Migel Servet: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
tərtibat
Sətir 33:
Migel Servet Villanueva se Sijena şəhərciyində, [[İspaniya]]da [[1511]]-ci ildə anadan olmuşdur. Doğum tarixi haqqında, dəqiq məlumat yoxdur. Bəzi qaynaqlarda [[1509]]-cu ildə, doğuldu göstərilmişdir. Servetin atası [[Araqon]] krallığının zadəganlarından olan Sərveto nəslindəndir. Anası Monzon bölgəsində keçmiş yahudi ailəsindən idi. [[1524]]-cü ildə Servetin atası Sijena kral sarayında kargüzar vəzifəsində çalışarkən, gənc oğlunun təhsilinə ciddi fikir vermişdir. Migel Servet atasının dəstəyi ilə ''Zaraqoza Universitetinə'' daxil olur. Servetin üzvü olduğu ailədə, üç uşaq vardı. Onun digər iki qardaşından biri atası kimi kargüzar, digəri isə katolik rahibi olmuşdur. Servetin dil öyrənmək sahəsində olan qabiliyyəti, ali təhsil aldığı müddətdə daha da genişlənmişdir. [[latın dili|latın]], [[yunan dili|yunan]] və [[ivrit dili|ivrit]] dilini dərindən öyrənmişdir. 15 yaşında Maykl Xuan de Quinata adlı rahibin himayəsinə verilmişdir. Rahibə Servetə din sahəsində təhsil verməsi tapşırılmışdı, Migel Servet XVI əsrdə [[İncil]]in [[İspaniya]]da mövcud olan bütün əlyazmalarını bir neçə dildə oxumuşdur. Dini təhsilini bitirdikdən sonra [[1526]]-cı ildə [[Fransa]]nın Tuluza şəhərində yerləşən ''Tuluza Universitetində'' hüquq təhsili almağa başlamışdır. Təhsil aldığı dövr ərzində, [[protestantlıq|protestant]] tələbələrlə birlikdə, gizli yığıncaqlar təşkil etmiş və mərasimlərdə iştirak etmişdr. [[Katolik]] məzhəbinin əqidəsinə uyğun davranmadığı üçün ''Tuluza Universiteti'' tərəfindən xəbərdarlıq almışdır.
 
[[1529]]-cu ildə Servet kral V Carlsın dini işlər üzrə rəhbəri keşiş Quintana ilə birlikdə [[Almaniya]] və [[İtaliya]]ya səfər etmişdir. [[1530]]-cu ildə [[İsveçrə]]nin [[Bazel]] şəhərinə gələn Servetin burada [[katolik]]lər tərəfindən sevilməyən alim ''Yohann Oklempedus'' yanında on aya yaxın müddət yaşamışdır. Migel Servet [[katolik]] təhsili alsadaalsa da, bu dini inancı yayılmasının tərəfdarı deyildi. O, daha çox [[protestantlıq|protestant]] və bərabərliyi müdafiə edirdi. [[1531]]-ci ilin [[may]] ayında [[Fransa]]nın [[Strasburq]] şəhərində ''Martin Buser'' və ''Fabriso Kapito'' ilə tanış olmuşdur. Həmin ilin [[iyul]] ayında Servet əsas kitablarından olan ''Teslisinin səhvləri haqqında'' kitabını yazmışdır. Sonrakı illərdə Migel Servetin bir-birinin ardınca ''Telhis barəsində söhbətlər'' və ''İsa dövrünün ədaləti'' kitablarını yazmışdır.
 
Servet teslisinin [[incil]]ini həqiqəti əks etdirmədiyini və qədim yunan əsatirlər əsasında yazıldığını iddia edirdi. Tərəfindən yazılan ilk üç kitabda, bu fikrini əsaslandırmağa çalışmış, bu barədə böyük mülahizələr sistemi yaratmışdır. Servet kitablarında, vəzifəsinin insanlara həqiqəti catdırmağ olduğunu və kilsənin insanlara zülm etməsinin, dinə uyğun olmadığını açıq şəkildə bəyan etmişdir. Servetin fikirlərində [[yəhudilik]] və [[islam]] dinlərinin böyük gələcəyə sahib olacağını bildirmişdir. Onun kitablarında [[İsa]]nın [[AllahTanrı]]ınnın övladı olması fikri üstü örtülü şəkildə inkar edilirdi. [[İsa]]nın [[Məryəm]]in övladı olması ilə razılaşan Servet Tanrının ruhunun Məryəmin uşağlığına gələrək, [[İsa]]nın formalaşdığı fikrini şərti olaraq qəbul edirdi. [[Katolik]] məzhəbinin güçlü olduğu bu dövrdə, bu fikrin ziddinə getmək, həmin şəxsin tonqdalda yandırılması ilə nəticələnirdi.
 
Servet kitablarında [[İsa]] barəsində ''Tanrının əzəli və əbədi oğlu'' yox ''Əzəli və əbədi oğul'' ifadəsini istifadə etmişdir.
[[Katolik]]lərin təziqlərinə məruz qaldığında özünü müdafiə etmək üçün fikirlərinin düzgün anlaşılmadığını bildirmişdir. Bu barədə ikinci kitabında ''İsanı AllahınTanrının oğlu'' olduğunu yazmışdır. Katoliklərin Servetin fikrilərindən məlumatları vardı. Onun üç müqqədəsin (Tanrı, İsa və Məryəm) eyni ruhda birləşməsi fikrini inkar etməsi və əvvəlcədən İsa haqqında bəzi zidiyyətli fikirləri, Servetin üzərində olan təziqləri daha da artırmışdır. [[Kilsə]]nin və din xadimlərinin təziqlərindən gizlənmək məqsədi ilə yazılarını ''Villanuevalu Migel'' adı ilə çap etdirməyə başlamışdır. [[1553]]-cü ildə [[Paris]] şəhərində Kalvin kollecində işləməyə başlayır. Burada bir müddət çalışmış, sonra şəhəri tərk etmişdir. [[1556]]-cı ildə yenidən [[Paris]]ə qayıdan ''Migel Sevet'' həkimliklə məşğul olmağa başlayır. Onun Paris şəhərində olan tələbələri arasında sonradan dövrünün məşhur həkimləri olacaq, Silvius, Fernel və Quintarda vardı.
 
== Fəaliyyəti ==
Sətir 58:
[[Jan Kalvin]] Servetin həyatı boyu [[xristianlıq]]la qarşı olması səbəbindən onun ölümə laiq olduğunu düşünürdü, amma Servetin yandırılma kimi nadir hallarda istifadə olunan ən ağrılı üsulla öldürülməsinə qarşı idi.<ref>Owen, Robert Dale, [http://books.google.com/books?vid=OCLC00371110&id=ZTrD--Wee84C&pg=PA69&lpg=PA69&dq=servetus+%22execrable+blasphemies%22&as_brr=1 ''The debatable Land Between this World and the Next''], New York, G.W. Carleton & Co.; [etc.] 1872, səhifə 69.</ref> Kalvinin buna qarşı olmasının səbəbi, təbliğ etdiyi, [[Kalvinizm]] ideyalarında, düşməni zülm verərək, öldürmək günah hesab olunurdu. Kalvin Farelə yazdığı məktubda, Servetlə sonuncu dəfə, [[həbsxana]]da görüşməsindən yazmışdır. Həmin məktubun bəzi hissələrində hər iki şəxs arasında, yaşanan dialoq təsvir olunmuşdur. ''Məktubdan bir hissə:''
 
{{cquote|''Servetin məhkəmə zalındaca həbs olunacağını düşünürdüm. Yaxın dostum Nikolas ona ölüm hökmü verdi və ''lex talionis'' həbsxanasında tək adamlıq hücrəyə salındı. Məhkəmənin ilk günü, əsasız və yalan iddialara özünü müdafiə, etməyə başladı. Ona verilən dəqiq suallardan, ustalıqa yayınırdı. Migel Servetin günahını sübuta yetirməkdə cətinlik cəkən məhkəmə, şahid kimi bizi çağırdı. Servet məni ağır sözlərlə təhqir etməyə başladı, görsən deyərdin ki, iblisə lənət yağdırır. Məndə ona layiq olduğu cavabı verdim. Onun bütün təhqirlərinə cavab vermədim, çünki mən onun necə dinsiz və zalım insan olduğunu bilirəm. Servet iblisə inandığını "İlahi varlıq şeytanın əlindədir" sözləri ilə bir daha təsdiq etdi. Migelin dinsiz olmasını hamı bilir, o bizim inandığımıza inanmır və tanrıları utanmadan təhqir edir. Özünü isə tanrı hesab edir. Əgər o tanrıdırsa, o zaman özünə kömək etsin. Mən onun ölüm hökmünün vaxtının gəldiyinə inanıram, AllahdanTanrıdan Migel Servetə ağrsız ölüm arzu edirəm
.<ref>Calvin to William Farel, Aug. 20, 1553, [http://books.google.com/books?vid=OCLC04575872&id=MnG0aSU9QnwC&pg=PA22&lpg=PA22&dq=%22bonnet+jules+%22 Bonnet, Jules,(1820-1892)] ''Letters of John Calvin'', Carlisle, Penn: [[Banner of Truth Trust]], 1980, pp. 158-159. ISBN 0-85151-323-9.</ref> ([[23 avqust]], [[1553]])''}}