Almaniya–Yaponiya münasibətləri: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→Yaponiyanın İkinci Dünya müharibəsinə daxil olması: təkmilləşdirmə, istinadlar |
|||
Sətir 225:
Üçlər paktına dəyişiklik hələ qüvvəyə minməsə də, Hitler ABŞ-yə müharibə elan etməyi seçdi və ABŞ [[Yaponiya İmperiyası]]na müharibə elan etdikdən üç gün sonra İtaliya ilə yanaşı [[Reyxstaq (1919-1945)|Reyxstaq]]a da əmr etdi ki, onlar da belə etsinlər. Ruzveltin ''"görən kimi vur"'' əmri nəticəsində 1941-ci ilin sentyabrında Almaniya və İtaliyaya dəniz müharibəsi elan edildi<ref>Burns, James MacGregor (1970). Roosevelt: The Soldier of Freedom. Harcourt Brace Jovanovich. hdl:2027/heb.00626. {{ISBN|978-0-15-678870-0}}. p. 141-42</ref> və Almaniya dekabrın əvvəllərində Göyqurşağı 5 planından xəbər tutdu.<ref>{{cite web |url=http://www.upi.com/Archives/1987/12/02/Historian-FDR-probably-engineered-famous-WWII-plans-leak/4189565419600/ |title=Historian: FDR probably engineered famous WWII plans leak |publisher=upi.com}}</ref> Hitler artıq ABŞ-nin İngiltərə və SSRİ-yə verdiyi iqtisadi və hərbi yardımın miqdarına məhəl qoymaya bilməzdi.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/11/newsid_3532000/3532401.stm |title=BBC On This Day – 11 – 1941: Germany and Italy declare war on US |website=BBC News |publisher=BBC |date=11 December 1941 }}</ref> Hitlerin, əvvəlki rəddlərə baxmayaraq, Yaponiyanın Sovet İttifaqına qarşılıqlı olaraq hücum edəcəyinə dair ümidləri gerçəkləşmədi; çünki Yaponiya şimala deyil, cənuba hücumu nəzərdə tutan Nansin-ron strategiyasına sadiq qaldı və Sovet İttifaqı ilə mövcud əziyyətli sülh vəziyyətini saxlamağa davam etdi.<ref>[http://www.nizkor.org/hweb/imt/nca/nca-01/nca-01-09-aggression-13-10.html] Nazi Conspiracy & Aggression Volume I Chapter IX – Collaboration with Italy & Japan: Aggressive War Against the United States, November 1936 to December 1941 (Part 10 of 12)</ref> Buna baxmayaraq, Almaniyanın [[Müharibə elan edilməsi|müharibə elan etməsi]] Almaniya–Yaponiya münasibətlərini daha da möhkəmləndirdi və Almaniyanın Yaponiya ilə həmrəyliyini göstərdi ki, bu da hər iki tərəfi indi ingilislərə qarşı əməkdaşlıq etməyə təşviq edirdi. Yaponiyanın Pörl-Harbora hücumundan sonra bir neçə ay ərzində cənub-şərqi Asiyada və Sakit okeandakı hərəkətləri, eləcə də HMS Prince of Wales və HMS Repulse gəmilərinin batırılması, [[Sinqapur döyüşü|Sinqapur]], [[Honkonq döyüşü|Honkonq döyüşləri]], Birmanın işğalı, Hind okeanı və Avstraliyaya hava hücumları müəyyən dərəcədə İngiltərənin müharibə cəhdlərinə böyük zərbə oldu və müttəfiqləri çaşdırdı; nəticədə Almaniyaya qarşı [[Atlantika uğrunda müharibə]] və [[Şimali Afrika kampaniyası]] aparan ingilis (Avstraliya da daxil olmaqla) və amerikan qüvvələri mövqelərini dəyişərək Asiya və Sakit okeanda Yaponiyaya qarşı mübarizə aparmağa başladılar. Bu mənada İngiltərənin olduqca böyük qüvvələri Şimali Afrikadan Sakit okean cəbhəsinə çəkildilər və onların yerinə keçməli olanlar sadəcə nisbətən təcrübəsiz və seyrək dağılmış bölüklər idi. Bu vəziyyətdən istifadə edən [[Ervin Rommel]]in Afrika Korpusu, Pörl-Harbordan cəmi altı həftə sonra müvəffəqiyyətli bir şəkildə hücuma keçdi və nəticədə müttəfiqləri [[Əl-Ələmeyn]] şəhərinə qədər şərqə doğru geri çəkilməyə məcbur etdi.<ref name="7th1942">{{Cite web |url=http://www.ian.a.paterson.btinternet.co.uk/battles1942.htm |title=Battles 1942 |date=18 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070818221505/http://www.ian.a.paterson.btinternet.co.uk/battles1942.htm |archive-date=18 August 2007 }}</ref>
SSRİ-yə hücuma qədər Almaniya və Yaponiya [[Transsibir dəmiryolu]]ndan istifadə edərək təchizat və kadr mübadiləsi edə bildilər. Daha sonra [[Yaponiya İmperiya donanması]]nın sualtı qayıqları Yanagi adlanan missiyalara göndərilməli idi,<ref name="autogenerated2005">Felton Mark (2005),''Yanagi: The Secret Underwater Trade between Germany and Japan 1942–1945'', Leo Cooper Ltd</ref> çünki ABŞ və İngiltərə donanmaları açıq dənizləri Məhvər dövlətlərinin yerüstü yük gəmiləri üçün çox təhlükəli hala gətirmişdilər. Lakin sualtı qayıqların məhdud imkanları nəzərə alınmaqla, gözlər qısa müddətdə ingilislərin müharibə səyləri üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən Aralıq dənizi, Yaxın Şərq və Britaniya Hindistanına yönəldildi. Uzun müddətdə Almaniya və Yaponiya silahların və resursların, habelə potensial birgə hərbi əməliyyatların ötürülməsinə imkan verən, ingilislərin əlində olan Hindistan yarımadası boyunca ortaq bir əlaqə qurmağı düşündülər. Nə də olsa, müharibə zamanı potensial ticarət tərəfdaşlarının seçimi çox məhdud idi: Almaniya [[kauçuk]] və qiymətli metallar üçün narahat idi, yaponlar isə sənaye məhsulları, texniki avadanlıqlar və kimyəvi mallar axtarırdılar.<ref name="spartacus.schoolnet.co.uk"/> 1942-ci ilin avqustuna qədər Almaniyanın Şimali Afrikadakı irəliləyişi [[İsgəndəriyyə]] və [[Süveyş kanalı]]na hücum etməyə imkan verdi; bu da öz növbəsində Hind okeanı vasitəsilə Avropa və Yaponiya arasında dəniz ticarətinə imkan yaratdı. Digər tərəfdən, 1942-ci ilin iyununda [[Miduey döyüşü]]ndə məğlub olub dörd aviadaşıyıcısını itirən Yaponiya donanması qüvvələrini tez bir zamanda yenidən qurmaq üçün əlavə resurslar əldə etmək üçün bütün imkanları axtarmağa qərar verdi. Nəticədə, Berlindəki səfir Osimaya göstəriş verildi ki, Almaniyadan Yaponiyaya göndəriləcək böyük miqdarda polad və alüminiumun alınması üçün geniş bir "istək siyahısı" təqdim etsin. Almaniyanın xarici işlər naziri Ribbentrop Tokionun təklifini tez bir zamanda rədd etdi, çünki bu mənbələr elə Almaniyanın öz sənayesi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edirdi. Bununla belə, Cənub-şərqi Asiyadakı alman şirkətlərinin hüquqlarına da təminat verməli olan yeni Almaniya–Yaponiya ticarət müqaviləsi üçün Yaponiyanın dəstəyini qazanmaq məqsədilə, Ribbentrop Hitlerdən yaponların tələblərini ən azından qismən qəbul etməyini xahiş etdi. İqtisadi Əməkdaşlıq Müqaviləsi 20 yanvar 1943-cü ildə imzalanana qədər [[reyxsmark]]-yen məzənnəsi üzərində gedən mübahisələr və üçüncü imzalayan dövlət qismində İtaliya hökuməti ilə əlavə danışıqların aparılması əlavə 5 ay çəkdi.<ref name="Bernd Martin 1945"/>
== İstinadlar ==
| |||