Qaçağan (Marneuli): Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Sətir 40:
 
== Tarixi ==
[[Fayl:Kachagan3.jpg|300px|thumb|left|1941-19451941–1945-ci illərdə Böyük Vətən Müharibəsində həlak olmuş Qaçağanlıların xatirəsinə ucaldılmış abidə. 1988-ci il]]
Qaçağan Cənubi Qafqazın qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Kəndin 1 kilometrliyində yerləşən "Təkəli" kurqanında aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı ibtidai icma qurluşu dövrünə aid qəbirlər və yaşayış məskəni, kiçik gil parçalardan bütöv antropomorfik qadın heykəlcikləri aşkar edilmişdir.
[[Fayl:The_maximum_extent_of_the_Safavid_Empire_under_Shah_Abbas_I.png|298x298px|thumb|left|1501-17361501–1736-cı illərdə Səfəvi İmperiyasının xəritəsi]]
Qaçağan kəndi yaxılığında aparılmış arxeoloji qazıntılar təsdiq edir ki, kəndin ərazisində hələ e.ə. II minillikdə yaşayış məskənləri olub. Tarixi mənbələr kəndin XII əsrdə Dəşti-Qıpçaq çölündən gəlmiş Qıpçaq tayfaları tərəfindən salındığını təsdiq edir.
 
[[1118]]-ci ildə Gürcü çarı Qurucu David Qaçağan ərazisini qıpçaq xanı Artıq xana yaxın şəxs sayılan Qaraçuxa Arslana iqta verildiyini təsdiq edir.
 
[[654]]-[[1116]]654–1116-ci illərdə indiki Qaçağan kəndi ərazisindəki yaşayış məntəqəsi [[Tiflis Müsəlman Əmirliyi]]nin tərkibində olmuşdur. [[1116]]-ci ildə ərazi Gürcü çarlığının tərkibinə daxil edilmişdir.
 
1460-cı ildə Ağqoyunlu dövlətinin bəylərbəyinə tabe edildi və burada Ağqoyunlu hakimiyyəti 1497-ci ilə qədər davam etdi.
Sətir 58:
[[Fayl:Flag of the South West Caucasian Republic.svg|thumb|190 px|1918-ci ildə mövcud olmuş [[Cənub-Qərbi Qafqaz Demokratik Respublikası]]nın Bayrağı]]
 
1918-ci ilin yanvarında Qaçağan kəndinin ərazisi [[Borçalı Qarapapaq Türk Cümhuriyyəti]]nin tərkibinə daxil edidli və Qaçağan icmalrının səlahiyyətli nümayəndələri Qars şəhərində keçirilən, [[CənubiCənub-Qərbi Qafqaz Demokratik RespublikasıCümhuriyyəti]]nınnin Təsis Kongresində iştirak etdilər.
 
9 mart 1917-ci ildə Rusiya İmperiyasının Müvəqqəti Hökuməti Qafqazda çar idarəçilik sisteminin – Canişinliyin ləğv edilməsi barədə qərar verdi və bunun əvəzində Cənubi Qafqazdan Rusiya Dövlət Dumasına seçilmiş deputatlardan ibarət yeni qurum – Zaqafqaziya Xüsusi Komitəsi yaradıldı<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə - www.resulzade.org |url=http://www.resulzade.org/musabiqe.html |access-date=2013-08-02 |archive-date=2013-12-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131214090709/http://www.resulzade.org/musabiqe.html |url-status=dead }}</ref>. Bu inzibati islahat zamanı Qaçağan kəndində Mehdi ağanın rəhbərlik etdiyi yeni idarəetmə vahidi təsis olundu. Həmin vaxt Borçalı qəzasının Qubernatoru təyin edilmiş Əbdürrəhman bəy Haqverdiyev tez-tez ən böyük kəndlərdən biri olan Qaçağana baş çəkirdi<ref>{{Cite web |title=Şurəddin Məmmədli "Paralanmış Borçalı" - www.ebooks.preslib.az |url=http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/paralborcha.pdf |access-date=2013-08-02 |archive-date=2012-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015061609/http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/paralborcha.pdf |url-status=dead }}</ref>.
[[Fayl:Borchaly-map.jpg|290px|thumb|left|Gürcüstanın tərkibindəki Aran Borçalısını xərtəsi.]]
1918-ci il 26 may tarixdə Gürcüstan Demokratik Respublikasın müstəqilliyi elan edildikdə, Borçalı qəzasın Şulaver stansiyasına daxil olan Böyük Qaçağan kəndi rəsmən Gürcüstanın tərkibinə daxil edilsə də Azərbaycan Xalq Respublikası ilə mübahisəli ərazi hesab edilirdi və hüquqi statusu müəyyən edilməmişdir. Gürcüstan hökuməti 1918-ci ildə Borçalı qəzasına Qubernator təyin etsə də faktiki olaraq həmin inzibati idarəetmə oraqanının Qaçağan kəndində də səlahiyyətləri tanınmırdı. Faktiki olaraq hakimiyyət isə Mehdi ağanın yaratdığı yerli idarəetmə sturukturuna məxsus idi.
[[Fayl:Flag of the Georgian Soviet Socialist Republic.svg|294x294px|thumb|left|1921-19901921–1990-cı illrdə gürcüstan Sovet Sosialist Respublikasının Dövlət Bayrağı]]
25 fevral 1921-ci il tarixdə RSFSR-ə məxsus 11-ci Qızıl Ordu Azərbaycan SSR və Ermənistan SSR ərazilərindən Gürcüstan Demokratik Respublikasının ərazisinə daxil olub oranıda işğal etdi. 25 fevral 1921-ci ildə Borçalı qəzasının Şulaver kəndində Gürcüstan SSR Müvəqqəti İnqilab Komitəsi elan olundu. Qaçağan ərazisi Gürcüstanda Sovet hakimiyyətinin qurulduğu ilk ərazilərdən biri idi. 26 fevral 1921-ci ildə Qaçağanda Məmid Gülməmmədlinin rəhbərliyi altında yerli Qaçağan İngilab Komitəsi yardıldı. 1929-cu ildən sonra kəntdə kollektivləşmə və kolxoz istehsal qurluşu formalaşdırılmağa başladı.
 
=== "Qaçağan" toponiminin mənşəyi ===
"Qaçağan" türk mənşəli toponimi birbaşa "qoç" sözü ilə əlaqəlidir və tarixçilərin qənaətinə görə "Qaçağan" toponimi "Qoçağan"(Qoçakan/Qoçak-kan) toponimindən sait dəyişməsi nəticəsində törəyib. XII əsrdə Azərbaycan Atabəyləri Dövlətinin (Eldəgizlərin) vergi dəftərlərində Qaçağan adı "Qoçağan" şəklində işlənib. Sonra tədricən söz tələffüzdə dəyişikliyə uğrayıb. Qaçağan "Qoç-aqlar" məskəni kimi tanınmışdır. Qoçaq kişilər dünyasını dəyişdikdə isə onların qəbri üstündə adətən daş qoç heykəli qoyardılar. Kəndin qədim qəbirləri üstündə qoyulmuş belə qoç heykəllərinin qalıqlarına indi də rast gəlmək olar. Qaçağan kəndindən bir neçə kilometr aralıda olan qədim qəbirstanlığın birində qoç heykəlləri mövcuddur. Onların yerləşdiyi yerə, elə indi də, "Qoşdar", yəni "Qoçlar" deyilir.<ref>[http://www.borchali.net/index.php?cat=bolgeler&s=qachagan "Qaçağan" sözünün açıqlaması - www.borchali.net]</ref>
 
== Coğrafiyası və iqlimi ==