Müqavilə nəzəriyyəsi: Redaktələr arasındakı fərq

Müqavilə nəzəriyyəsi mikroiqtisadiyyatındakı standart təcrübə müəyyən ədədi kommunal strukturlar üçün qərar qəbul edən şəxsin davranışını təmsil etmək və daha sonra optimal qərarları təyin etmək üçün optimallaşdırma alqoritmi tətbiq etməkdir. Bu prosedur, mənəvi təhlükə, mənfi seçim və siqnal kimi təyin olunan bir neçə tipik vəziyyət üçün müqavilə nəzəriyyəsi çərçivəsində istifadə edilmişdir. Bu modellərin mahiyyəti<ref>{{Cite journal|url = |title = Risk sharing and incentives in the principal and agent relationship|last = Shavell|first = Steven|date = 1979|journal = Bell Journal of Economics|doi = 10.2307/3003319|pmid = |access-date = |pages = 55–73|volume = 10|issue = 1|jstor = 3003319}}</ref><ref>{{Cite journal|url = https://archive.org/details/sim_econometrica_1983-01_51_1/page/n8|title = An analysis of the principal-agent problem|last1 = Grossman|first1 = Sanford J.|date = 1983|journal = Econometrica|doi = 10.2307/1912246|pmid = |access-date = |volume = 51|issue = 1|pages = 7–46|last2 = Hart|first2 = Oliver D.|jstor = 1912246|citeseerx = 10.1.1.190.2716}}</ref>, agentləri sığorta müqaviləsi altında da uyğun hərəkətlərə vadar etmək üçün nəzəri yolları tapmaqdır. Bu model ailəsi ilə əldə edilən əsas nəticələrə aşağıdakılar daxildir: əsas və agentin faydalı quruluşunun riyazi xüsusiyyətləri, fərziyyələrin rahatlaması və müqavilə əlaqələrinin müvəqqəti quruluşundakı dəyişikliklər və digərləri. Gözlənilən fayda nəzəriyyəsinə uyğun olaraq bəzi fon Neymann-Morgenştern kommunal funksiyalarının maksimumlaşdırıcıları kimi insanları modelləşdirmək adətdir.

Agent riskin bitərəfdirsə və köçürmə ödəmələrində heç bir məhdudiyyət yoxdursa, agentin səylərinə riayət edilməməsi (yəni, bu “gizli hərəkət”) problem deyil. Bu vəziyyətdə, yoxlanıla bilən səylə əldə edilə bilən eyni nəticə əldə edilə bilər: agent iki tərəfin gözlənilən ümumi artığını maksimum dərəcədə artıran “ilk yaxşı” deyilən səy səviyyəsini seçir. Xüsusilə, komitəçi agentə həyata keçirilmiş nəticəni təmin edə bilər, lakin agentə sabit bir ilkin ödəniş etməsinə icazə verə bilər. Bu halda agent “qalıq müraciət edəndir” və sabit ödənişi çıxmaqla gözlənilən ümumi mənfəəti artırır. Nəticə etibarilə, ilk ən yaxşı səy səviyyəsi agentin qazancını maksimuma çatdırır və sabit ödəniş tarazlıqda agentin gözlənilən ödənişi onun rezervasyon faydasına bərabər olacaq şəkildə seçilə bilər (müqavilə imzalanmadığı təqdirdə agent onu alacaqdı)<ref>{{Cite journal|url = https://archive.org/details/sim_econometrica_1985-01_53_1/page/69|title = Repeated moral hazard|last = Rogerson|first = William P.|date = 1985|journal = Econometrica|doi = 10.2307/1911724|pmid = |access-date = |volume = 53|issue = 1|pages = 69–76|jstor = 1911724}}</ref><ref>{{Cite journal|url = https://archive.org/details/sim_journal-of-law-economics-organization_1991_7_special-issue/page/24|title = Multitask principal-agent analyses: Incentive contracts, asset ownership, and job design|last1 = Homström|first1 = Bengt|date = 1991|journal = Journal of Law, Economics, & Organization|doi = 10.1093/jleo/7.special_issue.24|pmid = |access-date = |last2 = Milgrom|first2 = Paul|pages = 24–52|volume = 7|citeseerx = 10.1.1.715.3715}}</ref>. Bununla birlikdə, agent riskdən çəkinirsə, təşviq və sığorta arasında qarşılıqlı mübahisə var. Üstəlik, agent risk altında deyilsə, ancaq məhdud bir fondu varsa, komitentə sabit bir avans ödəyə bilməz, bu səbəbdən komitəçi agentə “məhdud kirayə” qoymalıdır (yəni agent ehtiyat xidmətindən daha çox qazanır).