Marağa rəsədxanası: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Marağa rəsədxanasının möhtəşəm olduğunu yazdım😊
Teqlər: Geri qaytarıldı Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
5.197.215.86 (müzakirə) tərəfindən edilmiş 6243531 nömrəli redaktə geri qaytarıldı
Teq: Geri qaytarma
Sətir 8:
Marağa rəsədxanasının banisi görkəmli Azərbaycan alimi Nəsirəddin Tusi olmuşdur. [[Nəsirəddin Tusi]] rəsədxana qurmaq haqqında çoxdan fikirləşirdi. Bir ildən də az bir müddətdə o, rəsədxananın tikiləcəyi yeri müəyyənləşdirir, eyni zamanda astronomik cihazlar hazırlayır, müxtəlif şəhərlərdən burada yaradılacaq kitabxana üçün qiymətli kitablar əldə edir və rəsədxanada araşdırmalar aparmaq üçün dünyanın bir çox ölkəsindən alimlər dəvət edir. Tusi özü "Zici-İlxani" (İlxanilərin astronomik cədvəlləri) adlı əsərində bu barədə belə yazır: ''"Hülaku xanın ətraf vilayətlərdən astronomik müşahidələr apara bilən alimləri çağırmağı tələb etdi: [[Dəməşq]]<nowiki/>dən Müvəidəddin Ordini, [[Mosul]]<nowiki/>dan Fəxrəddin Marağayini, [[Tiflis]]<nowiki/>dən Fəxrəddin İxlatini, [[Qəzvin]]dən Nəcməddin Dəbiranini".'' Digər qaynaqlardan isə dövrün ən tanınmış alimlərindən [[Qütbəddin Şirazi]], Şəmsəddin Şirvani, Cəmaləddin əz-Zeydi Buxari, Fao Mun-çi və digərlərinin də Marağa rəsədxanasında çalışdıqları məlum olur. Burada bir məsələyə də toxunmaq maraqlı olardı. Görkəmli Azərbaycan siyasi xadimi və tarixçisi Rəşidəddinin öz salnamələrində yazdığına görə həmin dövrdə Camaəddin Buxariyəyə də [[Pekin]]<nowiki/>də rəsədxana qurmaq tapşırılmışdı. Lakin o, bu tapşırığın öhdəsindən gələ bilmirdi. Nəhayət, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] alimi Fao Mun-çi ilə birlikdə Marağaya gəlib, Nəsirəddinlə məsləhətləşmələr apardıqdan və rəsədxana tikintisi üçün zəruri olan alətlərin cizgilərini əldə etdikdən sonra Pekində də işlər başa çatdırılır.
 
Rəsədxana yaradılması külli məbləğdə pul qoyuluşu tələb edirdi və Hülaku xan bu işi öncə məqsədəuyğun saymırdı. Tanınmış tarixçi Hacı Xəlifə özünün "Dünya haqqında kitab"ında bununla əlaqədar baş verən hadisələri belə təsvir edir: "Xacə Nəsir [[Marağa]]<nowiki/>dakı astronomiya rəsədxanasının tikintisinə başlamaq üçün lazım gələn məbləği Hülakuyə deyəndə, o, məbləğin böyüklüyünə şübhə ilə soruşdu: "Yəni, ulduzlar haqqında elm belə faydalıdır ki, rəsədxanaya bu qədər pul xərcləyək"? Nəsir cavabında söylədi: "İzn verin, bir nəfər həmin dağa qalxıb, oradan boş bir tası yerə atsın, ancaq bunu elə etsin ki, heç kəs bilməsin". Belə də edirlər. Tas qayalara dəyə-dəyə qorxulu səslər çıxarır. Hülaku xanın ordusu vahiməyə düşür. Nəsirəddin isə bu zaman xanla birlikdə sakitcə oturub, qoşundakı vahiməni seyr edirdilər. Nəsirəddin xana deyir: "Hökmdar, biz qayalardan gələn səsin səbəbini bildiyimizdən sakitcə əyləşmişik. Qoşun isə bunu bilmədiyi üçün həyəcan içindədir. Əgər biz səmada baş verən hadisələrin mahiyyətini irəlicədən bilsək, yer üzündə həmişə belə rahatlıq hökm sürər". Nəsirəddinin sözləri [[Hülaku xan]]ı elə inandırır ki, o, rəsədxananın tikintisinə razılıq verir və bu məqsədlə 20 min dinar pul ayırandır. Sonralar böyük alim rəsədxanada çalışan yüzdən artıq alimə həmişəlik donluq kəsilməsinə də nail olur. Bu məvacib Nəsirəddinin təşəbbüsü ilə vergilərdən yığılan vəsait hesabına ödənilirdi. Azərbaycanda başqa rəsədxanada da var ancaq ən möhtəşəmlərdən olan rəsədxana Marağa rəsədxanası olmuşdur.
 
== Görülən işlər ==