İmadəddin Ay Aba: Redaktələr arasındakı fərq

Sultan Mahmud həmin günlərdə [[Herat]]ı mühasirəyə alan oğuzların üzərinə səfər etdi. Tərəflər arasında dəfələrlə vuruşma oldu, əksəriyyəti də oğuzların qələbəsilə başa çatdı. 550-ci ilin cümadiyül - əvvəl ayında ([[iyul]]-[[avqust]], 1155) oğuzlar [[Mərv]]ə qayıdaraq oradan Mahmuda elçi göndərib sülh bağladılar. Mahmud da öz sələfi Süleyman şah kimi zəif şəxsiyyət idi, bütün qüvvə əmir Müəyyəd Ay Abanın

Mahmud xanla sülh bağlandıqdan sonra Səncərin əmirləri Mərvə gedib onunla görüşə bilirdilər. Ancaq görüşdə oğuz bəylərindən Tuti bəy, Qorqud, yaxud Səlmənəci və Böyük Davud hökmən iştirak edirdilər. 551-ci ildə (ramazan-[[oktyabr]]-[[noyabr]], [[1156]]) Müəyyəd Ay-Aba keşik çəkən oğuzları aldadaraq Səncəri Bəlxdən [[Termez]]ə qaçırtdı. Bir müddət orada qaldıqdan sonra Səncər Mərvə gəldi. Bəlx bölgəsindəki oğuzlar Səncərin nə edəcəyini maraq və təşvişlə gözlədilər. 72 yaşlı ruhən düşkün, xəzinəsi boş, ölkəsi xarabazar, əsgəri dağılmış bir insan nə edə bilərdi? Gerçəkdən, Səncər heç bir təşəbbüs göstərmədən xilas olduqdan 7 ay sonra kədər içində Mərvdə öldü (14 rəbiüləvvəl 551 - 7 may 1156) və göy kaşısının birgünlük məsafədən göründüyü söylənən möhtəşəm türbəsində dəfn edildi.

Sultan Səncərin ölümündən sonra oğuzlar rahat nəfəs aldılar. İndi onlar Bəlx ətrafında yurd salmış, hətta yağmaçılıqdan vaz keçərək Sultan Mahmuda itaət etmək qərarına gəlmişdilər. Oğuzlar 553-cü ilin şaban ayında (avqust-[[sentyabr]], [[1158]]) Mərvə gəldilər, Sultan Mahmud və iqtidarı əslində öz əlində saxlayan Ay Aba [[Sərəxs]]də idilər. Ay Aba qoşunla oğuzların üstünə yürüyərək onların bir

İmadəddin Müəyyəd Ay Aba [[1156]]-cı ildən sonra [[Nişapur]] vilayətinin valisi olmuşdu.Nişapur və onun ətrafına hakim olan Ay Aba Sultan Mahmudun hakimiyyətini tanımırdı. Buna görə oğuzlar Sultan Mahmud da yanlarında olmaqla Ay Abaya hücum etdilər. Ay Aba [[Şadiyah]]da mühasirəyə alındı. Bu əsnada Sultan Mahmud oğuzların yanından qaçaraq Nişapurun qala divarına sığındı. Görünür, o, oğuzların

hakimiyyətini qəbul edə bilmirdi. Ancaq onun qısa bir müddət sonra bu hərəkəti üçün möhkəm peşmançılıq duyduğuna şübhə yoxdur. Çünki Ay Aba onu və oğlunu yaxalayaraq gözlərinə mil çəkdirdi və ata-oğul bir-birinin ardınca dərin iztirablar içində vəfat etdilər (557-[[1162]]).

Müəyyəd Ay Aba bir ara atabəy [[Şəmsəddin Eldəniz]]ə xidmət etmişdi. [[Sultan Səncər]] vəfat edəndən sonra güclənən xarəzmşah [[Sultan İl Arslan]] ([[1156]]-[[1172]]1156–1172) tərəfindən gözlənilən hücumların qarşısını almaq üçün [[Şəmsəddin Eldəniz]]ə ümüd bəsləyirdi. O, [[1163]]-cü ildə Kumis vilayətinə hücum etdi.[[Bəstam]] və [[Damğan]]ı ələ keçirdi. Ora öz canişini Təngizi vali təyin etdi. Təngizin vasitəsilə [[Mazandaran]] hakimi Rüstəm şahı məğlub edib o bölgəni də ələ keçirdi. Sultan Arslan şah və atabəy [[Şəmsəddin Eldəniz]] Ay Abaya fəxri libas, bayraq və hədiyyələr verdilər. Atabəyin təklifi ilə Ay Aba hakimiyyəti altında torpaqlarda Sultan Arslanşahın adına xütbə oxutdutdu. [[1167]]-ci ildə Ay Aba [[Həmədan]]a gəldi və bildirdi ki, xarəzmşah [[Sultan İl Arslan]] Nişapuru tutmağa yönəlib. [[Şəmsəddin Eldəniz]] xarəzmşaha hədə dolu məktub göndərdi.Məktubdan hirslənən xarəzmşah Nişapura hücumunu sürətləndirdi. [[Nişapur]] mühasirəyə tabladı. [[Şəmsəddin Eldəniz]] xarəzmşahın üstünə hücum etdi. Xarəzmşah Nişapurdan çəkildi. Az sonra Müəyyəd Ay Aba xarəzmşahın tərəfinə keçdi. Nişapur Atabəylər üçün itirildi.

[[Xarəzmşahlar]] Sultan Təkəş və Sultanşah arasında taxt qovğası gedirdi. Sultanşah anasını da götürüb Müəyyəd Aya abaya sığındı. Müəyyəd Ay Aba ona yardım etməyə söz verdi. Qoşunla Sultan Təkəşin üstünə hücum etdilər. Bu hücum haqqında əvvəlcədən məlumat alan Təkəş onları tələyə salıb məğlub etdi. Sultanşah qaçdı. Müəyyəd Ay Aba isə [[11 iyun]] [[1174]]-cü ildə döyüşdə öldürüldü.