İkinci Göytürk xaqanlığı: Redaktələr arasındakı fərq

|dini = [[Tenqriçilik]], [[Manilik]]

}}

İkinci Göytürk xaqanlığı (682-744), Çin hakimiyyətinə daxil olan Göytürklər (Şərq Göytürk Xaqanlığı) Qutluq zamanında yenidən müstəqilliyinə qovuşdu. Buna görə bu dövlətə "Qutluq dövləti" də deyilir.

 

681-ci ildə Aşana ailəsindən Qutluq xaqan, Çinin şimalında yerləşmiş türk tayfalarını yenidən bir yerə toplamağı bacardı. Qutluq xaqan, xalqı yenidən bir yerə yığdığı üçün İltəris xaqan adını aldı. Onun dövründə göytürklər Çin əsarətindən çıxaraq müstəqil oldu. Göytürk şahzadələrinin Çin hökmdarlarının qızları ilə evlənmək ənənəsini aradan qaldırdı. Ordu və onun təchizatı gücləndirildi. Tanınmış alim Tonyukuk baş vəzir təyin edildi.

 

691-ci ildə İltəris xaqan vəfat etdikdən sonra onun yerinə qardaşı Qapağan xaqan gəldi. Onun hakimiyyəti dövründə dövlətin iqtisadiyyatı gücləndirildi. Cinə ağır zərbə vuruldu və Çin göytürklərdən asılı vəziyyətə düşdü. 709-cu ildə qırğız və türkeş tayfaları göytürklərə tabe edildi. 715-ci ildə Qarluqlar məğlub edildi. 716-cı ildə Qapağan xaqan öldürüldü və onu hahimiyyətə oğlu İnel (Ünal) xaqan keçdi. Lakin Qapağan xaqanın qardaşı Bilgə, İnelin xaqanlığını qəbul etmədi. Tayfa bəyləri Bilgə xanı xaqan elan etdi. İnel öldürüldü.

== Bilgə xaqanın hakimiyyət dövrü (716-734) ==

Çinin müdafiə etdiyi uyğur birləşmələrinin Ötükənə aramsız hücumları, İpək Yolunun açar nöqtəsi olan Cunqariyanın Çinin nəzarətinə keçməsi, qərbdə On Ox qolunun hakimiyyətinə Türkeşlərin keçməsi və bu qolun güclənməsi nəticəsində II Göytürk dövləti tənəzzülə uğrayırdı. Bilgə Xaqanın məsləhətçisi Tonyukuku və kiçik qardaşı Kül Tigini itirməsindən sonra zəhərlənərək öldürülməsi səbəbindən yerinə keçən Tengri Xaqan uşaq yaşında idi. Daha sonra taxta çıxan xaqanlar atalarının qurduğu dövləti yaxşı idarə etmə bacarığı göstərə bilmədilər. Uyğurlar 744-ci ildə Ötükənə girərək II Göytürk xaqanlığına son qoydular.

 

Kutluk Xaqan (680-691) <br />

Kapgan Xaqan (691-716)<br />