Stanislav Avqust Panyatovski: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi}}
'''Stanislav II Avqust Ponyatovski''' ({{lang-pl|Stanisław August Poniatowski}}; {{DVTY}}) — 1764-1795-ci illərdə Polşanın sonuncu kralı və Böyük Litva knyazı.▼
Tam titulu belədir: “Allahın lütfü və xalqın iradəsi ilə Polşa kralı, Litva, Rus, Pruss, Mazov, Jemayt, Kiyev, Volın, Podolsk, Podlyaş, İnflyant, Smolensk, Severski, Çerniqov və s. böyük knyazı".▼
▲'''Stanislav II Avqust Ponyatovski''' ({{lang-pl|Stanisław August Poniatowski}}; {{DVTY}}) — 1764-1795-ci illərdə
== Hakimiyyəti ==▼
▲Tam titulu belədir:
Kral III Avqustun ölümündən sonra o, Çartoryski partiyası tərəfindən Birlik taxtına namizəd kimi irəli sürülüb. 1764-cü ildə zadəganların kiçik iştirakı və [[II Yekaterina]]nın həlledici dəstəyi ilə o, kral seçildi.▼
▲== Hakimiyyəti ==
Hakimiyyətinin ilk illərində Stanislav Avqust Ponyatovski xəzinədə, pul zərbində, orduda, yeni silah növlərini tətbiq etməklə və süvariləri piyadalarla əvəz etməklə, dövlət mükafatı və qanunvericilik sistemlərində dəyişikliklərə başladı. O, Seymin istənilən üzvünə istənilən qərara qadağa qoymağa imkan verən liberum vetonunu ləğv etməyə çalışırdı.▼
▲Kral [[III Avqust|III Avqustun]] ölümündən sonra o, Çartoryski partiyası tərəfindən
▲Hakimiyyətinin ilk illərində Stanislav Avqust Ponyatovski xəzinədə, pul zərbində, orduda, yeni silah növlərini tətbiq etməklə və süvariləri piyadalarla əvəz etməklə, dövlət mükafatı və qanunvericilik sistemlərində dəyişikliklərə başladı. O, Seymin istənilən üzvünə istənilən qərara qadağa qoymağa imkan verən ''liberum vetonunu'' ləğv etməyə çalışırdı.
Stanislav Ponyatovski, Stanislav Leşşinskinin kədərli təcrübəsini bilərək, "əcdadı Boleslavın günahına görə" əfsanəvi sehri zərərsizləşdirməyə çalışdı. 1764-cü ildə Krakovda deyil, Varşavada pozulmuş tacqoyma ənənəsinin əvəzini çıxmaq üçün yeni seçilmiş kral 1765-ci ildə Müqəddəs Stanislav ordenini təsis etməklə Polşanın himayədarı olan Müqəddəs Stanislavdan bağışlanma diləməyə qərar verdi. Bu orden Reç Pospolitanın ən ali dövlət mükafatı - Polşanın dövlət mükafatı olan Ağ Qartal ordenindən sonra ikinci oldu.▼
▲Stanislav Ponyatovski,
1767-ci ildən başlayaraq Ponyatovskinin siyasətindən narazı qalan zadəgan qrupları qonşu Rusiya və Prussiya dövlətlərinin dəstəyi ilə konfederasiyalarda birləşdilər. Repninski seymi adlanan (əslində qərarları diktə edən II Yekaterinanın nümayəndəsi N.V.Repninin şərəfinə adlandırılmışdır) 1767-ci ilin sonu və 1768-ci ilin əvvəllərində qəbilələrin azadlıq və imtiyazlarını təmin edən “kardinal hüquqlar”ı təsdiqləmiş, pravoslav və protestantların katoliklərlə hüquqların bərabərliyini elan etmişdir. Bu postulatlardan və Ponyatovskinin rusiyayönlü oriyentasiyasından narazı olan mühafizəkar ağalar silahlı ittifaqda - Bar Konfederasiyasında birləşdilər. Vətəndaş müharibəsinin başlaması qonşu dövlətlərin müdaxiləsinə səbəb oldu və 1772-ci ildə Polşa-Litva Birliyinin ilk dəfə onlar arasında bölünməsinə səbəb oldu.▼
▲1767-ci ildən başlayaraq Ponyatovskinin siyasətindən narazı qalan zadəgan qrupları qonşu Rusiya və Prussiya dövlətlərinin dəstəyi ilə konfederasiyalarda birləşdilər. Repninski seymi adlanan (əslində qərarları diktə edən II Yekaterinanın nümayəndəsi N.V.Repninin şərəfinə adlandırılmışdır) 1767-ci ilin sonu və 1768-ci ilin əvvəllərində qəbilələrin azadlıq və imtiyazlarını təmin edən “kardinal hüquqlar”ı təsdiqləmiş, pravoslav və protestantların katoliklərlə hüquqların bərabərliyini elan etmişdir. Bu postulatlardan və Ponyatovskinin rusiyayönlü oriyentasiyasından narazı olan mühafizəkar ağalar silahlı ittifaqda - [[Bar konfederasiyası|Bar Konfederasiyasında]] birləşdilər. Vətəndaş müharibəsinin başlaması qonşu dövlətlərin müdaxiləsinə səbəb oldu və 1772-ci ildə
3 may 1791-ci ildə yeni konstitusiya qəbul edildikdən sonra Tarqovitsa Konfederasiyasının çıxışı və müdaxiləsi ilə konfederasiyaların, rus qoşunlarının tələbi ilə Rusiya-Polşa müharibəsi başladı. 1793-cü ildə sona çatması ilə Reç Pospolitanın Prussiya və Rusiya arasında ikinci bölünməsi başladı.
Polşa kralı, kifayət qədər çətin vəziyyətə baxmayaraq, paytaxtını bəzəmək üçün əlindən gələni etdi. Hətta Varşavada [[Ermitaj|Ermitajdan]] geri qalmayacaq bir sənət muzeyi yaratmaq istəyirdi. Onun üçün rəsmlərin alınması London qalerestlərinə həvalə edilmişdi və
1795-ci ildə Tadeuş Kostyuşkonun başçılıq etdiyi üsyan yatırıldıqdan sonra Stanislav Avqust Ponyatovski Varşavanı tərk etdi və 120 rus draqununun müşayiəti ilə rus qubernatorunun himayəsi və nəzarəti altında Qrodnoya gəldi və burada, 25 noyabr 1795-ci ildə rus imperatriçasının ad günündə, Reç Pospolita taxtından imtina aktını imzaladı.
Panyatovski ömrünün son illərini [[Sankt-Peterburq|Sankt-Peterburqda]] keçirib. Mərmər saraydakı iqamətgahında qəflətən dünyasını dəyişin. O, Nevski prospektindəki Müqəddəs Yekaterina İsgəndəriyyə kilsəsində kral şərəfi ilə dəfn edilib, sonradan Polşada yenidən dəfn olunub.
== Ədəbiyyat ==
* ''Горяинов С. М.'' Станислав-Август Понятовский и Великая Княгиня Екатерина Алексеевна ''По неизданным источникам.'' Издание: «Вѣстникъ Европы», NoNo 1—3, 1908.
* ''Кудрявцева С.'' Краткие выписки моей жизни. Записки Софии Кудрявцевой, дочери короля Станислава Понятовского. Посвящено 10 марта 1829 г. Ольге Трощинской / Сообщ. С. Ц. Лопатцкая Архивная копия от 6 марта 2016 на Wayback Machine // Русская старина, 1872. — Т. 35. — № 10. — С. 119—130.
* ''Логунова М. О.'' Кончина и похороны Станислава Августа Понятовского // Россия — Польша. Два аспекта европейской культуры : материалы XVIII Царскосельской научной конференции : сб. науч. статей : Серебряный век. — <abbr>СПб.</abbr>, 2012. — 656 с. : ил. — С. 362—375. — 0,6 п.л.
* ''Понятовский С.-А.'' Запись бесед с императором Павлом I. / Сообщ. С. Горяинов Архивная копия от 15 декабря 2012 на Wayback Machine // Русский архив, 1912. — Кн. 1. — Вып. 1. — С. 21-45. — В ст.: Павел Первый и Станислав-Август.
* ''Понятовский С.-А.'' Воспоминания князя Станислава Понятовского, (1776—1809 г.г.) / Сообщ. Н. Шильдер Архивная копия от 1 марта 2021 на Wayback Machine // Русская старина, 1898. — Т. 95. — № 9. — С. 565—592.
* ''Понятовский С.-А.'' Из записок короля Станислава Августа Понятовского / Извлеч. и пересказ В. Т. Архивная копия от 15 апреля 2019 на Wayback Machine // Русская старина, 1915. — Т. 164. — № 12. — С. 364—378; 1916. — Т. 165. — № 2. — С. 271—285. — Публ. не завершена
* ''Шор М.'' Издание указов короля Станислава Августа Понятовского от 1765 г. (1909)
* [http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10779185_00005.html Pamiętnik Jana Sagatyńskiego, bylego pazia króla Stanisława Poniatowskiego]. — Poznań, 1845.
[[Kateqoriya:Polşa kralları]]
| |||