Şah Vəliyullah Dəhləvi: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 3:
== Həyatı ==
 
Şah Vəliyyullah Əhməd bin Əbdürrəhim [[3 mart]] [[1703]]-cü il tarixində [[Dehli]] şəhərinə bağlı Muzaffərnaqarda doğulmuşdudu. Soyu ata tərəfindən Həzrət Ömərə, ana tərəfindən İmam Musa əl-Kazıma çatır. XIII yüzilin sonlarına doğru Hindistana[[Hindistan]]a yerləşmiş bir ailəyə mənsubdur. Həyatına dair qaynaqlarda yer alan bilgilər daha çox “Ənfasül-ʿarifin” adlı əsərindəki avtobioqrafiyasına dayanır. Babası Vəcihəddin ilə atası Əbdürrəhim, Dehli üləmasından olub hər ikisi də “əl-Fətaval-Hindiyyə”ni (əl-Aləmgiriyyə) hazırlayan heyətdə yer almışdı. Şeyx Məhəmməd Pühlətinin qızı olan anası Fəxrünnisa xanım da dini elmlərə vaqıf bir qadın idi. Şah Vəliyyullah kiçik yaşda Quranı[[Quran]]ı əzbərlədi. İlk təhsilini atasının yanında gördü. Hindistanda ondan ən çox istifadə etdiyi müəllimi Şeyx Məhəmməd Əfdal əs-Siyalkutidir. Hələ on dörd yaşında ikən seyrüsülukünü tamamlayaraq bir [[Nəqşibəndiyyə|Nəqşibəndi]] şeyxi olan atasına intisab etdi və ölümündən öncə ondan xilafət aldı. Atasının vəfatından ([[1719]]) sonra onun qurduğu Rahimiyyə mədrəsəsində dərs oxutmağa başladı. On iki il sürən bu fəaliyət nəticəsində çevrəsində geniş bir tələbə halqası yarandı. Şah Vəliyyullah on dörd yaşında ikən dayısı Ubeydullahın qızıyla evləndi və bu xanımından Məhəmməd adlı oğlu dünyaya gəldi. Xanımının vəfatından sonra Seyyid Sənaullah Panipətinin qızıyla nikahlandı. Hindistanda başlatdığı dini irşad fəaliyətini ondan sonra sürdürəcək olan oğulları Əbdüləziz, Rəfiəddin, Əbdülqadir və Əbdülqəni ilə Əmətüləziz adlı qızı bu xanımından doğuldu.
 
Şah Vəliyyullah əd-Dəhləvi 1731-ci ildə hac vəzifəsini ifa etmək amacıyla getdiyi Məkkə və Mədinədə təxminən on dörd ay qaldı. Bu sırada əsasən hədislə ilgiləndi, İslami elmlərin digər şöbələrində bilgilərini artırdı, ayrıca tələbə oxutdu. Onun, müəllimləri arasında Mədinədəki Əbu Tahir Məhəmməd bin İbrahim əl-Kürdinin elmi və təsavvifi həyatından önəmli dərəcədə təsirləndiyini bildirir. Hindistana dönüncə Rahimiyyə mədrəsəsində yenidən dərs oxutmağa başladı, daha çox hədis və təfsir elmlərinə ağırlıq verdi. Qısa zamanda sayları artan tələbələrinə mədrəsə binası kafi gəlməyincə Sultan Məhəmməd şahın dəstəyiylə ona daha geniş bir bina tikildi. Sonraları Dehli darülulumu deyə şöhrət tapan mədrəsə, Hindistandakı üç dəyişik dini təhsil ənənəsinin (Dehli, Ləknəv, Heydərabad) təfsir və hədisə ağırlıq verən önəmli ocağını təşkil etdi və bir darülhədis vəzifəsi gördü.
 
Şah Vəliyyullah əd-Dəhləvi [[20 avqust]] [[1762]]-ci il tarixində Dehlidə vəfat etdi və Köhnə Dehlidəki Münhədiyan məzarlığında atasının yanına dəfn edildi.
 
[[Kateqoriya:Müsəlman teoloqlar]]