Azərbaycan mədəniyyəti: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 2.442:
}}</ref>
[[Fayl:Iravan with turkic toponims.jpg|250px|thumb|left|[[İrəvan quberniyası]]nın türk toponimləri ilə zəngin şərq hissəsi. 1896-cı il]]
Azərbaycanda toponim adları dəyişdirilərək tarixi adların bərpasına ([[Gəncə]] (1989), [[Şabran]] (2010)) və ya adların türkləşdirilməsinə ([[Oğuz]] (1991), [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] (2020)) nail olunmuşdur. Əks proses isə işğal edilmiş [[Dağlıq Qarabağ]], Ermənistan, Gürcüstan və İranda baş vermişdir. Dağlıq Qarabağ hökümətinin 2009-cu ildə açıqladığı məlumata görə 151 yer adından 84-ü yenidən adlandırılmışdır.<ref>Saparov, Arsène (2017). "Contested spaces: the use of place-names and symbolic landscape in the politics of identity and legitimacy in Azerbaijan". Central Asian Survey. 36 (4): 534–554. doi:10.1080/02634937.2017.1350139.</ref> XX–XXI əsrlərdə Ermənistan hökuməti Ermənistandakı [[Ermənistanda türk toponimləri|türk toponimləri]]ni dəyişdirmə siyasəti aparmışdır.<ref name= "saparov">[http://www.cairn.info/article.php?ID_REVUE=CMR&ID_NUMPUBLIE=CMR_441&ID_ARTICLE=CMR_441_0179#no23 The alteration of place names and construction of national identity in Soviet Armenia. Arseny SAPAROV]</ref> Bunun sübutu da XX əsrin əvvəllərində Ermənistanda 2310 coğrafi addan 2000-inin türk mənşəli olmasıdır.<ref>[http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm Джафар Гияси и Ибрагим Бозйель. ARMENIAN ACTS OF CULTURAL TERRORISM. [[Анкара]] 1997] {{Vebarxiv▼
| url = https://web.archive.org/web/20100119180939/http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm▼
| date = 2010-01-19▼
}} {{oq|en|In his Population of Soviet Armenia, published in 1932, Z. Korkodyan reports that in the 19th and early 20th centuries, about 2000 cites of the total 2310 were of Turkish origin.}}</ref> Həmçinin XX–XXI əsrlərdə Ermənistanda 107 hidronimdən 71-i, 315 [[oronim]]dən 164-ü adını dəyişib.<ref>[http://www.cairn.info/article.php?ID_REVUE=CMR&ID_NUMPUBLIE=CMR_441&ID_ARTICLE=CMR_441_0179#Cairn_no29 Arseny Saparov, International Relations Department, London School of Economics, Houghton Street, London WC2A 2AE, A.Saparov@lse.ac.uk]</ref> Azərbaycan tərəfi Ermənistanda türk toponimlərinin dəyişdirilməsini "mədəniyyət terorizmi" və "linqvistik soyqırım" adlandırır.<ref>[http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm Джафар Гияси, Ибрагим Бозйель. Армянские акты культурного геноцида. [[Анкара]], 1997] {{Vebarxiv▼
| url = https://web.archive.org/web/20100119180939/http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm▼
| date = 2010-01-19▼
}}{{ref-en}}</ref> Gürcüstanda isə ilk olaraq azərbaycan mənşəli rayon mərkəzlərinin adları dəyişdirilmiş, 1989–1992-ci illərdə isə əsasən [[Bolnisi]] rayonunu əhatə edən kənd, dağ və çay adları gürcüləşdirilmişdir.<ref>{{Cite web▼
| title = Borcalı tarixinin qısa xülasəsi▼
| url = http://www.istoriya.az/borchali.php▼
| access-date = 2017-02-04▼
| archive-date = 2016-03-05▼
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160305100754/http://www.istoriya.az/borchali.php▼
| url-status = dead▼
}}</ref> İrandakı hallara nümunə olaraq Qoşaçay şəhərinin [[Miyandoab]], şəhərin arasında yerləşdiyi [[Cığatu|Cığatı]] və Tatavu çaylarının Zərrinərud və Siminərud, XVII əsr azərbaycanlı aşıq [[Abbas Tufarqanlı]]nın vətəninin [[Azərşəhr]] adlandırılması göstərilə bilər.<ref>{{cite news▼
| title = İran azərbaycanlıları: "Türkcə olan qədim adlar farslaşdırılır"▼
| author = BBC▼
| newspaper = ▼
| date = 25 Yanvar 2019 ▼
| url = hhttps://www.bbc.com/azeri/region-47000338▼
| accessdate = 2017-06-22▼
}}</ref>▼
[[Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi]] tərəfindən yaradılmış "[[Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestri|Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin Dövlət Reyestri]]"ndə nümunələr diyarşünaslıq (adət-ənənə, bayram-mərasim, rəmz-bilik), folklor (musiqi-rəqs, oyun-tamaşa, şifahi xalq yaradıcılığı) və sənətkarlıq (dekorativ, təsviri və tətbiqi sənət) olmaqla üç kateqoriyada toplanır. [[Azərbaycanda YUNESKO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısı|YUNESKO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısı]]na isə Azərbaycandan 15 nümunə salınmışdır, bunlardan ikisi ([[çovqan]] və Naxçıvanın qrup rəqsləri olan [[yallı]], [[köçəri]] və [[tənzərə]]) təcili qorunmağa ehtiyacı olan qeyri-maddi mədəni irs nümunələri sayılır.<ref>[https://ich.unesco.org/en/state/azerbaijan-AZ?info=elements-on-the-lists Intangible list of Azerbaijan]</ref> Buna əlavə olaraq, YUNESKO-nun yaradıcı şəhərlərinə iki Azərbaycan şəhəri — Şəki ("Sənətkarlıq və Xalq yaradıcılığı" şəhəri) və Bakı ("Dizayn" şəhəri) daxil edilmişdir.<ref>[https://en.unesco.org/creative-cities/baku Baku]. en.unesco.org</ref><ref>[https://en.unesco.org/creative-cities/sheki Sheki]. en.unesco.org</ref>
Sətir 2.467 ⟶ 2.489:
}}</ref>
▲Azərbaycanda toponim adları dəyişdirilərək tarixi adların bərpasına ([[Gəncə]] (1989), [[Şabran]] (2010)) və ya adların türkləşdirilməsinə ([[Oğuz]] (1991), [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] (2020)) nail olunmuşdur. Əks proses isə işğal edilmiş [[Dağlıq Qarabağ]], Ermənistan, Gürcüstan və İranda baş vermişdir. Dağlıq Qarabağ hökümətinin 2009-cu ildə açıqladığı məlumata görə 151 yer adından 84-ü yenidən adlandırılmışdır.<ref>Saparov, Arsène (2017). "Contested spaces: the use of place-names and symbolic landscape in the politics of identity and legitimacy in Azerbaijan". Central Asian Survey. 36 (4): 534–554. doi:10.1080/02634937.2017.1350139.</ref> XX–XXI əsrlərdə Ermənistan hökuməti Ermənistandakı [[Ermənistanda türk toponimləri|türk toponimləri]]ni dəyişdirmə siyasəti aparmışdır.<ref name= "saparov">[http://www.cairn.info/article.php?ID_REVUE=CMR&ID_NUMPUBLIE=CMR_441&ID_ARTICLE=CMR_441_0179#no23 The alteration of place names and construction of national identity in Soviet Armenia. Arseny SAPAROV]</ref> Bunun sübutu da XX əsrin əvvəllərində Ermənistanda 2310 coğrafi addan 2000-inin türk mənşəli olmasıdır.<ref>[http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm Джафар Гияси и Ибрагим Бозйель. ARMENIAN ACTS OF CULTURAL TERRORISM. [[Анкара]] 1997] {{Vebarxiv
▲ | url = https://web.archive.org/web/20100119180939/http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm
▲ | date = 2010-01-19
▲}} {{oq|en|In his Population of Soviet Armenia, published in 1932, Z. Korkodyan reports that in the 19th and early 20th centuries, about 2000 cites of the total 2310 were of Turkish origin.}}</ref> Həmçinin XX–XXI əsrlərdə Ermənistanda 107 hidronimdən 71-i, 315 [[oronim]]dən 164-ü adını dəyişib.<ref>[http://www.cairn.info/article.php?ID_REVUE=CMR&ID_NUMPUBLIE=CMR_441&ID_ARTICLE=CMR_441_0179#Cairn_no29 Arseny Saparov, International Relations Department, London School of Economics, Houghton Street, London WC2A 2AE, A.Saparov@lse.ac.uk]</ref> Azərbaycan tərəfi Ermənistanda türk toponimlərinin dəyişdirilməsini "mədəniyyət terorizmi" və "linqvistik soyqırım" adlandırır.<ref>[http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm Джафар Гияси, Ибрагим Бозйель. Армянские акты культурного геноцида. [[Анкара]], 1997] {{Vebarxiv
▲ | url = https://web.archive.org/web/20100119180939/http://www.isagambar.az/cefer-giyasi-eng.htm
▲ | date = 2010-01-19
▲}}{{ref-en}}</ref> Gürcüstanda isə ilk olaraq azərbaycan mənşəli rayon mərkəzlərinin adları dəyişdirilmiş, 1989–1992-ci illərdə isə əsasən [[Bolnisi]] rayonunu əhatə edən kənd, dağ və çay adları gürcüləşdirilmişdir.<ref>{{Cite web
▲ | title = Borcalı tarixinin qısa xülasəsi
▲ | url = http://www.istoriya.az/borchali.php
▲ | access-date = 2017-02-04
▲ | archive-date = 2016-03-05
▲ | archive-url = https://web.archive.org/web/20160305100754/http://www.istoriya.az/borchali.php
▲ | url-status = dead
▲}}</ref> İrandakı hallara nümunə olaraq Qoşaçay şəhərinin [[Miyandoab]], şəhərin arasında yerləşdiyi [[Cığatu|Cığatı]] və Tatavu çaylarının Zərrinərud və Siminərud, XVII əsr azərbaycanlı aşıq [[Abbas Tufarqanlı]]nın vətəninin [[Azərşəhr]] adlandırılması göstərilə bilər.<ref>{{cite news
▲ | title = İran azərbaycanlıları: "Türkcə olan qədim adlar farslaşdırılır"
▲ | author = BBC
▲ | newspaper =
▲ | date = 25 Yanvar 2019
▲ | url = hhttps://www.bbc.com/azeri/region-47000338
▲ | accessdate = 2017-06-22
▲}}</ref>
YUNESCO-nun təhlükə altındakı dillər atlasında qeyd edilən [[Azərbaycan dilləri]] [[Ləzgi dili|ləzgi]], [[Talış dili|talış]], [[Dağ yəhudiləri dili|cuhuri]], [[Rutul dili|rutul]], [[Saxur dili|saxur]], [[Buduq dili|buduq]], [[Xınalıq dili|xınalıq]], [[Qrız dili|qrız]], [[Tat dili|tat]], [[Udin dili|udin]], [[Kilit dili|kilitdir]]. Talış dilinə yaxın [[kilit dili]] [[Ordubad]]ın [[Kilit]] kəndində 1950-ci illərdə ikinci dil olaraq istifadə edilsə də, artıq ölü dildir.<ref>{{cite news
| |||