ABŞ musiqisi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 1:
{{ABŞ mədəniyyəti}}
'''ABŞ musiqisi'''
== ABŞ musiqisinin dövrləri ==
Ümumiyyətlə ABŞ- ın musiqi tarixi üç dövrə bölünür: 1) 17-ci və 18-ci əsrlərin İngilis suverenliyindəki koloniya dövrü; 2) 19-cu əsrdən 1930-cu illərə qədər uzanan, Avropadan gələn bəstəkarların və Avropa ritmləri üzərində qurulan musiqinin fəaliyyət dövrü; 3) 1930-cu ildən
=== Koloniya dövrü ===
Koloniya dövründə musiqi Yeni İngiltərə bölgəsindəki Puritanların həyatında əhəmiyyətli yer tuturdu. Yeni Dünyada yerləşən insanların musiqiyə maraqlı olmadığı deyilirdi. İlk öncə keşişlər ilahilər oxuyurdular. 18-ci əsrin səyyah usta müğənniləri ingilis musiqisindən öz kökünü götürmüş ilahiləri şagirdlərinə öyrədirdilər. Bu dövrün ən məşhur əsəri Ceyms Lyonun (
Amerikadakı konsert bazarı beləcə ingilislərin diqqətini öz üzərinə
=== XIX əsrdən 1930-cu illərə qədər olan dövr ===
19-cu əsrdə Amerikada doğulan bəstəkarlar və musiqi təlimçiləri amerikan musiqisini [[Avropa]] təsirindən qurtarmağa çalışırdılar. Buna baxmayaraq 19-cu əsr boyunca Amerika Birləşmiş Ştatlarında, Avropadan gələn musiqilər öz üstünlüyünü göstərmişdir. Louell Mason, 1732-ci ildə [[Boston]] Musiqi Akademiyasını quraraq Amerikan musiqi həyatına əhəmiyyətli xidmətlər göstərmişdir. Daniel Mason (
1848-ci ildə [[Almaniya]] inqilabının ardından bir çox alman musiqiçisi Amerikaya köç etmişdir. Bunların arasında Almaniya Musiqi Birliyinin 25 nəfərlik orkestri də var idi. İllərcə ABŞ-ın müxtəlif bölgələrində konsert verən orkestr, konsert vermək ənənəsini ən uzaq yerlərə qədər tanıtmışdılar. Bu vaxt Amerikada doğulub musiqi təhsili üçün Avropaya getmiş musiqiçilər də ölkələrinə geri dönməyə başlamışdılar. Piyanist Luis Moreau Gottschalk (
Bu dövrdə Hatçinsonlar ailəsi ictimai fəaliyyətlə bağlı olan yerlərdə
19-cu əsrin ortalarında Nyu-York bütün sənət sahələrində yeni sənətçilərin cücərdiyi bir mərkəz halına gəlmişdi. Artıq amerikalı bəstəkarlar tərəfindən xüsusi Amerikan mahnıları bəstələnilirdi. Mövzusunu Amerika həyatından alan Uilliyam Henri Frayın (
İlk böyük orkestrlərin qurulduğu mərkəzlər isə Sentluiz, Sinsinnati, və Çikaqo şəhərləri idi. Musiqi cəmiyyətləri, konsert təşkilat büroları getdikcə çoxalmaqdaydı. Nyu-York Filarmoniya Orkestri 1842-ci ildə, Boston Simfoniyası 1881-ci ildə, Çikaqo Simfoniyası isə 1891-ci ildə yaradılır. 1810-cu ildə isə [[fransız]] mədəniyyəti təsirində olması ilə seçilən Nyu-Orlean şəhərində opera evi tikilir.
19-cu əsrdə vətəndaş müharibəsi ərəfəsində musiqiçilər musiqi təhsilini Amerikada deyil, daha çox Almaniyanın Münix, Leypziq, [[Berlin]] kimi şəhərlərində alırdılar. Ölkədəki musiqi məktəblərinin mütəşəkkil bir hala gəlməsi ancaq son əsr içində reallaşmışdır. Oberlin Kollecindəki ilk [[konservatoriya]]dan sonra (1865) Yeni ingiltərə
Bütün təhsilini Amerikada alan Artur Fut (
=== 1930-cu ildən günümüzə qədərki dövr ===
20-ci əsrdə musiqidə amerikan xarakterini axtaran bəstəkarlar, xalq melodiyalarına və ölkənin özünə xas caz musiqisinə müraciət etdilər. Artıq pop musiqisi təməldə oxuma yazması olmayan xalqın ağızdan ağıza keçirdərək yaydığı musiqi janrına çevrilmişdir. Amerikada, dini məzmunlu musiqinin yanında xalqın ağızdan köçürmə üsulu ilə günümüzə qədər uzanıb gələn bir folk musiqi mədəniyyəti vardır. Ən köhnə folk mahnıları ya solo olaraq ya da cəm şəkildə oxunmuşdur. Bu folk mahnılarına yoldaşlıq etmək üçün skripka, banjo və gitaranın da əlavə edilməsi ilə ilk pop musiqi növlərinin təməlləri qoyulmuş oldu. Amerikanın ilk pop musiqi ulduzu Cimmi Rocersdir. Rocers, kantri və buqi-bluz arasında harmoniya yaradaraq hillbilli, folk və bluzdan mənimsədiyi sözləri birləşdirərək kantri musiqisinin başlıca dayağı halını almışdır. [[Pop]] musiqisi İngiltərə və Amerika kimi sürətli sənayeləşmiş cəmiyyətlərdə geniş kütləni əyləndirmək məqsədiylə bir ənənə meydana gətirmişdir. Rok musiqisi isə özündə bir çox musiqi janrlarını birləşdirmiş bir növ olaraq "rock and roll"dan, "and roll"un çıxarılmasıyla 1960-cı illərin əvvəllərində meydana gəldi. Rok musiqisni meydana gətirən musiqi janrlarının alt növləri də, öz daxilində alt növlərə ayrılmışlar. Rok musiqisini də əhatə edən pop musiqi növləri bir çox musiqi janrlarının alt növlərinin sintezindən meydana gəlmişdir. Musiqi növləri arasındakı ilk qarşılıqlı təsirİ 1730-cu illərdə Amerikada "Böyük oyanışlar" adı ilə tanınan təkanda tapmaq mümkündür. "Böyük oyanışlar" Amerikan musiqisinə dərindən təsir edən dini bir oyanışın ardıcıl olaraq meydana çıxan iki dalğası idi. "Birincisi Dr. Isaak Uatts adında bir ingilisə aid "Hymms and Spirituali"ın (
== "R&B" ==
== "Rock and roll" ==
== Rok ==
1965-ci ildə "Rubber Soul" albomu çıxdıqdan sonra musiqidə tamamilə xüsusi quruluşa keçid tamamlandı. Bu inkişafdan sonra [[rok]]un maneə törədilə bilməz yüksəlişi başlamış oldu. Erik Klaptonun üzvü olduğu qruplar, xüsusilə "Cream" çox böyük uğurlara imza atmışdır. "Beatles" ulduzu sönərkən səhnəyə Erik Klapton adıyla dünyanın ən yaxşı gitara virtuozlarından biri çıxdı. O zaman ABŞ küçələrinin divarlarının "Clapton his God" (Klapton tanrıdır) yazıları ilə dolması dövrü idi. 1960-cı illərın sonu, dünyada gənclik hərəkatları olaraq xarakterizə edə biləcəyimiz bir üsyanın yüksək səviyyəyə çatdığı illərdir. Get-gedə böyüyən [[nüvə]] [[müharibə]]ləri hədəsi, Amerikanın [[Vyetnam]]ı amansızca döyüşə sövq etməsi, bir çox vyetnamlının və Amerikalının bu döyüşdə ölməsi çarxları hərəkətə keçirmiş, çiçək gücü hərəkəti belə bir mühitdə ortaya çıxmışdır. Artıq rok musiqisi dünyaya qlobal problemlərin çatdırılması vəzifəsini öz üzərinə götürmüşdür. Məşhur "döyüşmə seviş" şüarı bu hərəkatın bir məhsuludur. [[Çiçək]] gücünü yaradanların əksəriyyəti orta sinif ağ gənclərdir. Bu insanlar "[[hippi]]" olaraq adlandırılmışlar. Ümumiyyətlə o dövrlərdə bu hərəkat harada olmağından asılı olmayaraq bütün rok qruplarından dəstək almışdır. Bu illərdə şərq dinlərinə olan maraq da artmış, hətta "Beatles" üzvləri [[Hindistan]]a tanınmış Hindi Maharişi Yoqini ziyarətə getmişdilər. Rokdakı bu [[şərq]] dəbi ilə birlikdə musiqiçilərin və dinləyicilərin narkotik maddələrə olan maraqları daha da artmışdı. Hippilərin bəziləri zaman keçdikcə nizam-intizam müdafiəçisinə çevrilmişdilər. Bunlara ən yaxşı nümunə ABŞ dövlət başçısı [[Bill Klinton]]dur.
== "Heavy Metal" ==
80-ci illərə gəldikdə bir çox rok musiqi növü icra halında olduğundan bir
Heavy Metal bu çoxrəngliliyi sayəsində bir çox alt növlərə ayrılmışdır. Lakin hamısında ortaq olan bir şey vardır; küfr. Kimi dövlətə, kimi qaralara küfr edirdi. 90-cı illərə nəzər yetirsək gözlənilən yeni rok anlayışı Amerikanın [[Sietl]] adlı şəhərindən gəldi. Bu şəhərdə qurulan qaraj qruplarının əvvəl Amerikaya sonra bütün dünyaya açılması ilə birlikdə bir "grunge" cərəyanı yaşanmışdır. Hələ [[Nirvana]]nın "Nevermind" albomu bu yeni, alternativ roku bütün dünyaya tanıtdı. Bu gün "Pearl Jam", "Soundgarden", "Red Hot Chilli Peppers", "Therapy" kimi qruplar sayəsində rok yenidən canlanmışdır.
Sətir 45:
== Hip-hop ==
Qara Amerikalıların imtina edilməz musiqisi
Zamanla hip-hop Amerikanın ən təsirli, ən məşhur musiqi mədəniyyətinə çevrildi. Belə ki, Amerikanın ən çox satan musiqi jurnalı Bilbordun 11 Oktyabr,
== Kantri musiqisi ==
Amerikan musiqisi dünyada ən çox dinlənilən musiqi olmaqla yanaşı bir çox xalqların musiqi mədəniyyətini də özündə birləşdirir.
ABŞ kantri
=== Mənşəyi ===
Bu günkü yerli musiqinin mənşəyi 18-ci əsr [[Cənubi Amerika]]sı hesab oluna bilər, çünki çox saylı ingilisdilli mühacir həmin dövrdə bu regiona köçürdü. 19-cu əsrin əvvəllərinə qədər bu ingilis təşəbbüsçülərindən bəziləri [[Texas]] qədər uzaq qərbə köçdülər. Əsasən kənd, aqrar cəmiyyət olan Cənub getdikcə [[urbanizasiya]]laşan və sənayeləşən Şimaldan mədəni cəhətdən bir qədər ayrıldı. Nəticə etibarilə, cənublular öz ata-baba yurdlarının xalq musiqisi ənənəsini qoruyub saxlamağa meyilli oldular. Cənub xalq mahnılarının adətən Britaniya adalarının ənənəvi musiqisinə əsaslanmasına baxmayaraq, onlar Cənubun müxtəlif bölgələrində rast gəlinən müəyyən etnik və sosial təsirlərə görə əhəmiyyətli dərəcədə dəyişikliyə məruz qalmışdır. 19-cu əsrin ortalarına qədər
=== Texas ştatının kantri musiqisinə verdiyi töhfələr ===
Texasda kantri musiqi öz unikal cəhətlərini təkmilləşdirdi. 1820-ci ildə ingilisdilli mühacirlərin Texas vilayətinə gətirilməsilə bağlı Moziz və Ostinin Meksika hökuməti ilə razılığından sonra on minlərlə ağdərili özləri ilə birgə cənub folklorunu gətirərək növbəti 20 il ərzində Texasa axın etdi. Əksəriyyəti isə gələcəkdə Texasda kantri musiqisinin unikal inkişafında əhəmiyyətli təsiri olacaq qaradərili qulları da özləri ilə gətirmişdi.
1920-ci ilə qədər [[radio]], [[fonoqraf]] və hərəkət etdirilən şəkillərin getdikcə artması əvvəllər əsasən Cənub və Cənub-qərblə məhdudlaşan kantri
1930-cu illərdəki Böyük Böhran dövründə Texas [[təkamül]] eden kantri musiqisinə töhfələr verməkdə davam edirdi. 1930-cu illər ərzində əslən Texasın Limston kəndindən olan Bob Uilz və Texasın Stefenvi şəhərindən olan Milton Braun indiyə qədər mövcud olan Amerika musiqisinin ən uzunömürlü və ən ecazkar növlərindən birini-qərb musiqisini yaratmaq üçün müxtəlif cür caz və xalq musiqilərinin təmsilçiləri ilə birgə fəaliyyətə başldılar. Qərb musiqisi ənənəvi balladaların və [[skripka]]da ifa edilen rils, [[vals]], şotland və polyak musiqisi, klassik, caz və qəmgin [[not]]ların melodiyalarının və mariaçidən böyük [[orkestr]] musiqisinə qədər çoxsaylı musiqi növlərinin təsirlərini əks etdirən instrumental bəstələrin qarışıq sintezindən ibarətdir. Qərb musiqi qruplarının geniş əhatə dairəsinə malik olmasında Uilsə, Brauna və digər musiqi növlərinin təmsilçilərinə onların etnik və coğrafi mənşəyindən asılı olmadan duyulan sevgi mühüm rol oynamışdır. Böhran dövründə öz işlərini radioda davam etdirmək üçün estrada müğənniləri müxtəlif və geniş dinləyici kütləsinin diqqətini cəlb edəcək bir çox musiqi növündə ifa etməyə məcbur oldular. Son nəticə kantri musiqisinin özəyinə nüfuz edən ecazkar musiqi növü kimi qəbul olunmuş
=== Honki-tonk mahnıları ===
2-ci Dünya Müharibəsi dövrü kantri musiqisinə digər mühüm yeniliklər bəxş etdi. Sivil əhalinin sürətlə müharibəyə səfərbər olunması urbanizasiya və sənayeləşmədə kəskin artımla nəticələndi, çünki milyonlarla amerikalı kəndli fabrik və şirkətlərdə işləmək üçün şəhərlərə köçürdü. Kənd təsərrüfatından şəhər həyatına bu sürətli keçid
=== Texaslı ulduzlar ===
22 iyun 1936-ci ildə Texasda, Braunsvildə dünyaya gələn Kris Kristoferson öz tərcümeyi-halında helikopter pilotu, elmi işçi və dalandar kimi müxtəlif peşələri qeyd edir. Bob Daylan, Coni Keş və Barbara Streyzendlə birgə rollar canlandırmaq və səsləndirməklə o müvəffəqiyyətli bir bəstəkar və film ulduzuna çevrildi. 15 iyun 1937-ci ildə Texasda, Labok yaxınlığındakı Lidlfilddə dünyaya gələn Uaylon Ceningz səs yazmaq üçün ARK (Amerika Radio Kooperasiyası) səsyazma studiyasına getməzdən əvvəl Badi Holinin orkestrında bas [[gitara]] çalırdı. 30 aprel 1933-cü ildə Texas, Abotda dünyaya gələn Uili Nelsonu nənəsi və babası böyütmüşdülər. O öz mahnılarını bəstələməyə uşaqlıqdan başlamışdı, 1960-cı illərə qədər isə Neşvildə müvəffəqiyyətli bəstəkarlıq karyerasını qurmuşdu.
=== 1980-ci illər kantri musiqisi ===
1980-ci illərdə kantri musiqisində daha mühüm irəliləyişlər baş verdi. 1948-ci ildə Seminolda dünyaya gələn Lari Getlin, 1948-ci ildə [[Hyuston]]da dünyaya gələn Barbara Mendrel və 1938-ci ildə Hyustonda dünyaya gələn Keni Rocerz kimi yerli texaslılar kantri-pop musiqisi ilə cədvəllərdə zirvəyə yüksəldikləri zaman, San-Markosda yaşayan kollecli dostlardan ibarət bir qrup demək olar ki, yerli musiqi aləmini zirvəyə daşıdılar. Mayk Deyli, Teri Heyl, Tomi Fut, Ron Keybel və Corc Streyt adlı tanınmayan ifaçıların da daxil olduğu
=== 21-ci əsr kantri musiqisi ===
Sətir 77 ⟶ 76:
== Xarici keçidlər ==
* [http://www.ville-ge.ch/meg/musinfo_ph.php?what=pays=Etats-Unis&debut=0&bool=AND Audio clips: Traditional music of the United States.] Musée d'Ethnographie de Genève. Accessed November 25, 2010. {{fr}}
* [http://www.afm.org/public/home/index.php American Federation of Musicians]
* [http://www.americanguild.org/ American Guild of Music]
|