Azərbaycan mədəniyyəti: Redaktələr arasındakı fərq

Əsrlər boyunca Azərbaycan dili [[linqva franka]] kimi ticarət və etniklər arası qarşılıqlı münasibətdə bütün Persiyada, Qafqazda və cənub-şərqi Dağıstanda istifadə edilirdi. Onun trans-regional təsiri ən azı XVIII əsrə qədər davam edib.<ref>Keith Brown, Sarah Ogilvie. [https://books.google.ge/books?id=F2SRqDzB50wC&pg=PA111&dq=An+Azerbaijanian+koine%C2%B4&hl=ru&sa=X&ei=v9oCVfzdHsnWPdqlgdgN&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=An%20Azerbaijanian%20koine%C2%B4&f=false Concise encyclopedia of languages of the world]. — Elsevier, 2009. — С. 110–113. — ISBN 978-0-08-087774-7.</ref> S.A. Raevski 1837-ci ildə öz məktubunda yazırdı: "Tatarca öyrənməyə başladım, dil, hansı ki, burada ümumiyyətlə bütün Asiyada, Avropada fransızcanın olduğu qədər lazımdır."<ref>М. Ю. Лермонтов. Собрание сочинений / Под общей редакцией И. Л. Андроникова, Д. Д. Благого, Ю.Г. Оксмана. — М.: Государственное издательство художественной литературы, 1958. — Т. 4. — С. 450–451. — 596 с.</ref> Bundan başqa bəzən qonşu xalqlarda azərbaycan dili doğma dili ünsiyyətdən sıxışdırıb çıxarırdı. [[Brokhauz və Efronun ensiklopedik lüğəti]]nə görə "sonuncuyla yaxın qonşuluq və daimi münasibətə görə [[tabasaranlılar]] onların Azərbaycan dialektini mənimsədilər və tədricən öz doğma dillərini unutdular."<ref>Кавказские языки // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.</ref> "Böyük Pyotrun erməni xalqı ilə əlaqələri" kitabında erməni sənədlərini şərh edərkən Q.A. Ezov qeyd edir ki, "böyük hissəsi erməni danışıq dilində yazılanlar tatar (azərbaycanlı) sözləri ilə aşıb-daşırdı".<ref>Эзов Г. А. Сношения Петра Великого с армянским народом. — Типография Императорской Академии Наук, 1898.</ref> F.T. Markov qeyd edir ki, [[assuriyalılar]] öz aralarında [[Süryani dili|aysorsca]] danışır, "ancaq digər millətlərlə əlaqələrində tatarcanı (azərbaycanca) istifadə edirdilər", hansı ki [[İrəvan qəzası]]nda hamı tərəfindən qəbul edilirdi.<ref>Волкова Н. Г. Материалы экономических обследований Кавказа 1880-х годов как этнографический источник // Кавказский этнографический сборник. — М.: Наука, 1984. — Т. 8. — С. 222.</ref> Azərbaycan dili Qafqazda linqva franka olduğundan və gürcü sarayında yaxşı başa düşüldüyündən erməni aşığı [[Sayat Nova]] bu dildə mahnılarını cəmiyyətdə, Tiflis və Telavinin içində və çölündə ifa edirdi.<ref name="sayat">Charles Dowsett. Sayatʻ-Nova: an 18th-century troubadour : a biographical and literary study. Peeters Publishers, 1997. ISBN 90-6831-795-4, 9789068317954. P.422 {{oq|en|In any case, early 1758 seems to have been a time of feverish activity on the part of Sayat-Nova in the Azeri field. Although one cannot be sure, since Azeri was the lingua franca of the Caucasus and well understood at the Georgian court, it is possible that Sayat-Nova performed his songs in this language in public, in and outside Tiflis and T'elavi}}</ref> Bundan başqa [[darginlər]], xristian-tatlar, yəhudi-tatlar və [[tuşlar|tuşetilər]]də də tarixən azərbaycan dili istifadə edilmişdir.<ref>Pieter Muysken. Studies in language companion series. From linguistic areas to areal linguistics. — John Benjamins Publishing Company, 2008. — Т. 90. — С. 74. — ISBN 90-272-3100-1, ISBN 978-90-272-3100-0.</ref><ref>Волкова Н. Г. Этнокультурный контакты народов Горного Кавказа в общественном быту (XIX — начало XX в.) // Кавказский этнографический сборник. — Изд-во Академии наук СССР, 1989. — Т. 9. — С. 169.</ref><ref>Балаев А. Г. Таты Азербайджана: особенности этнического развития и современного положения // Этнос и его подразделения. Ч. 1: Этнические и этнографические группы. — М., 1992. — С. 41.</ref><ref>Миллер Б. В. Таты, их расселение и говоры (материалы и вопросы). — Баку: Издание общества обследования и изучения Азербайджана, 1929.</ref> Ümumiyyətlə, [[azərbaycan mənşəli sözlər]] [[rus dili|rus]], [[gürcü dili|gürcü]], [[erməni dili|erməni]], [[Nax-Dağıstan dilləri|Nax-Dağıstan]] ([[ləzgi dili|ləzgi]], [[avar dili|avar]], [[lak dili|lak]], [[arçin dili|arçin]] və s.) və [[İran dilləri|İran]] ([[fars dili|fars]], [[tat dili|tat]], [[talış dili|talış]], [[kürd dili|kürd]], [[gilək dili|gilək]], [[osetin dili|osetin]]) dillərində yer alıb.<ref>''Əsgərova Q. İ.'' Dünya dillərində Azərbaycan mənşəli sözlər // Filologiya məsələləri. — Bakı, 2015. — No 4.</ref><ref>''Асланов Г. Н.'' Функционирование азербайджанских элементов в русском языке // Научные труды Азербайджанского педагогического института русского языка и литературы. — 1979. — № 1. — С. 19–27.</ref><ref>''Асланов А. М.'' Азербайджанский язык в орбите языкового взаимодействия: социально-лингвистическое исследование. — Б.: Элм, 1989. — 198 с.</ref><ref>''Джидалаев Н. С.'' Тюркизмы в дагестанских языках: опыт историко-этимологического анализа. — М.: Наука, 1990. — 251 с. — ISBN 5-02-011019-1.</ref><ref>''Исаев М. Г.'' Азербайджанские заимствования в Тлянандском говоре аварского языка // Материалы пятой региональной научной сессии по историко-сравнительному изучению иберийско-кавказских языков. — Орджоникидзе, 1977.</ref><ref>''Хатунцева Е. Б.'', Ахмедова Г. Н. Азербайджанские частицы в русской разговорной речи // Научные труды Азербайджанского педагогического института русского языка и литературы. — 1979. — № 3. — С. 11–17.</ref><ref>''Зәринәзадә Һ. Һ.'' Фарс дилиндә Азәрбајҹан сөзләри — Bakı, 1962.</ref>

 

 

=== Əlifba ===