İttifaqa qəbul tarixinə görə ABŞ ştatlarının siyahısı: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
[[Fayl:Map_of_USA_States_with_names_white.svg|thumb|350x350px| Ştat adları ilə birgə ABŞ xəritəsi ]]
[[Fayl:US_states_by_date_of_statehood3.gif|thumb|350x350px| İlk original 13 ştatın 1787-ci il Konstitusiyasını ratifikasiya etmə sırası, sonra digərlərinin Ittifaqaİttifaqa qəbulu qaydası]]
[[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatların hər bir]] [[Ştat (ABŞ)|ştatı]] öz [[Suverenlik|suverenliyini]] [[ABŞ federal hökuməti|federal hökumətlə]] bölüşən 50 təsisçi qurumdan biridir. [[Amerikalılar]] hər bir ştat və federal hökumət arasında ortaq suverenliyə görə həm federal respublikanın, həm də yaşadıqları əyalətin [[ABŞ vətəndaşlığı|vətəndaşlarıdır.]] [[Kentukki]], [[Massaçusets]], [[Pensilvaniya]] və [[Virciniya]] tam rəsmi adlarında ''dövlət'' deyil, ''birlik'' terminindən istifadə edirlər.
 
[[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatların hər bir]] [[Ştat (ABŞ)|ştatı]] öz [[Suverenlik|suverenliyini]] [[ABŞ federal hökuməti|federal hökumətlə]] bölüşən 50 təsisçi qurumdan biridir. [[Amerikalılar]] hər bir ştat və federal hökumət arasında ortaq suverenliyə görə həm federal respublikanın, həm də yaşadıqları əyalətin [[ABŞ vətəndaşlığı|vətəndaşlarıdır.]]<ref>{{cite web|last1=Erler|first1=Edward|title=Essays on Amendment XIV: Citizenship|url=http://www.heritage.org/constitution/#!/amendments/14/essays/167/citizenship|publisher=The Heritage Foundation}}</ref> [[Kentukki]], [[Massaçusets]], [[Pensilvaniya]] və [[Virciniya]] tam rəsmi adlarında ''dövlət'' deyil, ''birlik'' terminindən istifadə edirlər.
Ştatlar Birləşmiş Ştatların [[İnzibati-ərazi vahidi|əsas bölmələridir.]] Onlar federal hökumətə verilməyən və ABŞ [[ABŞ Konstitusiyası|Konstitusiyası ilə]] qadağan olunmayan bütün səlahiyyətlərə malikdirlər. Bütövlükdə, əyalət hökumətləri yerli maraq doğuran məsələləri tənzimləmək səlahiyyətinə malikdir. Məsələn,dövlətdaxili ticarətin tənzimlənməsi, [[ABŞ-da seçkilər|seçkilərin keçirilməsi]], yerli hökumətlərin yaradılması, dövlət məktəb siyasəti və qeyri-federal yol tikintisi və təmiri. Hər bir dövlətin respublika prinsiplərinə əsaslanan öz konstitusiyası və icra, qanunverici və məhkəmə qollarından ibarət hökuməti var.
 
Ştatlar Birləşmiş Ştatların [[İnzibati-ərazi vahidi|əsas bölmələridir.]] Onlar federal hökumətə verilməyən və ABŞ [[ABŞ Konstitusiyası|Konstitusiyası ilə]] qadağan olunmayan bütün səlahiyyətlərə malikdirlər. Bütövlükdə, əyalət hökumətləri yerli maraq doğuran məsələləri tənzimləmək səlahiyyətinə malikdir. Məsələn,dövlətdaxili ticarətin tənzimlənməsi, [[ABŞ-da seçkilər|seçkilərin keçirilməsi]], yerli hökumətlərin yaradılması, dövlət məktəb siyasəti və qeyri-federal yol tikintisi və təmiri. Hər bir dövlətin respublika prinsiplərinə əsaslanan öz konstitusiyası və icra, qanunverici və məhkəmə qollarından ibarət hökuməti var.<ref>{{cite web | url=http://www.leg.state.mn.us/leg/faq/faqtoc.aspx?subject=1 | title=Frequently Asked Questions About the Minnesota Legislature | publisher=[[Minnesota State Legislature]]}}</ref>
Bütün ştatlar və onların sakinləri [[ABŞ Senatı|Senat]] və [[ABŞ Nümayəndələr Palatası|Nümayəndələr Palatasından]] [[İki palatalı parlament|ibarət ikipalatalı]] qanunverici orqan olan [[ABŞ Konqresi|federal Konqresdə]] təmsil olunurlar. Hər bir ştat iki Senator və ən azı bir Nümayəndə ilə təmsil olunur, halbuki bir ştatın Nümayəndələr Palatasının nümayəndə heyətinin ölçüsü konstitusiyaya uyğun olaraq ən son onillik siyahıyaalma ilə müəyyən edilən ümumi əhalisindən asılıdır. Bundan əlavə, hər bir ştat [[ABŞ Prezidenti|Birləşmiş Ştatların]] Prezidentini və [[ABŞ vitse-prezidenti|Birləşmiş Ştatların vitse-prezidentini]] seçən orqan olan Seçici Kollegiyasında səs vermək üçün həmin ştatdan Konqresdəki Nümayəndələr və Senatorların cəminə bərabər sayda seçici seçmək hüququna malikdir. .
 
Bütün ştatlar və onların sakinləri [[ABŞ Senatı|Senat]] və [[ABŞ Nümayəndələr Palatası|Nümayəndələr Palatasından]] [[İki palatalı parlament|ibarət ikipalatalı]] qanunverici orqan olan [[ABŞ Konqresi|federal Konqresdə]] təmsil olunurlar. Hər bir ştat iki Senator və ən azı bir Nümayəndə ilə təmsil olunur, halbuki bir ştatın Nümayəndələr Palatasının nümayəndə heyətinin ölçüsü konstitusiyaya uyğun olaraq ən son onillik siyahıyaalma ilə müəyyən edilən ümumi əhalisindən asılıdır.<ref>{{cite web |author=Kristin D. Burnett |url=https://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-08.pdf |title=Congressional Apportionment (2010 Census Briefs C2010BR-08) |publisher=U.S. Department of Commerce, Economics and Statistics Administration}}</ref> Bundan əlavə, hər bir ştat [[ABŞ Prezidenti|Birləşmiş Ştatların]] Prezidentini və [[ABŞ vitse-prezidenti|Birləşmiş Ştatların vitse-prezidentini]] seçən orqan olan Seçici Kollegiyasında səs vermək üçün həmin ştatdan Konqresdəki Nümayəndələr və Senatorların cəminə bərabər sayda seçici seçmək hüququna malikdir.<ref>{{cite web|last1=Elhauge|first1=Einer R.|title=Essays on Article II: Presidential Electors|url=http://www.heritage.org/constitution/#!/articles/2/essays/79/presidential-electors|publisher=The Heritage Foundation}}</ref>
Konstitusiyanın IV maddəsinin 3-cü bölməsinin 1-ci bəndi Konqresə yeni ştatları İttifaqa qəbul etmək səlahiyyətini verir. 1776-cı ildə ABŞ-ın yaranmasından bəri ştatların sayı [[On üç koloniya|ilkin 13-]] dən 50-yə qədər artıb. Hər bir yeni ştat mövcud ştatlarla bərabər şəkildə qəbul edilmişdir.
 
Konstitusiyanın IV maddəsinin 3-cü bölməsinin 1-ci bəndi Konqresə yeni ştatları İttifaqa qəbul etmək səlahiyyətini verir. 1776-cı ildə ABŞ-ın yaranmasından bəri ştatların sayı [[On üç koloniya|ilkin 13-]] dən 50-yə qədər artıb. Hər bir yeni ştat mövcud ştatlarla bərabər şəkildə qəbul edilmişdir.<ref>{{cite web|title=Doctrine of the Equality of States|url=http://law.justia.com/constitution/us/article-4/22-doctrine-of-equality-of-states.html|website=Justia.com}}</ref>
Aşağıdakı cədvəl bütün 50 ştatın siyahısı və onların müvafiq dövlətçilik tarixlərini göstərir. İlk 13 ştat 1776-cı ilin iyulunda [[ABŞ istiqlal bəyannaməsi|Birləşmiş Ştatların Müstəqillik Bəyannaməsi]] ilə razılaşaraq ştat oldu və hər biri Konfederasiyanın ilk konstitusiyasını ratifikasiya etdikdən sonra 1777-1781-ci illər arasında ilk Ştatlar İttifaqına qoşuldu. <abbr title="Articles of Confederation">(AoC</abbr> ratifikasiya tarixlərini göstərən ayrı bir cədvəl aşağıda verilmişdir. ) Bu dövlətlər hər birinin 1787-ci il Konstitusiyasını ratifikasiya etdiyi və yeni (və indiki) federal hökumətdə digərlərinə qoşulduğu ardıcıllıqla təqdim olunur. Hər bir sonrakı ştat üçün qeyd olunan qəbul tarixi Konqres Aktı ilə müəyyən edilmiş rəsmi tarixdir. {{Refn|This list does not account for the [[Secession in the United States|secession]] of 11 states (Virginia, North Carolina, South Carolina, Georgia, Florida, Alabama, Mississippi, Tennessee, Arkansas, Louisiana, and Texas) during the [[American Civil War|Civil War]] to form the [[Confederate States of America]], nor for the subsequent restoration of those states to the Union, or each state's "readmission to representation in Congress" [[Reconstruction Era|after the war]], as the federal government does not give legal recognition to their having left the Union. Also, the Constitution is silent on the question of whether states have the power to secede from the Union, but the [[Supreme Court of the United States|Supreme Court]] held that a state cannot unilaterally do so in ''[[Texas v. White]]'' (1869).<ref>{{cite web|title=Texas v. White 74 U.S. 700 (1868)|url=https://supreme.justia.com/cases/federal/us/74/700/|website=Justia.com}}</ref>}}
 
Aşağıdakı cədvəl bütün 50 ştatın siyahısı və onların müvafiq dövlətçilik tarixlərini göstərir. İlk 13 ştat 1776-cı ilin iyulunda [[ABŞ istiqlal bəyannaməsi|Birləşmiş Ştatların Müstəqillik Bəyannaməsi]] ilə razılaşaraq ştat oldu və hər biri Konfederasiyanın ilk konstitusiyasını ratifikasiya etdikdən sonra 1777-1781-ci illər arasında ilk Ştatlar İttifaqına qoşuldu.<ref>{{cite book| last = Jensen| first = Merrill| title = The Articles of Confederation: An Interpretation of the Social-Constitutional History of the American Revolution, 1774–1781| year = 1959| publisher = University of Wisconsin Press| isbn = 978-0-299-00204-6| pages = xi, 184 }}</ref> <abbr title="Articles of Confederation">(AoC</abbr> ratifikasiya tarixlərini göstərən ayrı bir cədvəl aşağıda verilmişdir. ) Bu dövlətlərştatların hər birinin 1787-ci il Konstitusiyasını ratifikasiya etdiyi və yeni (və indiki) federal hökumətdə digərlərinə qoşulduğu ardıcıllıqla təqdim olunur. Hər bir sonrakı ştat üçün qeyd olunan qəbul tarixi Konqres Aktı ilə müəyyən edilmiş rəsmi tarixdir. {{Refn|This list does not account for the [[Secession in the United States|secession]] of 11 states (Virginia, North Carolina, South Carolina, Georgia, Florida, Alabama, Mississippi, Tennessee, Arkansas, Louisiana, and Texas) during the [[American Civil War|Civil War]] to form the [[Confederate States of America]], nor for the subsequent restoration of those states to the Union, or each state's "readmission to representation in Congress" [[Reconstruction Era|after the war]], as the federal government does not give legal recognition to their having left the Union. Also, the Constitution is silent on the question of whether states have the power to secede from the Union, but the [[Supreme Court of the United States|Supreme Court]] held that a state cannot unilaterally do so in ''[[Texas v. White]]'' (1869).<ref>{{cite web|title=Texas v. White 74 U.S. 700 (1868)|url=https://supreme.justia.com/cases/federal/us/74/700/|website=Justia.com}}</ref>}}
 
== ABŞ ştatlarının siyahısı ==
 
== Konfederasiyanın maddələrinin ratifikasiya tarixləri ==
[[İkinci Kontinental Konqres]] 15 noyabr 1777-ci ildə ayrı-ayrı ştatlar tərəfindən ratifikasiya olunmaq üçün Konfederasiya Maddələrini təsdiqlədi. Konfederasiya Maddələri 13 ştatın hamısı tərəfindən ratifikasiya edildikdən sonra 1 mart 1781-ci ildə qüvvəyə minmişdir. 4 mart 1789-cu ildə Maddələrə əsasən ümumi hökumət hazırkı [[ABŞ Konstitusiyası|Konstitusiyaya]] [[ABŞ federal hökuməti|əsasən federal hökumətlə]] əvəz olundu.<ref>{{cite book| last = Rodgers| first = Paul| title = United States Constitutional Law: An Introduction| url = https://books.google.com/books?id=WUOXmAEACAAJ&pg=PA109| year = 2011| publisher = McFarland| isbn = 978-0-7864-6017-5| page = 109 }}</ref>
{| class="sortable wikitable" style="align:left"
! colspan="2" |Ştat