Vikipediya

Dərbənd: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
k tənzimləmə
Sətir 60:
}}
[[Fayl:Derbent_wall.jpg|right|thumb|180px|Dərbənd qalasından açılan mənzərə]]
'''Dərbənd''' ({{dil-ru|Дербент}}, {{Dil-az|Dərbənd / Дәрбәнд}}, {{dil-lez|Кьвевар}}, yəni "iki (''кьве'') divar (''вар'')", ''Дербенд və Цал, [[Ağul dili|ağul]]. Цал və Дербенд)'' — [[Dağıstan|Dağıstan Respublikası]]<nowiki/>nda şəhər.
 
[[Xəzər dənizi]] ilə [[Qafqaz]] sıra dağları arasında yerləşir. [[Rusiya]]nın şəhər statusunu daşıyan ən cənub yaşayış məntəqəsidir. Dərbənd şəhəri eyni adlı rayonun inzibati mərkəzidir, [[Mahaçqala]] şəhərindən cənub – şərq istiqamətində 121 &nbsp;km uzaqlıqda yerləşir.<ref>[http://www.towns.ru/towns/derbent.html Малые Города России : Дербент]</ref>
 
Şəhər tarixdə '''Bab əl-Əbvab''' ("qapılar qapısı") və '''Dəmirqapı''' <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=3IeRG2DYYag ПостНаука: Булгарские заимствования в славянских языках — Анна Дыбо]</ref> adlarıyla da tanınırdı.
Sətir 68:
== Etimologiya və digər tarixi adları ==
 
Dərbənd tarixi [[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycan]]<nowiki/>ın qədim şəhərlərindən biridir, hazırda Dağıstan Respublikasının tərkibində yerləşir. Bu şəhər üçün "Dərbənd" adı ilk dəfə 7-ci əsrə aid mənbələrdə qeyd olunmuşdur.
 
Dərbənd ([[Fars dili|farsca]] '''دربند''') sözü [[Tat dili|tat]] və [[Fars dili|fars]] dillərində mövcud olan "''dər''" (qapı; ağac) və "''bənd''" (divar; bağlı, bağlanan, qapanan) köklərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir ki, bu da ''"möhkəm, qorunmuş bir məntəqə"'' deməkdir. Bu ad yalnızca Dərbənd şəhərinə xas deyil - belə ki, [[:en:Darband|Əfqanıstan]], [[:en:Darband|Pakistan]], [[:ru:Нурабадский район (Таджикистан)|Tacikistan]], [[:ru:Дербент (значения)|Özbəkistan]], [[:en:Darband|İran (Cənubi Azərbaycan]]<nowiki/>da da həmçinin), [[:tr:Derbent|Türkiyə]], [[:tr:Derbent, Yunanistan|Yunanıstan (Osmanlı dövründən qalma)]], [[:en:Derventa|Bosniya və Herseqovina (Osmanlı dövründən qalma)]] və [[Dərbənd (kənd)|Ermənistanda (Qərbi Azərbaycanın tarixi Şörəyel mahalında)]] [[Dərbənd (dəqiqləşdirmə)|"Dərbənd"]] adını daşıyan bir çox kənd, şəhər və s. yaşayış məntəqələri var.
 
Dərbənd ərazisinin bəlkə də ən qədim adı '''[[Çola]]'''<nowiki/>dır. Sözün kökü [[Qafqaz dilləri|Qafqaz]], [[Nax-Dağıstan dilləri]]<nowiki/>ndən gəlir və mənası '''"divar"'''dır (məsələn [[Ləzgi dili|ləzgi]] və [[Tabasaran dili|tabasaran]] dillərində "Çola" sözünün [[:ru:Когнаты (лингвистика)|koqnat]]<nowiki/>ı olan "''цал''" sözü "divar" deməkdir). Bu ad cürbəcür tarixi qaynaqlarda '''''Çola''''' və, böyük bir ehtimalla erməni dilindəki təlləfüzdən təsirlənərək, '''''Çora''''' və '''''Çor''''' olaraq qeyd edilmişdir.<ref name="azerall.info">{{Cite web |title=Тофик Мамедов - Кавказская Албания |url=http://karabakh-doc.azerall.info/ru/azerpeople/ap042-12.php |access-date=2013-04-14 |archive-date=2014-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140104120909/http://karabakh-doc.azerall.info/ru/azerpeople/ap042-12.php |url-status=dead }}</ref> Bu ad günümüzdə əsasən şəhərin müasir Qafqaz xalqlarındakı adlarında yaşayır, o cümlədən [[Tabasaran dili|tabasaranca]] ('''''Цали''' / '''Цалли''''' və ya '''''Цур''''', həmçinin ''Дербент'' və ''Шагьур'' (''yəni "şəhər"'')), [[Dargilər|dargicə]] ('''''Чулли''''' (''qaytaq ləhcəsində'') və ya '''''Чяли''''' (''akuşa ləhcəsində'')) və [[Lak dili|lakca]] ('''''Чурул''' /'' '''Чуруль''', həmçinin Дарбант).
 
[[Pəhləvi dili|Orta fars / pəhləvi dili]]<nowiki/>ndə (yəni erkən [[Sasanilər İmperiyası|Sasani]] dövründə) şəhər '''''Veroy-Pahr''''' (''Wērōy-pahr /'' "gürcü mühafizəçisi"), [[süryani dili|süryanicə]] ''ܘܪܦܐܗܪܓ (Wirōpahrg)'' (eyni mənada)'','' [[Erməni dili|qədim ermənicə]] Իւրոյ Պարհակ (''Iwroy Parhak)'' (eyni mənada), və [[Qədim yunan dili|qədim yunanca]] '''''İbires / İvires''''' ('''Ιβηρες''' "[[İberiya]]<nowiki/>lılar / [[Gürcülər]]") ([[Yunan dili|müasir yunanca]] sadəcə ''Ntermpent'' (Ντερμπέντ)) olaraq tanınırdı.
 
7-ci əsrdən başlayaraq, şəhərin adı "Dərbənd" olaraq təyin olunduqdan sonra bir çox xalqlar şəhər üçün öz doğma dillərində və həmçinin tarixi qaynaqlarında Dərbənd adından törəmiş adlar istifadə etməyə başladılar.
Sətir 80:
[[Rəşidi xilafəti|Qədim ərəblər]] Dərbəndi '''''Bab''''' ('''باب''') / '''''əl-Bab''''' ('''أل باب''' "qapı"), '''''Bab əl-Əbvab''''' ('''باب الأبواب''' "qapılar qapısı"), '''''Bab əl-Hədid''''' ('''باب الحديد''' "dəmir qapı") ([[Ərəb dili|müasir ərəbcə]] ''Derbend'' (دربند) və ya ''Dirbinət'' (ديربينت)), [[Monqol İmperiyası|monqollar]] '''''Kahulqa''''' / '''''Kahalqa''''' ('''''Хаалга''''', "qapı, darvaza"), [[İberiya|qədim gürcülər]] Dərbənd adına istinadən '''''Darubandi''''' (დარუბანდი) və ya '''''Dzğvis-kari''''' (ზღვის-კარი "dəniz qapısı/qapıları") (bəzi gürcü qaynaqlarına əsasən həmçinin '''Kaspi''' (კასპი) və '''Aleksandria''' (ალექსანდრია) olaraq da), [[Ermənistan Krallığı (antik)|erməni]] qaynaqları Dərbənd adına istinadən '''''Darband''''' (Դարբանդ), həmçinin '''''Çora pahak''''' (Ճորա պահակ "[[Çola|Çola / Çor]] mühafizəçisi") '''''Ağvanits durr''''' (Աղվանից դուռ "[[Qafqaz Albaniyası|Alban]] qapıları"), [[Kiyev Rus dövləti|ruslar]] vaxtilə Dərbənd adına istinadən '''''Derben'''''' ('''''Дербень''''') və ya '''''Jeleznıye vrata''''' ('''''Железные врата''''' "dəmir qapılar"), [[Qədim Yunanıstan|qədim yunan]] və [[Qədim Roma|roma]] qaynaqları '''pillae Caspiae''' ("[[Xəzər dənizi|Kaspi / Xəzər [dəniz nəzərdə tutulur]]] qapıları"), '''pillae Albaniae''' ("[[Qafqaz Albaniyası|Alban]] qapıları") olaraq adlandırmışlar.
 
[[Göytürk xaqanlığı|Qədim türklər]]<nowiki/>in istifadə etdiyi '''''Temir Kapuq''''' (yəni "dəmir qapı") adı isə günümüzdə [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]] sıx-sıx istifadə edilən və görülən '''Dəmirqapı''' və '''Dəmirqapı Dərbənd''' [[epitet]] və adlarında, və həmçinin şəhərin [[Qumuq dili|qumuqca]] ('''''Темир-къапу''''') və [[Kabarda-çərkəz dili|kabardincə / çərkəzcə]] ('''Темыркъалэ''', yəni "dəmir qala" variantında) adlarında da yaşayır. Dərbəndin yerli [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] əhalisi tərəfindən həm də sadəcə '''Şəhər''' ('''''Шәһәр''''') olaraq da adlanır.
 
== Coğrafiya ==
Sətir 172:
Antik müəlliflərin əsərlərində ''Dərbənd'' adlı şəhərə, yaşayış məntəqəsinə təsadüf edilməyir. Lakin eramızın [[68]]-ci ilindən, [[Roma İmperiyası|romalılar]]ın şərqə olan hücumları dövründən etibarən, "'''pillae Caspiae'''" - "''Kaspi darvazası''" adlı yer məlumdur. Birinci əsrin müəlliflərindən olan İosif Flavi də bu yeri Kaspi darvazası adlandırır. Ümumiyyətlə, I-III əsrlərdə yunan və latın dilli müəlliflər Kaspi keçidindən danışarkən onu "qapı", "darvaza", "şəhər qalası", "keçid" və "çıxış" sözləri ilə də əvəz etmişlər.
 
Mənbələrdən aydın olur ki, Kaspi keçidi eramızın birinci əsrindən strateji əhəmiyyətli keçidlərdən biri olmuşdur. Bu keçid [[Şimali Qafqaz]]<nowiki/>la [[Cənubi Qafqaz]]ı [[Yaxın Şərq|Yaxın]] və [[Orta Şərq]]<nowiki/>lə birləşdirən mühüm vasitə idi. Bu ərazinin məhsuldar əkin sahələrinə, meyvə bağlarına, xüsusilə üzümlüklərə, gözəl və əlverişli iqlim şəraitinə malik olması şəhərin gələcək inkişafına bilavasitə şərait yaradırdı. İlk mənbələrin verdiyi məlumata görə, hələ [[E.ə. I əsr|eramızdan əvvəl I əsr]]<nowiki/>də indiki Dərbənd ərazisində mövcud olmuş üzümlüklər və meyvə bağları dənizə qədər olan ərazini örtmüşdü. Belə bir təbii şərait isə orada yaşayış məskəninin yaradılması üçün əla imkan yaratmışdır. Bunu Dərbənd rayonunda aparılmış arxeoloji qazıntılar bir daha sübut edir. Burada [[E.ə. VIII əsr|eramızdan əvvəl VII]]-[[E.ə. VI əsr|VI əsr]]<nowiki/>lərə aid yaşayış məskənləri aşkar edilmişdir.
 
Dərbəndin adı [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkləri]]<nowiki/>nin, eləcə də bütün türk dünyasının nəhəng ədəbi abidəsi olan [[Kitabi-Dədə Qorqud|Kitabi-Dədə Qorqud dastanı]]<nowiki/>nda da çəkilir. Alman səyyahı [[Adam Oleari]] (XVII əsr) və türk səyyahı [[Övliya Çələbi]], Dədə Qorqudun məzarının Dərbənddə olduğunu qeyd edirlər. Bu haqda [[Dərbəndnamə]]<nowiki/>də də məlumat verilir.
 
[[Sasanilər sülaləsi|Sasani şahları]] öz imperiyalarını köçəri [[hunlar]]<nowiki/>dan, sonrakı dövrlərdə isə [[xəzərlər]]<nowiki/>dən qorumaq üçün Dərbənd şəhərinə və onun strateji əhəmiyyətinə xüsusi diqqət verirdilər. Odur ki, Dərbənd keçidinin möhkəmləndirilməsi ən vacib və təxirəsalınmaz iş hesab edilirdi. Sasanilər hələ [[II Yezdəgird]]<nowiki/>in hakimiyyəti dövründə [[Beşbarmaq dağı]]<nowiki/>nın zirvəsində müdafiə əhəmiyyətli ilk istehkamın ([[Beşbarmaq səddi]]) inşasını həyata keçirmişdilər. Bundan sonra [[Gilgilçay səddi]] və nəhayət sonda ən mühüm müdafiə xarakterli Dərbənd istehkamının ([[Dərbənd qalası]]) inşasına başlanmışdır. Dərbənd səddi vasitəsiylə yalnız Dərbənd keçidinin mühafizəsi deyil, eyni zamanda şimal-şərqdə olan dağ yollarının da qorunması təmin edilirdi. Həm də Dərbənd qalasının yaradılması bu ərazidə sərhəd keşikçilərinin sayının bir neçə dəfə azaldılmasına imkan verirdi. İlk dəfə [[I Firuz]]<nowiki/>un oğlu [[I Qubad]] ([[488]]-[[531]]) çiy kərpiclə səddin bünövrəsini qoymuş, onun oğlu [[I Xosrov|I Xosrov Ənuşirəvan]] ([[531]]-[[578]]) isə həmin səddi yenidən daşla tikdirmişdir. Əldə olan məlumatlara görə səddin yenidən daşla tikilməsi 30 il ([[537]]-[[568]]) çəkmişdir. Bu müddət ərzində səddin inşasında iştirak edən minlərlə qul və kəndli Sasani hakimləri tərəfindən ağır bir şəraitdə istismar edilmişdir. Bununla əlaqədar olaraq səddin tikilməsi bəhanəsiylə Sasani hakimləri vergilərin miqdarını gündən-günə artırır və yerli əhalini var-yoxdan çıxarırdılar.
 
Abdulla Fazili qeyd edir ki, Dərbənd şəhərinin tarixində V əsri əlamətdar dövr adlandırmaq olar. Həmin dövr Dərbənddə iqtisadi və siyasi cəhətdən [[Qafqaz]]ın şərqində olan mühüm şəhərlərdən biri olmaqla bərabər, eyni zamanda Sasani canişinlərinin ([[mərzban]]) də paytaxtı olmuşdur. Mənbələrə görə [[I Xosrov]]<nowiki/>un dövründə Dərbənd şəhərinə saxsı tünglər vasitəsiylə dağ bulaqlarından su gətirilmişdir. [[Dərbəndnamə|"Dərbəndnamə"]] əsərində olan məlumatlardan görünür ki, VI əsrin ortalarında [[İran]]ın daxili vilayətlərindən Dərbənd ərazisinə üç min ailə köçürülmüşdür. Sasani hakimiyyəti devrildikdən sonra da Dərbənd şəhəri öz iqtisadi-siyasi əhəmiyyətini uzun müddət saxlaya bilmişdir.
 
Şəhərin strateji mövqeyindən istifadə edən [[Ərəb xilafəti|ərəb xəlifələri]] onun abadlaşdırılmasına səy göstərirdilər; təsadüfi deyil ki, [[Azərbaycan]]ın ən qədim məscidlərindən biri [[Dərbənd Cümə məscidi]]<nowiki/>dir. Məsələn, xəlifə Süleymanın dövründə ([[715]]-[[717]]) [[Məsləmə ibn Əbdülmalik]] adlı sərkərdənin başçılığı ilə Dərbəndi [[xəzərlər]]<nowiki/>dən geri almaq məqsədi ilə qoşun göndərilmişdir (bax [[Xəzər-ərəb müharibələri]]). Məsləmə xəzərləri Dərbənddən çıxardığı zaman qala və bürclər ziyan görmüşdü. O, qala divarlarını bərpa edərək burada ərəb hakimiyyətini gücləndirmişdir. Ərəblərin dövründə Xəzər dənizi vasitəsiylə şimaldan gətirilən ticarət malları Dərbənd vasitəsiylə [[Cənubi Qafqaz]]<nowiki/>a və [[Yaxın Şərq]] ölkələrinə daşınırdı. Ərəb mənbələrində göstərildiyinə görə, [[Ərdəbil]]<nowiki/>dən bir neçə dəfə böyük olan bu şəhərdən [[Azərbaycan]] və [[İran]]<nowiki/>a kətan paltarlar aparılırdı. Bundan başqa Dərbənddə zəfəran da yetişdirilirdi.
 
[[Fayl:Дербентский маяк.jpg|thumb|Dərbənd mayakı (1853-cü ildə tikilmişdir)]]
[[II minillik|II minilliy]]<nowiki/>in ikinci yarısında Dərbənd şəhəri [[Azərbaycan xanlıqları|Şimali Azərbaycan xanlıqları]]<nowiki/>ndan [[Dərbənd xanlığı]]<nowiki/>nın mərkəzi olmuşdur, və 1796-cı ildə [[Rusiya İmperiyası]] tərəfindən işğal olunmuşdur. Rusiyada tətbiq edilən yeni inzibati-ərazi bölgüsünə əsasən Dərbənd ərazisi 1829-cu ildən əyalətə çevrilmiş; daha sonra 1840-cı ildə [[Dərbənd qəzası]] yaradıldı və Dərbənd şəhəri qəza mərkəzi oldu. 1846-cı ildə isə yenidən [[Dərbənd quberniyası]] yaradıldı. 1860-cı ildə Dərbənd quberniyası ləğv olundu, onun tərkibindəki [[Quba qəzası]] [[Bakı quberniyası]]<nowiki/>na verildi, qalan ərazidə [[Dağıstan vilayəti|Dağıstan dairəsi]] yaradıldı.
 
1920-ci il martın 25-də [[Qızıl Ordu|11-ci Qızıl Ordu]]<nowiki/> Dərbəndi işğal edərək burada [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet hakimiyyəti]] elan olundu. Dərbənd şəhəri [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]<nowiki/>nin [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası|Rusiya SFSR]]<nowiki/>inə daxil olan və 1921-ci ildə yaradılmış [[Dağıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası]]<nowiki/>nın tərkibinə daxil edildi. Bununla, Azərbaycanın tarixi şəhəri olan Dərbənd tam şəkildə Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasının tərkibinə qatıldı.
 
25 iyun 1952-ci ildən 24 aprel 1953-cü ilədək [[Dağıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası|Dağıstan MSSR]] inzibati cəhətdən 4 dairəyə bölünmüşdü, və bunlardan biri də [[Dərbənd dairəsi]] idi, hansı ki öz ərazisində 10 rayonu ([[Ağul rayonu|Ağul]], [[Axtı rayonu|Axtı]], [[Dərbənd rayonu|Dərbənd]], [[Doqquzpara rayonu|Doqquzpara]], [[Süleyman-Stalski rayonu|Qasımkənd (indiki Süleyman-Stal)]], [[Qürah rayonu|Qürah]], [[Məhərrəmkənd rayonu|Məhərrəmkənd]], [[Rutul rayonu|Rutul]], [[Tabasaran rayonu|Tabasaran]], və [[Xiv rayonu|Xiv rayon]]<nowiki/>larını) və Dərbənd şəhərini birləşdirirdi; dairənin inzibati mərkəzi də Dərbənd şəhəri idi.
 
1991-ci ildə Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı dağıldıqdan sonra isə Dərbənd yenə də [[Rusiya]]<nowiki/>nın tərkibində qaldı.
 
2013-cü il fevralın 2-də Dərbəndin mərkəzində azərbaycanlılara məxsus «Şəhristan» otel-istirahət kompleksində partlayış baş verib. Avtomobilə quraşdırılmış bomba düz otelin girəcəyində partladılıb. Otelə ciddi ziyan dəyib. Oradakılar evakuasiya edilib.<ref>{{Cite web |title=Dərbənddə azərbaycanlıların ən böyük otelini partlatdılar |url=http://news.lent.az/news/115304 |access-date=2013-02-02 |archive-date=2014-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140427083249/http://news.lent.az/news/115304 |url-status=dead }}</ref>
Sətir 235:
[[1]] [[yanvar]] [[2014]] tarixinə olan məlumata əsasən şəhərdə yaşayan əhalinin sayı 120.470 nəfərdir.<ref name="Численность постоянного населения субъектов Республика Дагестанa по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года.">Федеральная служба государственной статистики Российской Федерации: [http://dagstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/dagstat/resources/2b0901004382ea27a3cef3dd898fc419/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BD%D0%B0+1+%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F+2014+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%BF%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC.xls Численность постоянного населения субъектов Республика Дагестанa по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140407085238/http://dagstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/dagstat/resources/2b0901004382ea27a3cef3dd898fc419/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BD%D0%B0+1+%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F+2014+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%BF%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC.xls |date=2014-04-07 }}: 5. Республика Дагестан: Городской округ город Дербент: г. Дербент</ref> Şəhər əhalisinin etnik tərkibi olduqca rəngarəngdir, burada 36 müxtəlif etnik qrupun nümayəndəsi məskunlaşmışdır.
 
Dərbənddə Dağıstan Respublikası və hökumətinin təsisçisi olduğu “Dərbənd” ictimai-siyasi qəzeti [[Azərbaycan dili]]<nowiki/>nin kiril əlifbası ilə çap olunur.<ref>[http://www.musavat.com/new/%C3%96lk%C9%99/55703-D%C6%8FRB%C6%8FNDD%C6%8F_OL%C4%B0QARXLARIMIZIN_V%C6%8F_%C5%9EEYX%C4%B0N_%C3%96Z_B%C4%B0ZNES%C4%B0_VAR Musavat.com]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
 
{| class="wikitable"
Sətir 422:
== Dərbənddə doğulan məşhur azərbaycanlılar ==
 
* [[Şirvanşah I İbrahim]] - [[Şirvanşahlar]]ın [[Dərbəndilər|Dərbəndi sülaləs]]<nowiki/>[[Dərbəndilər|i]]<nowiki/>nin banisi
* [[Tuti Bikə]] - [[Quba xanlığı|Quba xanı]] [[Fətəli xanın]] arvadı
* [[Mirzə Kazım bəy]] - şərqşünas; [[Rəşt|Rəş]]<nowiki/>[[Rəşt|t]]<nowiki/>də doğulsa da, ömrünün ilk çağlarından Dərbənddə yaşamışdır
* [[Sona Tağıyeva]] - [[Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyev]]in həyat yoldaşı, mesenat
* [[Hacı Xanməmmədov]] - bəstəkar
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Dərbənd"