Ay torpağı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k #"Apollo_11_bootprint.jpg" adlı fayl açıqlama yazılaraq yükləndi. |
k #Formalaşma prosesləri başlığın məzmunu yazıldı. "Apollo 11 bootprint" adlı jpg formatlı faylın açıqlamasında orfoqrafik düzəlişlər aparıldı. 3 keçid və 4 daxili keçid verildi. "Mənbəsiz" şablonu yerləşdirildi. 1 ingilis dil şablonu açıqlama yazılaraq əlavə edildi. İki nömrəli istinad yerləşdirildi. "Lunar Regolith 70050 from Apollo 17 in National Museum of Natural History" adlı jpg formatlı fayl açıqlama yazılaraq əlavə edildi. |
||
Sətir 1:
{{İş gedir}}
[[Fayl:Apollo 11 bootprint.jpg|thumb|[[Oldrin Bazz|Bazz Oldrin]]<nowiki/>in Ay torpağında ayaq izi.]]
'''Ay torpağı''' — [[Ay]]<nowiki/>ın səthində olan [[reqolit]]<nowiki/>in incə hissəsi. Xüsusiyyətləri yerinin səthindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənə bilər. Ay torpağının fiziki xüsusiyyətləri, ilk növbədə, davamlı [[Kosmik toqquşma|meteorik təsir]]<nowiki/>lər və illər ərzində Günəş və ulduzlararası yüklü atom hissəcikləri tərəfindən bombardman edildiyi [[bazalt]] və [[anortozit]] süxurların mexaniki parçalanmasının nəticəsidir. Proses, hissəciklərin zaman keçdikcə daha da incə ölçüyə endirildiyi böyük dərəcədə mexaniki [[aşınma]]<nowiki/>nın yaratdığı bir hava şəraitindən biridir. Bu vəziyyət, molekulyar [[oksigen]]<nowiki/>in (O<sub>2</sub>), rütubətin, atmosfer [[Külək|küləyinin]] və güclü bioloji proseslərə kömək edən bir sıra vasitələrin vasitəçiliyi ilə yerinin səthində torpaq meydana gəlməsi ilə əsaslı şəkildə ziddiyyət təşkil edir.
Sətir 8:
{{Ətraflı|[[Selenologiya]]}}
Ay torpağının formalaşmasını təşkil edən proseslər aşağıdakı kimidir: {{Mənbəsiz}}
[[Fayl:Lunar Regolith 70050 from Apollo 17 in National Museum of Natural History.jpg|thumb|[[Apollon 17]] missiyası zamanı toplanan [[reqolit]].]]
* [[Bölünmə]]: meteorit və [[mikrometeorit]]<nowiki/>lərin toqquşması nəticəsində yaranan süxur və mineralların mexaniki olaraq daha kiçik hissəciklərə bölünməsi;
* [[Aqqlutinasiya (biologiya)|Aqqlutinasiya]]: mineral və qaya parçalarının mikrometeorit təsiriylə şüşəyə çevrilməsi;
* İonların və yüksək enerjili hissəciklərin təsirinin səbəb olduğu [[Günəş küləyi]] [[səpələnmə]]<nowiki/>si və [[kosmik şüa yayılması]].
Bu proseslər zaman keçdikcə Ay torpağının fiziki və optik xüsusiyyətlərini dəyişməyə davam edər və buna [[kosmosun aşınması]] deyilir.
Əlavə olaraq burada yerləşən vulkanik lavalar yuxarı doğru yüksələrkən səthə geri düşməzdən əvvəl kiçik şüşə qırıntılarına çevrilərək soyuyur. [[Apollon 17]] tərəfindən [[Taurus–Littrow]] vadisində [[Shorty krateri]]<nowiki/>ndə tapılan narıncı toz kimi və ya [[Apollon 15]] tərəfindən [[Hadley–Apennine]]-da tapılan yaşıl şüşə kimi. {{Mənbəsiz}} Bunun nəticəsində bəzi yerlərdə kiçik lakin əhəmiyyətli çöküntülər yarana bilər. Vulkanik şüşə qırıntılarının Ayın digər bölgələrindəki Qaranlıq Mantiya Yataqlarının ([[İngilis dili|ing.]] {{dil1|en|Dark Mantle Deposits (DMD)}} - ) mənşəyi olduğu düşünülür. <ref name="DMD">{{cite web|title=Explosive Volcanic Eruptions on the Moon|url=http://www.psrd.hawaii.edu/Feb97/MoonVolcanics.html}}</ref>
== İstinadlar ==
| |||