Aleksandr Roinaşvili: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 30:
'''Aleksandr Solomonoviç Roinaşvili''' ({{Lang-ka|იაკობ სიმონის ძე გოგებაშვილი}};{{DVTY}}) — gürcü əsilli{{sfn|Hannavy 2008}} ilk peşəkar fotoqraf, etnoqraf və kolleksiyaçı olub. Özündən sonra XIX əsrin ikinci yarısında [[Gürcüstan]]da və [[Qafqaz]]da görkəmli müasirləri, memarlığı və gündəlik həyatı əks etdirən geniş bir fotoşəkil mirası buraxmışdır.
== Həyatı ==
Aleksandr Roinaşvili 1846-cı ildə [[Duşeti]]də sənətkar ailəsində anadan olub. Erkən yaşlarında atasız qalmışdır. Ailəni toxuma işlərindən əldə etdiyi gəlirlə təmin edən anasının nəzarəti altında böyüyüb. 14 yaşında bir neçə məktəbi və iş yerini dəyişərək F.Xlamovun [[Tiflis]] emalatxanasında fotoqrafiya və ikon rəssamlığı ilə məşğul olan bir qohumu tərəfindən işə götürüldü. Aleksandr fotoqrafiyanı çox sevirdi və qısa müddətdə ustanın əsas köməkçisi olur.{{sfn|Тифлисский журнал 4-2013}}
Təxminən beş illik əməkdaşlıqdan sonra, Xlamov tələbəsinə və köməkçisinə öz işinə başlamaq üçün bir sıra foto avadanlıqlar hədiyyə etdi və 1860-cı illərin əvvəllərində Roinaşvili öz atelyesini "Sasuratxato" ({{lang-ka|სასურათხატო}}) adlandırdı və daha sonra daha iki studiya açdı: "Rembrandt" ({{lang-ka|რემბრანდტი}}) və "Tərəfdaşlıq" ({{lang-ka|ამხანაგობა}}). Fotoşəkillər və vinetkaların üzərində o vaxtkı adi qaydada soyadının yazılışını həm [[Kiril qrafikası|kiril]], həm də [[Latın dili|latın]] əlifbası ilə "Roin" olaraq qısaltmışdır. "Sasuratxato" studiyası qısa müddətdə dövrün intellektual elitasının məşhur görüş yerinə çevrildi. Studiyalar, sahibinə Aleksandr Roinaşvilinin xeyriyyəçilik və ictimai ehtiyaclar üçün xərclədiyi yaxşı bir gəlir gətirdi.{{sfn|Тифлисский журнал 4-2013}}{{sfn|Nukri 2004}}.
Geniş kütlələrə və gələcək nəsillərə məlumat ötürmək üçün dəqiq və ucuz bir vasitə kimi fotoqrafiyanın potensialını yaxşı bilirdi. Əsərləri sayəsində [[İlya Çavçavadze]], [[Akaki Sereteli]], [[Yakob Qoqebaşvili]], [[Vaja Pşavela]], [[Aleksandr Kazbeqi]] və başqaları da daxil olmaqla demək olar ki, bütün məşhur müasirlərinin portretləri bizə gəlib çatmışdır. Bundan əlavə, Aleksandr Roinaşvili qədim memarlığın fotoşəkilləri çəkməklə, Qafqazın incəsənət və məişət əşyalarını toplamaqla məşğul idi, kolleksiyasından olan əşyaların və fotoşəkilinin sərgilənə biləcəyi bir muzey yaratmaq arzusunda idi.{{sfn|Тифлисский журнал 4-2013}} Aleksandr Roinaşvilinin əsərlərindən bəziləri:
<gallery>
Image:Ilia Chavchavadze by Alexander Roinashvili..jpg|[[İlya Çavçavadze]]
Image:AkakiTsereteli.jpg|[[Akaki Sereteli]]
Image:ვაჟა-ფშაველა. ალექსანდრე როინაშვილი.jpg|[[Vaja Pşavela]]
Image:იაკობ გოგებაშვილი. ალექსანდრე როინაშვილი.jpg|[[Yakob Qoqebaşvili]]
Image:Alexander Kazbegi, 1880s.jpg|[[Aleksandr Kazbeqi]]
Image:Alexander Roinashvili. Lado Meskhishvili in role of Hamlet. 1896.jpg|[[Aleksi Mesxişvili]] Hamlet rolunda
</gallery>
1870-ci illərin sonunda Aleksandr Roinaşvili ailə qurdu, amma evliliyi uğurlu alınmadı. Roinaşvilinin xeyriyyəçilik işi, xüsusilə [[Duşeti]]dən olan kasıb həmkəndlilərinə köməyi onları sevməyən həyat yoldaşının müqaviməti ilə qarşılaşdı. 1880-ci ildə evlilik pozuldu və Roinaşvili Tiflisdən [[Telavi]]yə getdi. Bir il sonra 1889-cu ilə qədər yaşadığı [[Dağıstan]], [[Temirxan-Şura dairəsi|Temir-Xan-Şura]]ya köçdü. Oralarda müasirlərinin, yerli memarlığının və dağlı xalqlarının həyatına aid foto-şəkillər çəkdi. Onun [[Şeyx Şamil|İmam Şamil]]in oğulları ilə birlikdə çəkdiyi portret bu dövrə aiddir. Əntiq və məişət əşyaları toplamağa davam edən Roinaşvili, kolleksiyası o qədər əhəmiyyətli oldu ki, o, İmperator Arxeologiya Cəmiyyətinə qəbul edildi və 1887-1888-ci illərdə [[Həştərxan]], [[Saratov]], [[Samara]], [[Sankt-Peterburq]] və [[Moskva]]da səyahət sərgisi təşkil edərək kolleksiyasını və fotoşəkillərini uğurla nümayiş etdirdi.{{sfn|Nukri 2004}}.
<gallery>
Image:იმამი შამილი შვილებთან ერთად. ალექსანდრე როინაშვილი.jpg|[[Şeyx Şamil|İmam Şamil]] oğulları ilə
Image:Dagestani. 1870-1880. Alexandre Roinashvili. Tbilisi History Museum Collection.jpg|Hicabda Dağıstanlı qadınlar
Image:აული კაზიკუმუხი. ალექსანდრე როინაშვილი.jpg|Qaziqumuq aulu
Image:ანანურის ხედი. ალექსანდრე როინაშვილი.jpg|Ananuri qalası
Image:General view of Tbilisi. A. Roinov.jpg|Tiflisin ümumi görünüşü
</gallery>
1889-cu ildə Roinaşvili Tiflisə qayıdıb və təmənnasız olaraq öyrətdiyi tələbələrlə əhatə olunaraq studiyalarında işə başladı. Gürcüstan milli muzeyinin planlarını hazırlamağa davam etdi və Gürcüstanda çox səyahət etdi, tarixi yerlərin və memarlıq abidələrinin şəkillərini çəkdi. Təəssüf ki, Roinaşvilinin planlarının qarşısını vaxtsız vəfatı aldı. 1898-ci ildə gözlənilmədən və qəfildən öz atelyesində, şagirdləri qarşısında vəfat etdi. Roinaşvili vəfat edəndə 52 yaşında idi.{{sfn|Тифлисский журнал 4-2013}}
== Xatirəsi və irsi ==
Aleksandr Roinaşvili atelyelərini, arxivini və kolleksiyasını gürcülər arasında savadlılığın təşviqi cəmiyyətinə vəsiyyət etdi. Lakin Cəmiyyətin rəhbərliyi ilə emalatxanalar itkilərlə üzləşdi və 1905-ci ildə bağlandı. Fotoşəkillər və neqativlər toplusu satışa çıxarıldı. Arxivin dəyərini mükəmməl başa düşən və qorumaq üçün tədbirlər görən həmkarı [[Dmitri Yermakov]] Roinaşvilinin arxivini əldə etdi.{{sfn|Тифлисский журнал 4-2013}}
Müasir Gürcüstanda Aleksandr Roinaşvili irsi diqqətlə qorunur və öyrənilir, bir çox fotoşəkilləri Gürcüstan muzeylərində və arxivlərində tapmaq olar. Arxivin əsas hissəsi [[Gürcüstan Milli Parlament Kitabxanası|Gürcüstan Parlament Kitabxanası]]nda saxlanılır və tarixi fotoşəkillərin nüsxələri kitabxanada mövcuddur. 2015-ci ilin dekabrında Tiflisdə əsərlərindən ibarət böyük bir sərgi nümayiş etdirilmışdır.{{sfn|Sputnik-Georgia 2015}}
Aleksandr Roinaşvilinin məzarı Tbilisidə [[Didube panteonu]]ndadır.{{sfn|Тифлисский журнал 4-2013}}.
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
| |||