Qozbel balina: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Şəkil→Fayl, File→Fayl using AWB
Sətir 265:
=== Sayına təsir göstərən amillər ===
[[Fayl:DeadHumpback.jpg|thumb|right|Biq-Sur rayonu sularında ölmüş balina.]]
Qozbel balina digər iri balinalar kimi intensiv ovlanmaya məruz qalmışdır. [[1966]]-cı ilə qədər həyata keçirilən ovlanma sayəsində sayları 90 % qədər azalmışdır. İlk qeydə alınmış rəsmi qozbel balina ovu [[1609]]-cu ildə Nantaket yaxınlığında həyata keçirilmişdir. Aktiv iqtisadi ovlanma [[XVIII əsr]]dən həyata keçirilir. Onlar əsasən piyinə və ətinə görə ovlanırdılar. Bu növün özünə məxsus xüsusiyyəti sahildən elə də uzaqda üzməməsi onların ov obyektinə çevrilməsinə səbəb olurdu. [[XIX əsr]]də donqarların böyük qisminin ovu Şimali Atlantikada (əsasən [[ABŞ]] sahillərində), az qismi isə [[Hind okeanı]] və [[Sakit okean]] sularına həyata keçirilirdi. Artıq [[1904]]-cü ildən cənub yarımkürəsində onun sənaye əhəmiyyətli ovu həyata keçirilməyə başlanılır. Sənayenin mexanikləşdirilməsi sayəsində dünya okeanında təqribi hesablamalara görə 181 400 donqar<ref name="russ" /> ovlanmışdır. Belə düşünülür ki, bu hələ azaldılmış qiymətdir. Şimal donqarlarının [[1937]] - [[1949]] illər ərzində ovuna qadağa qoyulsa da sonradan ovlanma həyata keçirilmişdir. Bir müddət sonra mühafizə yenidən tətbiq edilmişdir: Şimali Atlantika [[1955]], Cənubi Atlantika [[1964]]<ref name="russ" />, Cənub yarımkürəsi [[1963]], Şimali Sakit okean regionunda [[1966]]<ref name="klinowska" />. Bu növün tam ovlanmasına isə qadağa [[1966]]-cı ildən Beynəlxalq Balina ovu sənayesi komissiyası tərəfindən həyata keçirilmişdir. Bu növün illik ov limiti cəmi bir necə baş olaraq müəyyənləşdirilmidirmüəyyənləşdirilmişdir. Onun ovu əsasən [[Bekiya adası]] sahillərində ([[Sent-Vinsent və Qrenadin]]) [[Karib dənizi]] sularında həyata keçirilir. Yaponiyada fəaliyyət göstərən JARPA-II elmi proqramı çərçivəsində [[2007]]-ci ildə 50 donqarın ovlanmasını həyata keçirməyi düşünürlər.
 
Ova qoyulan qadağadan sonra sayının bərpası baş verir. Əbəs yerə [[1990]]-cu ildə МСОП Qırmızı kitabın göstərici ''Endangered'' (Təhlükəli növ) ''Vulnerable'' (zəif növ) olaraq dəyişdirilməmişdir. Hazırda donqarların həyatı üçün əsas təhlükə [[gəmi]]lərlə toqquşma və okeanların səs dalğaları ilə dolmasıdır ancaq bu onların sayına təsir göstərmir<ref name="clapham" />. Üstəlik donqarların ölümünə digər səbəb isə onların exolakatorlara sahib olmamasıdır. Donqarlar qarşıdakının nə olmasını müəyyən etmədiyindən balıqçı torlarına ilişərək elə buradaca ölürlər. Bu hadisələr əsasən Nyufaundlend-Labrador və Men körfəzi sularında daha tez-tez müşahidə edilir<ref name="natureserve" />. Burada onlar torların 90 % zədələyirlər<ref name="russ" />. [[1987]]-ci ilin noyabrından [[1988]]-ci ilin yanvar ayına qədər müddətində 14 donqar saksitoksinlə zəhərlənmiş [[Skumbriyalar|skumbriya]] yedikdən sonra ölmüşdür<ref name="gulfofmaine" />. Qozbel balinaların ənənəvi nəsilartırma yerlərinin dəniz nəqliyyat vasitələrinin və kraterlərin intensiv ziyarətinə məruz qalması, bu bölgələrə turistik ziyarətlərin çoxalması və bununla əlaqədar yaranan səs-küylər onların nəsil artırmasına maneə törədir. Əslində isə bu növ insana olduqca öyrəncəli olur.