Azərbaycanda dövlət çevrilişinə cəhd (1994): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 36:
Birinci dəfə 1993-cü il iyunun 4-də [[Gəncə]]də qiyama başlayan polkovnik, 709-cu hərbi hissənin komandiri, Prezidentin Qarabağ üzrə səlahiyyətli nümayəndəsi, "Yun" zavodunun direktoru və nəhayət, Milli Qəhrəman Surət Hüseynov Elçibəy hakimiyyətinin süqutuna səbəb olmuşdu. Surət Hüseynov ilk dəfə 1993-cü ildə, Elçibəy komandasının neft müqavilələri bağlamaq üçün iyunun 30-da [[Böyük Britaniya]]ya səfəri ərəfəsində qiyam qaldırmışdı. Bu dəfə də S.Hüseynov növbəti dəfə [[Heydər Əliyev]]in başçılığı ilə 20 sentyabr 1994-cü ildə imzalanan neft kontraktları – "Əsrin Müqaviləsi"ndən dərhal sonra qiyama başladı. Heydər Əliyev də 1999-cu ildə [[Washington Post]] qəzetinə verdiyi müsahibədə bu qiyamın Azərbaycanın neft lahiyələrinə mane olmaq üçün Rusiya tərəfindən təşkil edildiyini deyib.
1994-cü ildə [[Qarabağ müharibəsi]]nin dayandırılması üçün [[Bişkek protokolu]] imzalandıqdan sonra Heydər Əliyev ilə Surət Hüseynov, həmçinin Cavadov qardaşları arasında müharibənin dayandırılması, neft müqavilələri və iqtisadiyyatın idarəolunması barəsində ziddiyyətlər getdikcə dərinləşməyə başladı. 1994-cü ilin yayı H.Əliyev və S.Hüseynov arasında açıq qarşıdurmalarla keçir. Suret Hüseynov Əliyevin getdikcə Qərbpərəst mövqeyindən, Qərb şirkətləri ilə neft müqavilələri imzalamasından və Əliyevin yaxınlarının və uzun müddətdir ortağı olan spiker Rəsul Quliyevin əsas rol oynadığı özəlləşdirmədən narazılığını gizlətmir.<ref name="sakharov">[http://old.sakharov-center.ru/publications/azrus/az_006.htm Heydər Əliyev (Bir adam portreti və "rejimin portreti" üçün eskizlər)] Sənubər Şermatova</ref> Xarici neft şirkətləri, [[Beynəlxalq Valyuta Fondu|BVF]] və [[Dünya Bankı]] fəal hərbi əməliyyatlar gedən ölkələrə investisiya yatırmadıqları üçün onlar neft müqaviləsinin imzalanması üçün Qarabağda atəşkəs imzalanmasını istəyirdilər. Atəşkəslə bağlı H. Əliyevə hakimiyyətdaxili müxalifət yarandı. Bu müxalifətin aparıcı fiqurları Şəmsi Rəhimov və Afiyəddin Cəlilov idi. BVF-n investisiya şərtlərindən biri enerji daşıyıcılarına və əsas qida məhsullarına daxili bazarda qiymətlərin azad buraxılması (liberallaşdırılması) idi. 1994-cü ilin avqustunda S. Hüseynov [[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|Respublika qəzetində]] Nazirlər Kabinetinin alternativ iqtisadi siyasət paketini açıqlamış və qiymətlərin liberallaşdırılmasına qarşı çıxmışdı. Buna
1994-cü ildə bağlanan "[[Əsrin Müqaviləsi]]"nin danışıqları məxfilik şəraitində aparılmış və Rusiya [[KQB]]-si bundan vaxtında xəbər tuta bilməmişdi. Sabiq dövlət müşaviri [[Vəfa Quluzadə]] qiyamın niyə neft kontraktlarından əvvəl deyil, sonraya təsadüf etməsini bununla əsaslandırırdı. Həmin müqavilənin imzalanmasından sonra Azərbaycanda bir neçə fövqəladə hadisə baş verir. Sentyabrın 21-dən 22-nə keçən gecə dövləti cinayətlərdə təqsirləndirilən 4 nəfər [[Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi]]nin təcridxanasından qaçırılır. Bunlar 1993-cü ilin iyununda Azərbaycanda [[Talış-Muğan Muxtar Respublikası]]nın yaradılmasına çağırış edən, əvvəllər müdafiə nazirinin müavini olmuş [[Əlikram Hümbətov]], həmçinin keçmiş müdafiə naziri [[Rəhim Qazıyev]], [[Baba Nəzərli]] və [[Arif Paşa]]yev idi. H.Əliyev televiziyada çıxışında bu hadisəni bir gün əvvəl Qərb konsorsiumu ilə müqavilənin imzalanması ilə əlaqələndirir.<ref name="sakharov" /> O vaxt Dövlət Təhlükəsizliyi Naziri olan [[Nəriman İmranov]] və bu nazirliyin bir neçə əməkdaşı bu qaçışa imkan yaratmaq ittihamı ilə həbs olundu.<ref>[https://www.hrw.org/legacy/russian/reports/azerb/1999/august/topic1.html Azərbaycan. İşgəncələrin Cəzasız Qalması]</ref> Sentyabrın 29-da axşam vaxtı evinin astanasında Milli Məclisin sədr müavini [[Afiyəddin Cəlilov]] və Prezident yanında Xüsusi İdarənin rəisi [[Şəmsi Rəhimov]] qətlə yetirilir. Onların öldürülməsinə görə məsuliyyət Mahir Cavadovun üzərinə qoyulur.<ref name="Mahir">[https://www.facebook.com/268731327267843/posts/383551849119123/ Mahir Cavadov Facebook]</ref> Sentyabrın 30-da baş prokurorun xidməti avtomobili partladılır.<ref>[https://olke.az/news/detail/eli-hesenov-4-oktyabr-1994-cu-il-suret-huseynov-qiyamindan-yazdi-169939/ Əli Həsənov 4 oktyabr 1994-cü il Surət Hüseynov qiyamından yazdı]</ref>
| |||