Rus Amerikası: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə
Sətir 28:
==Tarixi==
 
[[Alyaska]] ərazisinin kəşf olunması,xəbəri daha çox Rusiyada kürk ticarəti ilə məşğul olan tacirləri sevindirdi. Onlar Sibirdən başlayaraq Aleut adalarına gədər olan yeri 2 ay müddətində getmişdirlər. Tez-tez səfər etmək əlverişli deyildi. Yolun uzaq olması və hər dəfə səfər xərçlərinin çoxluğu Rusiyalı tacirlərin burada yeni yaşayış məsgənləri salması ilə nəticələnmişdi. [[Alyaska]]da ilk özgə yaşayış məsgənini Ruslar tərəfindən [[1790]]-cı ildə salınmışdır.[[Şəkil:Baranov Alexandr.jpg|thumb|200px|left|[[Aleksandr Baranov]] Rus Amerikasının rəhbəri. [[Rusiya-Amerika şirkəti]] prezidenti olmasada [[Alyaska]]<nowiki/>nın idarə etmişdir. [[1799]]-[[1818]] illərdə.]]Bunlar elədə böyük olmayan balıqçı kəndləri idi. Kürk ticarəti ruslara xeyli gəlir gətirməyə başlayırdı. Onlar, əsasən Berinq körfəzi ərazisində, suiti, dəniz samur kimi heyvaları ovlayır, və dərilərini baha qiymətə satırdılar. Bu işin gəlirli bir sahə olduğunu görən rusların sayı Alyaskada durmadan artmaqda davam edirdi. Ov zamanı, əsasən yerli əhalidən Eskimo və Aleut tayfalarından istifadə olunurdu. Ruslar Alyaskaya gələnən az bir müddət sonra yerli əhalinin demək olar ki, hamısının özərindən aslı vəziyyətə salmışdırlar. Rus Amerikasında birinci rus qəsəbələri [[Qriqori Şelixov|Qriqori İvanoviç Şelixov]] irkutsk taciri tərəfindən salınmışdır. Kütləvi şəkildə ovlanma nəticəsində dəniz heyvanlarının sayı azalmışdır.Bununla ruslar yerli əhalini daha cox inçitməyə başlamış, onları ovlamaq üçün daha əlverişsiz yerlərə göndərmişlər. Xususəndə Şelikov və Galikov şirkətinin yerli xalqa qarşı olan münasibəti nəticəsində Aleutlar, üsyan etmiş və qalib qəlmişdirlər. Ancaq texniki baxımdan daha üstün olan ruslar sonda Aleutlar üzərində qələbə qazanmışlar. [[Aleutlar|Aleut]] xalqı [[ruslar]]<nowiki/>la yaratdığıları münasibərlər, kütləvi qrip epidemiyası, qətliyamlar səbəbindən xalqın 80% məhv olmuşdur. Alyaskanın strateji cəhətədən cox sərfəli ir yerdə yerləşməsi,bu ərazilərə tacirlərin axınına səbəb olurdu. Ətraf yerlərdən gətirilən mallar, bəzən rusların ərazilərdində dayanır və ya bir neçə gecə qalırdılar. [[1784]]-cü ildən etibarən Alyaskanın daha yaxşı idarə olunması üçün burada [[Rusiya-Amerika şirkəti]] yaradılmışdır. Şirkətinin sahibi olan [[Qriqori Şelixov]] Kodiak adasında yüzə yaxın yerlini qətlə yetirilməsi haqqında əmr vermiş və bu şəkildə ada da hakimiyyətini qura bilmişdir. [[1790]]-cı ildə [[Moskva]]<nowiki/>ya qayıdan [[Qriqori Şelixov]] Alyaskanın idarəsin [[Aleksandr Baranov|Aleksandr Baranova]] tapşırır. Daha sonra əraziyə, təxminən iki il ərzində minə yaxın rus gəlmişdir. Onlardan çoxu yerli qızlarla evlənmişdir.[[1795]]-[[1802]]-ci illər, ruslarla yerli aleutlar arasında müharibə baş vermişdir. Müharibə zamanı texniki üstünlüyə sahib [[Alexandr Baranov]] qalib gəlmiş və onlarla Aleut kəndi dağıtmışdır.Bundan sonra [[Aleksandr Baranov]] tərəfindən [[1799]]-cu ildə Novo-Arxangelsk şəhərinin əsası qoyulmuş və bu Amerika Rusiyasının paytaxtı olmuşdur.Şəhər indi ki, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Alyaska|Alyaska ştatı]]<nowiki/>nda yerləşən [[Sitka|Sitka şəhəri]]<nowiki/>dir.[[Rusiya-Amerika şirkəti]]nin fəaliyyəti nəticəsində [[Kaliforniya]]yla, [[Havay adaları]]yla və [[Çin]]lə [[Şimali Amerika]]da [[Ruslar|rus]] qəsəbələrinin ticarət əlaqələri əhəmiyyətli dərəcədə genişlənmiş, yeni qəsəbələr yaradılmışdılar. Bu zamanlar Rus Amerikasında gəmi inşaatı, misəridən zavodlar inşa olunmuş və kömür çıxartmağa başlanmışdır, [[Alyaska]]<nowiki/>da orta məktəb açılmışdır. Rusiya hökuməti vasitəsi ilə [[1804]]-[[1840]]-də şirkət Sakit okean sahillərinə 25 gəmilik ekspedisiya təşkil etmişdir.
 
==1800-1867 illər==