Urup çayı: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 8:
 
== Eimologiyası ==
Hidronimin mənşəyi haqqında dəqiq bir fikir yoxdur. A.V.Tverdıy və X.İ.Xajıbaev bildirir ki, sözün adıge dilindən tərcüməsi «gür, sürətli»<ref name="тв">''А. В. Твердый.'' Кавказ в именах, названиях, легендах. — Краснодар, 2008. — С. 230. — 42 с.</ref> deməkdir. «-P» sonluğu isə [[mənsəb]] mənasını veriri<ref>''Кумахов М. А.'' Адыгская (черкесская) энциклопедия. — Москва: ФОНД им. Б. Х. Акбашева, 2006. — С. 719. — 1066 с. — <nowiki>ISBN 5-99003-371-0</nowiki>.</ref>. Qısaca çayın adı belə səslənir:«gür çayın mənsəbi». M. A. Хаbiçev bildirir ki, {{lang-ady|ур}} «çay», {{lang-ady|уп}} isə — «su» deməkdir<ref name="тв" />. V. N. Koveşnikov isə hidronimin skif mənşəli olması fikrindədir: «» ({{lang-av|ор, ур}} — «çay», {{lang-os|орд}} — «dərin», [[Türk dilləri|türk dillərində]] ''ор, ур'' — «quyu, çuxur» deməkdir<ref>''В. Н. Ковешников.'' Очерки по топонимике Кубани. — Краснодар: Мир Кубани, 2006. — С. 18. — 249 с. — <nowiki>ISBN 5-00-000578-3</nowiki>.</ref>). Abazinlər çayı Uarp adlandırır. Eləcə də onların [[Folklor|folklorunda]] {{lang-ady|Uarpıj}}<ref>{{''К. Х. Меретуков.'' Уарп // Адыгейский топонимический словарь|. — 3-е изд., доп. — Майкоп : ООО «Качество», 2003. — С. 255|Уарп}}. — <nowiki>ISBN 5-901701-43-7</nowiki>.</ref>. Bundan başqa {{lang-ady|Uarpıps}}<ref name="коков">{{книга|автор=''Коков Дж. Н.|заглавие='' Адыгская (черкесская) топонимия|ответственный=|ссылка=|место=. — Нальчик|издательство=: Эльбрус|год=, 1974|страниц=243|страницы=. — С. 11|isbn=|язык=ru}}. — 243 с.</ref> sözü var.
 
== Coğrafiyası ==
Çayın uzunluğu — 231 km, su toplayıcı hövzənin sahəsi — 3220 km²-dir. Urup dağının (3232 m) yamaclarından öz başlanğıcını götürür. Yuxarı axarlarında çay dağ çayı xüsusiyyətlərini daşıyır. Udobnıy qəsəbəsində düzənlik ərazisinə şıxır.<ref name="bse">Уруп (река) // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — <abbr>М.</abbr> : Советская энциклопедия, 1969—1978.</ref> Çayın ən böyük qolları - Kuva, Böyük Teqin, Kiçik Teqin və Jeltmes. [[Armavir (Rusiya)|Armavir]] yaxınlığında Kuban çayına birləşir.
 
Qaraçay-Çərkəz Respublikası ərazisində çay kənarında Urup və Mednoqorski qəsəbələri yerləşir. Bu ərazidə [[mis]] yataqları var və dağ-mədən kombinatı fəaliyyət göstərir. Krasnodar vilayəti ərazisində çay kənarında daha çox yaşayış məntəqələri var.
 
Çayın qidalanması qarışıqdır. Əsasən yağış suları ilə qidalanır. İllik su sərfi — 16,5 m³/saniyədir. Dekabr-Fevral aylarında çayın bəzən donması qeydə alınır.<ref name="bse" />