Tumsoy-Lam: Redaktələr arasındakı fərq
Səhifə "Tumsoy-Lam (çeç. Tumsoyn lam) — Çeçenistan Respublikasının İtum-Kali və Şatoy rayonlarının sərhəddində Arqun vadisində yerləşən dağ zirvəsi. == Haqqında == Böyük Qafqaz dağlarının şərq hissəsində Martan və Arqun çaylarının arasında yerləşən bu Tumsoy-Lam dəniz səviyyəsindən 2072 metr, digər məlumatlara görə 2074 metr yüksəklikdə yerləşir. Adının mənası Tumsoylular dağı kimi tə..." məzmunu ilə yaradıldı |
(Fərq yoxdur)
|
21:33, 18 oktyabr 2021 tarixindəki versiya
Tumsoy-Lam (çeç. Tumsoyn lam) — Çeçenistan Respublikasının İtum-Kali və Şatoy rayonlarının sərhəddində Arqun vadisində yerləşən dağ zirvəsi.
Haqqında
Böyük Qafqaz dağlarının şərq hissəsində Martan və Arqun çaylarının arasında yerləşən bu Tumsoy-Lam dəniz səviyyəsindən 2072 metr, digər məlumatlara görə 2074 metr yüksəklikdə yerləşir. Adının mənası Tumsoylular dağı kimi tərcümə olunur. Əsas vadinin əks tərəfində, yaylada və azmeylli yamaclarda şimala doğru Tumsoy-lam silsiləsindən şərqə doğru - Martan çayının mənbəyindən Arqun çayına qədər yerləşir. Silsilənin uzunluğu 11 km-dir. Şimal-şərqə doğru Borzoy, Tumsoy kəndləri, cənubda isə Enista, Xurika və Basxa kəndləri üzərində ucalır.
Bu dağ "İmperator Rusiya Coğrafiya Cəmiyyəti"nin Qafqaz bölməsində xatırlanır:
|
Əsas vadinin yaylasında və az meylli yaamaclarında, Tumsoy-Lam silsiləsindən şimala doğriu yerləşir. Yaxınlığında tərk edilmiş Tsoqunoy, Vaşenderoy kimi çeçen aulları vardır. | 
|
Tarixi
3 avqust 1873-cü ildə Tumsoy-Lam dağından rus naturalist, statistik və etnoqraf N.K.Zeydlits yol salmışdır. Pagirevin göstəricisində Tumsoy aulu və Tumsoy-Lam dağının adı qeyd olunub.
Tumsoy-Lam dağının yamacında yaşayış qülləsi var. Tumsohy-axk çayının dik sahilində yüksəlir. Tumsoy qülləsinin təxminən 5 metr hündürlüyü var. Taypu Tumsoya aiddir. XVI əsrdə tikilmişdir.
Vatan-Kortda - Tumsoy-Lama dağının şərq qolunda Vatan-Kort məzarlığı var. Tumsoy kəndindən cənuba doğru (1,5 km yüksəklikdə) Arqun çayına doğru uçurumun kənarında daş qutulardan ibarət məzarlıq var. 1964-cü ildə bir daş qutu tarixçi V.B.Vinoqradov və M.X.Oşayev tərəfindən açıldı. Adət və inventar üzrə məzarlığın Borzoya (Bu adda kənd var) aid olduğu müəyyən edildi və XIII-XIV əsrlərə aid olan bu məzar, həm də həmin tayfaya, Borzoya aiddir.
Məzarın yaxınlığında, onun ərazisində "Vatan-Kort məskəni" məntəqəsinin qalıqları var.
Bu qalıqlar 1964-cü ildə V.B.Vinoqradov və M.X.Oşayev tərəfindən tədqiq olunub.
2019-cu ildə Çeçenistanda "Tumsoy-Lam 2019" adlı Festival keçirilmişdir.[1]
Həmçinin bax
İstinadlar
- ↑ В Аргунском ущелье Чеченской республики прошла дискуссионная площадка. Гучигов Сайпуддин (4 июля 2019).