Karfagen: Redaktələr arasındakı fərq

E.ə 3 əsrdə Karfaqenlə Roma arasındaki ziddiyətlər son həddə çatdı. Roma yığma ordusundan(milis)fərqli olaraq Karfaqen ordusu muzdlu idi, burada istənilən milliyətə mənsub insan tapmaq olardı. Bundan başqa Karfaqenin liviyalılardan ibarət qoşunu da vardı, ama liviyalıların sosial durumunu nəzərə alsaq bu qoşunun olduqca etibarsız olduğu qənaətinə gəlmək olar. E.ə 264 ildə Birinci [[Pun müharibəsi]] başladı. O əsasən Siciliyada və dənizdə aparılırdı. Nə qədər ki Romanın donanması yox idi Karfaqen Romadan qorxmaya bilərdi. Lakin romalılar e.ə 260 ildə yunanların zəngin dənizçi təcrübəsini istifadə edərək donanma yarada bildi və öz gəmilərini xüsusi körpü-qarmaq (qarğa) ilə təchiz edərək Karfaqen donanmasını Milı yaxınlığında məğlub etdi. Lakin bu romalılar qələbədən yetərincə yararlana bilmədi. Bir ildən sonra spartalı Ksantippin başçılığı ilə Karfaqen qoşunu romalıları məğlub etdi. Karfaqenə bu döyüşdə fillərdən istifadə yardım etdi. Ancaq e.ə 251 ildə Panorma yaxınlığında romalılar Karfaqeni məğlub edə bildi. İki ildən sonra karfaqenlilər romalıları dənizdə müharibənin bəlkə də ən ağır məğlubiyətinə uğratdılar. Bununla da müharibənin birinci mərhələsi başa çatdı. İkinci pun müharibəsi məşhur Karfaqen soyadı Barka(İldırım) ilə bağlıdır. Müharibənin ilk mərhələsində Karfaqen Siciliyanı, sonra isə Sardiniyanı itirdi. Karfaqen Romaya 10 il ərzində 3200 talant kontribusiya ödəməli oldu. Hakimiyət [[Qamilkar Barka]]nın siyasi rəqiblərinin əlinə keçdi. Bu zaman Karfaqen hakimiyətin son dərəcə yanlış addımı muzdlu ordunun maaşının azaldılması oldu, narazı liviyalılar muzdluları dəstəklədi. Çıxılmaz vəziyətə düşən Karfaqen aristokratiyası Qamilkar Barkanı yenə hakimiyətə çağırdı. Üç illik müharibə nəticəsində Qamilkar Barka üsyanı yatıra bildi, lakin Sardiniya qarnizonu təqiblərdən ehtiyat edərək Romadan himayə istədi. Müharibənin başlanmasına cüzi bəhanə axtaran Roma, ancaq 1200 talant kontribusiya müqabilində Karfaqenlə anlaşdı.

 

Karfaqendəki din Finikiyadaki dinlə eyni idi. Tir, Sidon və başqa Finikiya şəhərlərində olduğu kimi burada da tanrılara qurbanlar gətirilirdi. Qurbanlar adətən yandırılırdı. Bəzi tətqiqatçılar heyvanlarla yanaşı, kiçik yaşlı uşaqların da yandırıldığını iddia edirlər. Karfagen panteonu bir çox tanrılardan ibarət idi:

* [[Baal|Baal-Hammon]]- "ağa"

* [[Eşmun]]

Karfagenli dənizçilər Qannon və Qamilkonun dəniz səyahətlərinin punik orijinallarından yunan dilinə tərcümə edilmiş təsvirləri yunan-romalı aləmində yaxşı məlum idi. Səyahətlərin tarixləri müxtəlif cür verilir. Ən çox ehtimal olunan tarix Qannon üçün e.ə VII-VI-ci, Qamilkon üçün isə e.ə VI-cı əsrdir. Bu səyahətlər zamanı karfagenlilər Cəbəllütariq boğazından çıxaraq Afrikanın qərb sahillərində bir neçə koloniya çıxarmışdılar. Onlar hətta Seneqal çayı ağzında forpost yaratmışdılar - Kerna. Herodot xəbər verir ki, karfagenlilər Misirdə qulluq ediblər, və hətta Qırmızı dənizdən cənuba hərəkət edərək, Afrikanı dolanıb qərbdən Karfagenə, oradan isə Misirə qayıdıblar.

 

== Mənbə ==