Sionizm: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k #Dini Siyonizm, orfoqrafiya. 6 |
k #Məqalədə məzmun "hərəkət" sözü "hərəkat" sözü ilə əvəzləndi. "Mış-miş" şəkilçiləri orfoqrafiya qaydalarına uyunlaşdırıldı. |
||
Sətir 3:
{{mənbə azlığı}}
[[Fayl:Theodore Herzl.jpg|250px|thumb|right|[[Teodor Hertsl]]]]
'''Sionizm''' ([[İvrit dili|İvrit]]: צִיּוֹנוּת, [[romanize]]: Tsiyyonut), tarixi İsrail əraziləri olaraq təyin edilən ərazilərdə {{efn|Bu ərazilərə [[Kənan]], [[Müqəddəs Torpaqlar]] və ya [[Vəd edilmiş Torpaqlar]] da deyilir. <ref>[https://www.bbc.com/news/magazine-36160928 What's the difference between anti-Semitism and anti-Zionism?] [https://web.archive.org/web/20190801034950/https://www.bbc.com/news/magazine-36160928 Mənbəyindən] arxivləndi. BBC</ref>}} bir Yəhudi dövlətinin əsirlər sonra yenidən qurulmasını dəstəkləyən, müdafiə edən <ref>[[Bernard Lewis]], [https://books.google.com/books?id=ZTsiAwAAQBAJ&pg=PA20 ''Semites and Anti-Semites: An Inquiry into Conflict and Prejudice,''] [[W. W. Norton & Company]], 1999 {{isbn|978-0-393-24556-1}} p.20</ref> <ref>[[Ian S. Lustick]], [https://www.jstor.org/stable/41805179 'Zionist Ideology and Its Discontents: A Research Note,'] [[Israel Studies Review|Israel Studies Forum]] Vol. 19, No. 1 (Fall 2003), pp.98-103, p.98.'Zionism was and is a serious ideology and deserves to be treated as such.'</ref> <ref>Gadi Taub, [https://books.google.com/books?id=EihzAwAAQBAJ&pg=PA869 'Zionism,'] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200811112550/https://books.google.com/books?id=EihzAwAAQBAJ&pg=PA869|tarih=11 Ağustos 2020}} in Gregory Claeys,''Encyclopedia of Modern Political Thought,'' [[SAGE Publishing|Sage CQ Press]], 2013 {{isbn|978-1-452-23415-1}} pp.869-872 p.869.:'Zionism is an ideology that seeks to apply the universal principle of self-determination to the Jewish people.'</ref> və Yəhudi milliyətçiliyini əsas götürən ideoloji fikir hərakatıdır. Sionizm ilk dəfə 1890-cı ildə Nathan Birnbaum tərəfindən təqdim
[[1948]]-ci ildə İsrail Dövləti yaranandan bəri Sionizm, İsrail Dövlətini inkişaf etdirmək və İsraildə yaşayan yəhudi millətini İsrail Müdafiə Qüvvələrinə dəstəkləmək yolu ilə qorumağı da məqsədləri arasında
Sionist fəlsəfədə bəzi fikir ayrılıqları Sionist hərəkatında zamanla bəzi bölünmələrə səbəb olmuşdur. Aşağıda bu bölünmələri ortaya çıxara biləcək bəzi mühüm Sionist hərəkatlar var.<ref name="Nuray" />
Sətir 15:
== Siyasi Siyonizm ==
[[Siyasi Sionizm]] siyasətin Sionist hədəflərə çatmaq əhəmiyyətinə vurğu
== Dini Siyonizm ==
Dini sionizmin kökləri "Sion peyğəmbərlikləri" ilə izlənilə bilər. (Hibbat __Siyon_un müjdə verən Mevasrei Siyon) Yehudah Alkalai, Zvi Kalischer, Shmuel Mohilever və Naftali Zvi Yehudah Berlin kimi xaxamların da təsirli olduqları bir
[[1902]]-ci ildə təşkil edilən Beşinci Sionist Konqresdə alınan, mədəni fəaliyyətlərin də Sionist Hərəkatının bir parçası olaraq qəbul edilməsi qərarına əsasən, Reines və Ze'ev Yavetz adlı xaxamlar Mizrachi tədbirini qurmuşlar. (Mizrachi ibrani dilində mənəvi mərkəz təbirinin bir qısaltmasıdır.) Mizrachi ilk dünya konqresini [[1904]]-ci ildə yığmışdır və prinsip olaraq Tanrının əmrlərinə itaəti və Siyon-a dönüşü müşahidə vəzifəsini mənimsəyən bir
Dini sionizm, milli və dini təhsil sisteminin qurulması üçün öz resurslarından və səylərindən çoxunu ayırdı. Hapoel Hamizrahi, "Torah va'Avodah" (Tövrat və İşçi) şüarıyla Fələstində Ortodoks bir çöl məskunlaşma yeri qurmaq üzərinə sıxlaşmaq üçün
== Sosialist Sionizm ==
Sətir 28:
Sosialist Sionizm (ya da İşçi Sionizmi), Yəhudilərin milli və ictimai qurtuluşunu Sionizm və Sosializmin birləşdirilməsindən keçdiyinə inanır. Qurucusu, bu fikri 1899-ci ildəki 3. Sionist Konqresindən qısa bir müddət əvvəl rəsmi olaraq eşitdirən NACHMAN Syrkin'dir.
Bu
Sosialist Sionizmin konseptual və fəlsəfi təməlləri ilə əlaqədar anlaşmazlıqları, Fələstində hədəfə çatmaq üçün tətbiq olunması nəzərdə tutulan fərqli metodlar və fərqli ölkələrdəki Sosialist təşkilatlar və partiyalar ilə əlaqələr, bir çox müxtəlif Sionist Sosialist partiyanın yaradılmasına gətirib
Sosialist sionizm ideyası bir çox gənclik hərəkatının yüksəlməsinə öncülük
== Milli Sionizm ==
Milli sionizm, yəhudilərin [[Fələstin]]də və ya başqa bir yerdə öz hökumətində toplanmaları lazım olduğunu müdafiə edir. Uqanda proqramı ilə bağlı müzakirələrdən sonra millətçi fikir birləşdi. 1905-ci ildə, Sionist Konqresi Uqanda planını rədd etdikdən sonra, Milli Yəhudi Təşkilatı, yazıçı [[İsrail]] Zangwillin rəhbərliyi altında, Baseldə yaradılıb. Bu təşkilat, Asiyanın, [[Avstraliya]]nın və Afrikanın müxtəlif bölgələrində yəhudilərin yerləşdirilməsinə uyğun torpaq axtarırdı, lakin bu, uğurlu olmayıb. Balfour Bəyannaməsi və sonrakı sionist oyanışı
Digər müharibə təcrübələri Sovet İttifaqında iki dünya müharibəsi arasında görünə bilər. Cənub Ukraynasında və Şimali Kırımda bir-birinə bitişik olmayan dörd il 1920-ci illərin əvvəllərində
Bu milli təşəbbüslərdən heç biri bu gün tətbiq edilmir.
Sətir 43:
== Müasir Sionizm ==
Müasir Sionizm formal olaraq [[1897]]-ci ildə [[Avstriya]] jurnalisti [[Teodor Herzl]] tərəfindən
Qeyd etmək lazımdır ki, sionizm ideologiyası, elə yaradılan vaxtdan, yəhudilərin özləri tərəfindən mübahisəli bir ideologiya olmuşdur. Bu ideologiyanın İudaizmlə eyniləşdirilməsi əleyhinə çıxış edən ortodoks yəhudi anti-sionistlər bildirirlər ki, Yerusəlimə qayıdışın belə təbliği əslində düzgün deyil. İslahatçı yəhidi anti-sionistlər isə yəhudilərin millət olmadıqlarını bildirərək ayrıca Yəhidi dövlətinin yaradılmasını da səhv addım hesab edirlər. Marksist anti-sionistlər isə Sionizmi yeni müstəmləkəçi siyasətin tərkib hissəsi hesab edərək, onu "millətçi ideologiya" adlandırırlar.
Sionizmin əsil mahiyyətini düzgün anlamaq üçün bu ideologiyanın təşəkkül tapmasında və inkişafında hansı qüvvələrin maraqlı olmasını analiz etmək daha düzgün yanaşmadır. Başqa sözlə desək, Sionizm ideologiyasının əsil mahiyyətini başa düşmək üçün bəzi sualların aydınlaşdırılmasına ehtiyac vardır. Məsələn, Avropa ölkələri Sionizmin inkişafına dəstək
Bəzən Sionizmi yəhudi millətinin statusunun bərpası və [[İsrail]] dövlətinin yaranması və inkişafı naminə hərəkat da adlandırırlar. Lakin nəzərə alsaq ki, "Uqanda planına" əsasən Yəhudi dövlətinin boş
== Sionizmin ABŞ xarici siyasəti ilə əlaqəsi ==
Sətir 63:
Sionizmin yaranmasının və inkişafının tarixi analizi bir daha sübut edir ki, bəyan edildiyinin əksinə olaraq, bu ideologiya heç də yəhudi xalqının mənafeyini əsas götürmür. Belə ki, təkcə fələstinlilərə qarşı deyil, həm də sionizm ideologiyasını sual altına alan hər bir yəhudiyə qarşı da amansız təqiblər baş verir. Əlbəttə, Sionizm ideologiyasının möhkəmlənməsi və inkişaf etdirilməsi məqsədilə onun İudaizmlə yaxın olması iddia edilir. Sionizmi dəstəklənməyən hər bir kəsin isə anti-semit kimi adlandırılması, əslində yəhudilər ilə digərlər arasında fikir ayrılığının yaradılmasına və nəticədə sionizmin gücləndirilməsinə xidmət edir.
Tarixi faktlar göstərir ki, sionizm ideologiyasını təbliğ edənlər onun gücləndirilməsi üçün həm anti-semitizmdən, həm də gələcəkdə Yaxın Şərqdə sədaqətli müttəfiqlik kartından müvəffəqiyyətlə istifadə
== Həmçinin bax ==
|