaron |last2=Blake |first3=Greg |last3=Miller |date=June 9, 2013 |accessdate=June 10, 2013 |work=The Washington Post}}</ref>
Hadisədən sonra [[ABŞ]] hökuməti Edvard Snoudeni cəsusluqda günahlandırır. Ağ Ev rəsmiləri Snoudeni Honkonqdan ekstradisiya etməyə çalışsalar da Çin və Honkonq hökuməti ABŞ-ın bu istədyini geri çevirir. Sonra isə “Vikiliks”"Vikiliks" media qrumunun köməyi ilə Edvard Moskvaya uçur. Burda qaçqın kimi yaşayış hüququ alan Edvard daha sonra “Vikiliks”"Vikiliks" komandasıyla aeroportu tərk edərkən görüntülənir.<ref name="a"/>
Pentaqonun qapalı hesabatında qeyd edilir ki, Snouden 1,7 milyon məxfi faylı oğurlayıb ki, onların da çoxu "ABŞ ordusunun, donanmasının, dəniz piyadalarının və hərbi-hava qüvvələrinin həyati vacib əməliyyatlarına" aiddir.<ref>{{Cite web |title=Пентагон подсчитал, что Э. Сноуден похитил 1,7 млн секретных файлов :: Политика :: Top.rbc.ru |url=http://top.rbc.ru/politics/10/01/2014/898589.shtml |access-date=2017-05-30 |archive-date=2014-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140111132112/http://top.rbc.ru/politics/10/01/2014/898589.shtml |url-status=dead }}</ref>.
Snouden [[1 avqust]] [[2013]]-cü ildən hal-hazıradək [[Rusiya]]da sığınacaq tapıb. Onun Rusiyada qalmaq icazəsi [[2020]]-ci ilə qədər uzadılıb.<ref>{{cite news |title=Сноудену продлили вид на жительство в России до 2020 года |url=http://tass.ru/politika/3950696 |work=Политика |publisher=[[TASS]] |date=2017-01-18 |accessdate=2017-01-18 |language=ru |archiveurl= |archivedate= }}</ref> Onun dəqiq yaşayış yeri təhlükəsizlik məqsədilə gizli saxlanılır.
== İstinadlar ==
| 