Alman əzgili: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →top: tənzimləmə |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 32:
'''Alman əzgili, adi əzgil''' ({{Dil-la|Mespilus germanica}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> - {{lataz|Mespilus}} cinsinə aid [[bitki]] növü.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.</ref>
Mespilus germanica, qızılgüllər fəsiləsindən olan böyük kol və ya kiçik ağacdır. Bu ağacın meyvəsi, digər adıyla muşmula, Roma dövründən bəri becərilir və qışda mövcud olması və yuyulduqda yeyilməsi qeyri-adidir. Çiy halda və müxtəlif bişmiş yeməklərdə yeyilə bilər. Mespilus cinsi Crataegus cinsinə daxil edildikdə, bu növün düzgün adı Crataegus germanica (Kuntze) olur. İngiltərənin cənub-qərbində onun iri qabıqlı görünüşünə görə tarixən açıq göt və meymun dibi kimi bir sıra vulqar ləqəbləri var idi.
==Mənşəyi və əlaqəli növlər==
Latın dilində "Alman" mənasını verən germanica adına baxmayaraq, yerli İran, cənub-qərb Asiya, həmçinin cənub-şərqi Avropa, xüsusən də Bolqarıstan və Türkiyənin Qara dəniz sahilləridir. Ola bilsin ki, 3000 ildir becərilir. Qədim yunan coğrafiyaşünası Strabon Geographica, 16-cı kitab, 4-cü fəsildə μέσπιλον (mespilon)-a istinad edir.
==Təsvir və ekologiya==
Mespilus germanica isti yay və mülayim qış tələb edir və günəşli, quru yerlərə və bir qədər turşulu torpağa üstünlük verir. İdeal şəraitdə yarpaqlı bitki 8 metr (26 fut) hündürlüyə qədər böyüyür. Ümumiyyətlə, ağacdan daha qısa və daha çox kol kimidir. Ömrü 30-50 il olan şüyüd ağacı olduqca qısa ömürlüdür. Onun qabığı bozumtul-qəhvəyi rəngdədir, dərin şaquli çatlarla qalxmağa meylli düzbucaqlı lövhələr əmələ gətirir. Yarpaqları tünd yaşıl və elliptikdir, uzunluğu 8-15 santimetr (3,1-5,9 düym) və eni 3-5 santimetrdir (1,2-2,0 düym). Yarpaqları aşağıda sıx tüklüdür (tüklüdür), payızda düşməzdən əvvəl qırmızıya çevrilir. Cənubi Avropada ümumiyyətlə nadir hallarda rast gəlinir. İngiltərənin cənub-şərqindəki bəzi meşələrdə təbiiləşdirildiyi bildirilir, lakin bir neçə bağda tapılır.
==Qalereya==
<gallery>
File:Mespilus germanica2.jpg
File:Illustration Mespilus germanica0.jpg
File:Medlar rootstock.jpg
File:Mespilus germanica 007.jpg
File:Mespilus germanica Prague 2014 2.jpg
File:Nešpli.JPG
File:Mespilus germanica 01.jpg
</gallery>
== İstinadlar ==
Sətir 40 ⟶ 63:
[[Kateqoriya:Azərbaycanın dərman bitkiləri]]
[[Kateqoriya:Yeməli meyvələr]]
|