Sabirlər: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur |
kRedaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
[[İmage:Hazarlar (tr).png|300px|thumb|Sabirlər]]
'''Sabirlər'''<ref>Britannica, The Editors of Encyclopaedia. "Khazar". Encyclopedia Britannica, 5 Aug. 2021, <nowiki>https://www.britannica.com/topic/Khazar</nowiki>. Accessed 14 September 2021.</ref> (sabarlar, savirlər, suarlar) — qədim [[Türk xalqları|Türk xalqı]].
== Tarixi ==
Sətir 9:
== Sabirlər və Azərbaycan ==
[[Şəkil:Mehrani bayrağı.png|thumb|[[Mehranilər|Mehranilərin bayrağı]]]]
Şəmkir şəhərinin taleyi VI yüzildə türk tayfası savirlərlə bağlıdır. Azərbaycanda savir (ermənilər onları sevordik, ərəblər isə siyəvərdiyyə adlandırırlar) tayfasının izinə IV yüzildə, daha dəqiqi 350-ci ildə rastlanır. Arxasından [[600]]-cü ildə [[İdil bulqarları]] arasında bir suvar boyu görünür. Daha sonra [[1300]]-cü ildə isə Qərbi Sibirdə bir sibir boyuna ürcah olunur. Bu boyların bir kökdən gəldiyini alimlər sübut ediblər.
Savirlər [[515]]-ci ildə Anadoluya keçərək o dönəmdə [[Kappadokiya]] kimi tanınan bölgəyə getdilər. Ancaq [[527]]-ci ildə Aran və Şirvana bölgəsinə gəldilər. [[528]]-ci ildə bu dövlətin başında Balak,sonra arvadı Boarik(əsli Buy-Arik) dururdu.Elə həmin il Boarik Xatun 100 minlik ordu ilə Bizansın tərəfində [[Sasanilər imperiyası|Sasanilər imperiyasına]] qarşı vuruşmuşdur. Burda gah sasanilərlə birləşib Bizansla, gah [[Bizans imperiyası|Bizansla]] birləşib [[Sasanilər imperiyası|Sasanilərlə]] savaşdılar. [[İran]] şahı [[I Xosrov]] Albaniyaya 10 min suvar yerləşdirmişdir.[[576]]-cı ildə türk tayfası savirlər Bizansa gedərkən yolüstü bu çiçəklənən şəhəri dağıtdılar. Səbəbi isə elçilərin öldürülməsi idi.
[[Şəkil:Girdiman dövləti.png|frame|[[Girdiman knyazlığı|Girdiman knyazlığı(629-705)]]]]
[[Qəzənfər Kazımov|Q.Kazımov]] yazır ki, hunlarla Albaniyaya qayıdan savarların e.ə. III minillikdə [[Zaqros dağları|Zaqros]] ərazilərində, [[Şumer|Şumerlərdən]] şimalda yaşayan subir tayfasının bölümlərindən olduğu şübhə doğurmamalıdır. Biz sakların kaslar olduğuna, İtaliya ərazisindəki tursakaların Albaniyadakı turlar və saklarla bir kökdən olduğuna şübhə etmədiyimiz kimi, hunlarla birlikdə eramızın ilk əsrlərindən Albaniyada görünən savarların da 3 min il əvvəl şumerlərin qonşuluğundakı subarlarla eyni kökdən olduğuna şübhə etmirik." Əksər tədqiqatçılar [[Biləsuvar (Azərbaycan)|Biləsuvar]] toponiminin suvar tayfasının adından yarandığını qeyd edir. N.Əsgərov isə bu etnotoponimin bülər və suvar tayfa adlarından yarandığını göstərir.Həmçinin bəzi tədqiqatçılara görə V əsrdə təşəkkül tapmış [[Şabran|Şabran şəhərinin]] adı məhz Sabaran(Savaran) adının fonetik formasıdır.Bu onunla bağlıdır ki,VI əsrdən Suvarlar şimaldan [[Qafqaz Albaniyası|Albaniyaya]] gələrək orada məskunlaşdılar.VI əsrin axırlarında [[Avarlar]] Subarları özlərinə tabe etdilər. Ondan sonra suvarların bir hissəsi avarlarla qarışdılar.Digər hissəsi isə [[Azərbaycan|Azərbaycana]] gəlib,orada məskunlaşdılar.
Sətir 20:
* ''Новосельцев А. П.'' [http://gumilevica.kulichki.net/NAP/nap0132a.htm Восточная Европа V — первой половины VII века и образование Хазарского государства.] // ''Новосельцев А. П.'' Хазарское государство и его роль в истории Восточной Европы и Кавказа. — М., "Наука", 1990. — Глава 3.
* ''Ситнянский Г. Ю.'' [http://ethnography.omskreg.ru/page.php?id=357 Фольклорные версии исторического прошлого юга Западно-Сибирской низменности в начальный период тюркизации (V—IX вв.).] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130413050922/http://ethnography.omskreg.ru/page.php?id=357 |date=2013-04-13 }} // ''Ситнянский Г. Ю.'' История лесостепной полосы Западной Сибири в V—XVIII вв. по данным фольклора тюркских народов. — Дипломная работа по [[Кафедра этнографии и музееведения ОмГУ|кафедре этнографии и музееведения Омского госуниверситета]], 1989. — Глава I, § 1, с. 19-21.
*''Əsməd Muxtarova."
== İstinadlar ==
Sətir 26:
== Həmçinin bax ==
[[Xəzər xaqanlığı]]
[[İdil bulqarları|İdil Bulqarı]]
[[Böyük Bulqar xanlığı]]
[[Girdiman knyazlığı]]
{{etnos-qaralama}}
| |||