Marağa rəsədxanası: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Yer adının düzgün qeydi
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 4:
== Tarixi ==
 
Keçmiş əsrlərin yadigarı, dünyanın hər zamandode diqqət mərkəzində olan Marağa rəsədxanası 1259-1271-ci ildə yaradılmışdır. Rəsədxana [[Misir]]<nowiki/>dən [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]ə qədər geniş bir ərazinin görkəmli alimlərini öz ətrafına toplayaraq, həmin dövrün bütün elmləri ilə məşğul olduğu üçün, bir növ akademiyanı əvəz edirdi. Rəsədxana haqqında mə­lumat verən əsərlərdə qeyd olunduğuna görə, onun memarı Fəxrələddin Əhməd ibn Osman Mərağeyi olmuşdur. Həmin dövrdə rəsədxanada planetlərin şəkilləri, dairələr, 12 bürcün təsviri, yer üzünün, adalar və dənizlərin xəritəsi, coğrafi en və uzunluq ölçülərinin olduğu müəyyənləşdirilmişdir. Təxminən 52 il fəaliyyət göstərən Marağa rəsədxanası 600 ildən sonra, XIX əsrin ortalarında tədqiq olunmağa başlanılmışdır. Rəsədxanada işləmiş alimlərin sayı haqqında hə­ləlik dəqiq məlumat yoxdur. Lakin “Rövzətüssəfa”nın mü­əllifi [[Mirxond]], [[Abaqa xan|Əbqa / Abaqa xan]] tərəfindən [[Nəsirəddin Tusi|Xacə Nəsirəddin]]<nowiki/>in şagirdlərindən yüz nəfərinin mükafatlandırılması barədə məlumat verir.
 
Marağa rəsədxanasının banisi görkəmli Azərbaycan alimi Nəsirəddin Tusi olmuşdur. [[Nəsirəddin Tusi]] rəsədxana qurmaq haqqında çoxdan fikirləşirdi. Bir ildən də az bir müddətdə o, rəsədxananın tikiləcəyi yeri müəyyənləşdirir, eyni zamanda astronomik cihazlar hazırlayır, müxtəlif şəhərlərdən burada yaradılacaq kitabxana üçün qiymətli kitablar əldə edir və rəsədxanada araşdırmalar aparmaq üçün dünyanın bir çox ölkəsindən alimlər dəvət edir. Tusi özü "Zici-İlxani" (İlxanilərin astronomik cədvəlləri) adlı əsərində bu barədə belə yazır: ''"Hülaku xanın ətraf vilayətlərdən astronomik müşahidələr apara bilən alimləri çağırmağı tələb etdi: [[Dəməşq]]<nowiki/>dən Müvəidəddin Ordini, [[Mosul]]<nowiki/>dan Fəxrəddin Marağayini, [[Tiflis]]<nowiki/>dən Fəxrəddin İxlatini, [[Qəzvin]]dən Nəcməddin Dəbiranini".'' Digər qaynaqlardan isə dövrün ən tanınmış alimlərindən [[Qütbəddin Şirazi]], Şəmsəddin Şirvani, Cəmaləddin əz-Zeydi Buxari, Fao Mun-çi və digərlərinin də Marağa rəsədxanasında çalışdıqları məlum olur. Burada bir məsələyə də toxunmaq maraqlı olardı. Görkəmli Azərbaycan siyasi xadimi və tarixçisi Rəşidəddinin öz salnamələrində yazdığına görə həmin dövrdə Camaəddin Buxariyəyə də [[Pekin]]<nowiki/>də rəsədxana qurmaq tapşırılmışdı. Lakin o, bu tapşırığın öhdəsindən gələ bilmirdi. Nəhayət, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] alimi Fao Mun-çi ilə birlikdə Marağaya gəlib, Nəsirəddinlə məsləhətləşmələr apardıqdan və rəsədxana tikintisi üçün zəruri olan alətlərin cizgilərini əldə etdikdən sonra Pekində də işlər başa çatdırılır.