Əbülhəsən Əşəri: Redaktələr arasındakı fərq

 

}}

 

== Həyatı ==

 

== Əsas əsərləri ==

İmamın toplam altımışdan çox əsəri var. Üç yüzə çatdığı da qeyd olunur. Bu əsərləri aşağıdakı formada qruplaşdırmaq olar:

# Mütəzili olduğu zaman yazdığı kitablar. Sonradan bunlardan imtina etmişdir.

 

=== Əsərlərinin siyahısı ===

# Təfsirul Quran (70 cild. 300 cild olduğu haqqında da bir görüş var.)

# Risələ ilə Əhlis Səğr (Azərbaycan alimlərinin suallarına cavab olaraq sələfin məzhəbini açıqladığı bir risalədir. Türkcəyə tərcümə edilmişdir.)

*Müsəlmanların fikirləri və ibadət edənlərin rəy müxtəlifliyi (əsərindən parçalar). Ərəb dilindən tərcümə edən: Zakir Məmmədov. Şərq fəlsəfəsi (IX-XII əsrlər). Bakı, 1999

 

[[Kəlam]] ortodoksal islam sxolastikası olaraq özünün ilkin formasında, protofəlsəfi səviyyədə YIII əsrin başlanğıcında Misirdə meydana gəlmişdi. 908-ci ildə isə kəlamın əşərilik adlanan bir qolunun da əsası qoyuldu. Bu vaxta kimi mötəzilə nümayəndəsi kimi tanınan Əbülhəsən Əşəri həmin il mötəziləni bir günah kimi etiraf etdi, təntənəli surətdə tövbə edərək ondan üz döndərdi, "mötəzilə çirkabı"ndan təmizləndiyini bildirdi. Lakin, Əşəri öz keçmişinin üstündən tamamilə xətt çəkə bilmədi. O, mötəzilə üçün səciyyəvi olan rasionalizmi dinə gətirdi. Heç də təsadüfi deyildir ki, Əşəridə Quranın da Allah qədər mütləq, əbədi və əzəli olduğu fikri irəli sürülür.

Əşəriliyin təkamülü büveyhilərin hakimiyyətə doğru irəliləyişi ilə paralel baş verirdi. Səciyyəvidir ki, əşərilik Quranı müsəlman əxlaqının bir rasional kodeksi olaraq qavramış və onu Allahın yaratdıqlarından, sadəcə olaraq, biri kimi deyil, Allahın özünün təcəssümü kimi qəbul etmişdir.

Ümumiyyətlə, götürüldükdə isə, əgər mötəzilə təliminin davamçıları dini ehkamların mütləqliyini qəbul etməyib, əksinə dünyəvi şüuru mütləqləşdirirdilərsə, ortodoksal təlimin tərəfdarları dini şüuru mütləqləşdirirdilər.

== Haqqında deyilənlər ==

İmam Tacuddin əs Subki "Muidun Niəm"də deyir:

وناظَرَ كلٌّ منهما ذوي البدع والضلالات حتى انقطعوا وولوا منهزمين}}

{{sitatın sonu}}

 

== Ədəbiyyat ==

* Gardet L., Anawati M. Introduction à la théologie musulmane, essai de théologie comparée. – Paris, 1948.

* R.J.McCarthy. The Theology of al-Ashari. – Beirut, 1953.

 

== İstinadlar ==